Skarb

Lila ze­rwa­ła się w środ­ku nocy spo­co­na i prze­ra­żo­na. Wokół pa­no­wa­ły cisza i mrok. A ona ko­lej­ny raz miała ten sam, po­wta­rza­ją­cy się od lat kosz­mar. Jako kil­ku­lat­ka trzy­ma­ła się w nim kur­czo­wo fałd roz­ło­ży­stej spód­ni­cy babki, gdy ta otwie­ra­ła skrzy­pią­ce drzwicz­ki sta­rej, be­to­no­wej stud­ni, sto­ją­cej w ogro­dzie. Mała Lila za­glą­da­ła ostroż­nie do wnę­trza, a uj­rzaw­szy dwa sze­ro­ko roz­war­te oczy­ska be­stii, co­fa­ła się szyb­ko i wrzesz­cza­ła wnie­bo­gło­sy, mając na­dzie­ję, że to od­stra­szy po­twor­ne, wodne mon­strum.

Nie­ste­ty, czte­ry dłu­gie, czar­ne, ośli­zgłe łap­ska utop­ca wy­nu­rza­ły się bły­ska­wicz­nie i zręcz­nie chwy­ta­ły dziew­czyn­kę, wcią­ga­jąc w lo­do­wa­tą cze­luść. Ota­cza­ła ją nie­prze­nik­nio­na ciem­ność. Zimno, mrok i czerń… Dła­wią­cy płacz utrud­niał od­dy­cha­nie. A potem nie było już nic.

 

Ko­bie­ta ro­zej­rza­ła się po sy­pial­ni i otar­ła pot z czoła, sia­da­jąc zmę­czo­na na łóżku. Przy­po­mnia­ła sobie dzi­siej­szą roz­mo­wę ze sta­rym wujem Ste­fa­nem.

– Trze­ba bę­dzie za­czerp­nąć znów wody ze stud­ni.

– Wo­la­ła­bym nie…

– A dajże spo­kój, dziew­czy­no! – ro­ze­śmiał się, pa­trząc kar­cą­co. – Chyba nie boisz się cią­gle utop­ca? Je­steś do­ro­sła!

– Oczy­wi­ście, że nie. Jed­nak­że po tylu la­tach me­cha­nizm na pewno jest za­rdze­wia­ły. Nie wiem, czy zdo­łam go uru­cho­mić…

– Nie bądź dziec­kiem! Tam ni­ko­go nie ma! To tylko stra­szak na nie­roz­waż­ne brzdą­ce, wy­my­ślo­ny przez na­szych przod­ków.

– Wujku, prze­cież wiem, nie myślę o… utop­cu – z tru­dem wy­po­wie­dzia­ła imię stu­dzien­ne­go de­mo­na, mi­mo­wol­nie prze­ły­ka­jąc ślinę przez ści­śnię­te gar­dło. – Po pro­stu wo­la­ła­bym nie otwie­rać tej stud­ni.

– Ha­ha­ha, mo­żesz baj­du­rzyć innym, ale nie mnie! Znam cię Liluś, wiem, co my­ślisz, je­steś mi bli­ska, ni­czym córka, któ­rej nigdy nie mia­łem. Widzę też, że, mimo trzy­dziest­ki na karku, dzie­cię­ce stra­chy nadal w tobie tkwią! Po­mógł­bym, ale ręce już nie te. Nie dam rady.

To po­wie­dziaw­szy, sta­ru­szek wy­cią­gnął przed sie­bie drżą­ce, po­wy­krę­ca­ne od cięż­kiej pracy dło­nie.

– Wujku, ja nie o tym… Nie po­trze­bu­ję two­jej po­mo­cy, sama sobie świet­nie radzę.

– A, to widzę, Liluś! – Ste­fan z uzna­niem spoj­rzał na dom, w któ­rym sam kie­dyś miesz­kał, na po­dwó­rze i za­dba­ny ogród. – Jed­nak te­go­rocz­na susza nisz­czy drze­wa i krze­wy. Tyle pracy pój­dzie na marne. Ogród nisz­cze­je. A wody w stud­ni pod do­stat­kiem.

– Je­steś pe­wien? Mogła wy­schnąć do tej pory – pró­bo­wa­ła opo­no­wać, choć wie­dzia­ła, że to na nic.

– Liluś, tam ni­ko­go nie ma. Jak chcesz, pójdę z tobą i zaj­rzy­my tam razem, do­brze? Tylko mi ramię podaj, bom słaby.

– Nie wujku, nie trze­ba, na­praw­dę.

– Nie? – Przyj­rzał jej się z uwagą.

– Po­ra­dzę sobie sama, za­pew­niam.

– Tylko uwa­żaj na krze­wy ma­ho­nio­we.

– Czemu ich tyle do­oko­ła stud­ni? Są kol­cza­ste i bar­dzo łatwo się ska­le­czyć. Jako dziec­ko za­wsze byłam nie­źle po­ra­nio­na. Pa­mię­tam, że czę­sto je ko­si­łeś, lecz cią­gle wy­ra­sta­ły nowe.

Stary Ste­fan spo­waż­niał, od­chrząk­nął pod nosem i nagle po­spiesz­nie za­czął się ubie­rać.

– Na mnie czas, dro­gie dziec­ko, bądź zdro­wa!

– Wujku, czemu już wy­cho­dzisz?

– Ściem­nia się, trze­ba do domu, Wal­dek przy­je­dzie pew­nie po mnie lada mo­ment.

– Ściem­nia? Skąd­że znowu! – za­prze­czy­ła, spo­glą­da­jąc ze zdu­mie­niem za okno i pra­żą­cą sil­nie tar­czę sło­necz­ną.

Sta­ru­szek jed­nak żwawo wy­szedł już na ze­wnątrz i pró­bo­wał po­łą­czyć się przez te­le­fon z synem.

– Ja za­dzwo­nię – za­ofe­ro­wa­ła Lila i włą­czy­ła swój apa­rat.

 

Kiedy Wal­dek ze Ste­fa­nem od­je­cha­li, po­sta­no­wi­ła za­gląd­nąć do in­ter­ne­tu, by zna­leźć od­po­wiedź na nur­tu­ją­ce ją py­ta­nie.

– Ma­ho­nia zwy­czaj­na, po­tocz­nie na­zy­wa­nia także ma­ho­niem, uwa­ża­na była w cza­sach pra­sło­wiań­skich za naj­sku­tecz­niej­sze zioło, od­stra­sza­ją­ce siły nie­czy­ste, szcze­gól­nie de­mo­ny wody – od­czy­ta­ła na głos ze zdu­mie­niem. – Jej po­kry­te kol­ca­mi li­ście miały, we­dług wie­rzeń na­szych przod­ków, utrud­niać owym po­czwa­rom urzą­dza­nie na­pa­ści na ludzi, ich stra­sze­nie oraz po­że­ra­nie czy za­bi­ja­nie.

Za­sta­no­wi­ła się chwi­lę.

– Dziw­ne, że wuj Ste­fan o tym nie wspo­mniał – po­wie­dzia­ła do sie­bie.

 

Ko­lej­ne­go dnia upał był jesz­cze więk­szy. Lila wra­ca­ła z pracy zmę­czo­na i znie­chę­co­na do cze­ka­ją­cych ją zajęć w usy­cha­ją­cym ogro­dzie. Ceny wody były bar­dzo wy­so­kie, przed­się­bior­stwo, do­star­cza­ją­ce ją, czę­sto ro­bi­ło prze­rwy, aby wy­star­czy­ło wszyst­kim miesz­kań­com. Oba­wia­ła się zatem, że uru­cho­mie­nie stud­ni bę­dzie ko­niecz­ne.

Przez okno au­to­bu­su do­strze­gła wuja. Po­ru­szał się zdu­mie­wa­ją­co spraw­nie i szyb­ko, prze­mie­rza­jąc jezd­nię, a potem chod­nik. Od­nio­sła wra­że­nie, że trzy­ma nawet coś w dłoni. Bu­kiet? To by­ło­by dziw­ne. Wy­sia­dła na przy­stan­ku i po­bie­gła w kie­run­ku sta­rusz­ka, ale prze­padł gdzieś wśród bu­dyn­ków, bram, skle­pów i drzew.

– Wujku! – za­wo­ła­ła ku miej­scu, w któ­rym wi­dzia­ła go po raz ostat­ni.

– Lilu, wo­łasz Ste­fa­na? – Zna­jo­ma sprze­daw­czy­ni ski­nę­ła ręką.

– Dzień dobry, pani Wan­dziu. Tak. Wi­dzia­łam go z au­to­bu­su, lecz teraz znik­nął mi z oczu.

– Jest na cmen­ta­rzu – wy­ja­śni­ła smut­nym gło­sem star­sza ko­bie­ta.

– Ach tak. – Lila spoj­rza­ła ze zdu­mie­niem na od­le­głą bramę cmen­tar­ną.

– Może ob­wa­rzan­ka? – Wanda z uśmie­chem wska­za­ła ręką sprze­da­wa­ne wy­pie­ki.

– Nie, dzię­ku­ję bar­dzo.

– Dziś pierw­szy lipca – po­wie­dzia­ła prze­ko­nu­ją­cym tonem zna­jo­ma. – Rocz­ni­ca.

– Rocz­ni­ca? Nie ro­zu­miem. – Lila po­de­szła bli­żej i z ulgą schro­ni­ła się pod roz­ło­ży­stym pa­ra­so­lem, za­kry­wa­ją­cym nie­wiel­ki kra­mik z ob­wa­rzan­ka­mi.

– Cho­dzi tam co roku. Od trzy­dzie­stu lat.

– A dla­cze­go?

– Jak to, nie wiesz?

– Nie, nie mam po­ję­cia.

– Cóż, byłaś wtedy brzdą­cem, lecz my­śla­łam, że opo­wie­dział ci o wszyst­kim, gdy do­ro­słaś.

– Brzdą­cem? A, to może cho­dzi o jego żonę? Dawno temu bab­cia wspo­mi­na­ła mi, że cio­cia Henia zmar­ła w lipcu.

– Ow­szem, ale nie tylko. Ste­fan od­wie­dza także grób swo­jej có­recz­ki.

– Co? O ile wiem, bo czę­sto mi to po­wta­rza, nigdy nie miał córki.

– Pew­nie stara się za­po­mnieć, ale czy można? – wes­tchnę­ła. – Czy czło­wiek po­tra­fi kie­dy­kol­wiek wy­ma­zać z pa­mię­ci śmierć dziec­ka?

Na po­smut­nia­łą twarz sprze­daw­czy­ni Wandy spły­nę­ły łzy.

– Jest pani pewna, że to wuj Ste­fan?

– Oczy­wi­ście. Pa­mię­tam, jak dziś. To była strasz­na tra­ge­dia, moje dziec­ko. Wszy­scy o niej mó­wi­li. A twój wuj leżał potem na obu gro­bach kilka dni i nocy bez prze­rwy. Że nawet po­mni­ków nie po­zwo­lił po­sta­wić. Do­pie­ro jego matka go spro­wa­dzi­ła do domu, opa­trzy­ła, na­kar­mi­ła.

– Co się wła­ści­wie wtedy stało?

– Lu­dzie mó­wi­li, że to uto­piec po­rwał je obie!

– Obie?

– No, żonę i córkę. Jak cią­gnę­ły wodę z tej wa­szej mu­ro­wa­nej stud­ni.

– Prze­cież uto­piec nie ist­nie­je… Wujek za­wsze mi po­wta­rzał, że to bujdy!

– Niby tak, ale kto tam wie? Mógł to być zwy­czaj­ny wy­pa­dek, ow­szem, lecz czemu cie­bie jedną oszczę­dził?

– Mnie?

– Byłaś tam z nimi. I wasza babka to wi­dzia­ła. I Ste­fan też.

– Pro­szę mi po­wie­dzieć, co pani pa­mię­ta.

– Cóż ja tam mogę pa­mię­tać, Lilu? Tylko to, co mi lu­dzie mó­wi­li. A lu­dzie, jak to zwy­kle, wiele ga­da­ją, cza­sem po próż­ni­cy, a mało w tym praw­dy, wię­cej wy­my­słu! – Wanda nagle na­bra­ła wody w usta, pil­nie za­ję­ła się sprze­da­wa­niem ob­wa­rzan­ków pod­cho­dzą­cym klien­tom i ni­cze­go wię­cej opo­wie­dzieć już nie chcia­ła.

 

Lila we­szła na cmen­tarz. Nie lu­bi­ła go. Źle jej się ko­ja­rzył. Z pła­czem, czer­nią, po­grze­ba­mi bli­skich bądź zna­jo­mych i za­du­mą nad tym, co nie­unik­nio­ne. Skie­ro­wa­ła kroki od razu na lewo, gdzie znaj­do­wa­ła się alej­ka gro­bów dzie­cię­cych. Nic to jed­nak nie dało, bo więk­szość na­grob­ków była znisz­czo­na, po­ro­śnię­ta trawą, bez na­pi­sów, z je­dy­nie ka­mien­ny­mi krzy­ża­mi lub rzeź­ba­mi świę­tych. Ni­g­dzie nie zna­la­zła świe­żych kwia­tów.

Przy­po­mnia­ła sobie, że Wanda opo­wia­da­ła o dwóch gro­bach, na któ­rych po wy­pad­ku leżał wuj. Być może cio­cię i jej có­recz­kę po­cho­wa­no razem, obok sie­bie. Prze­szła zatem dalej, ku alej­kom, ma­ją­cym kon­kret­ne ozna­cze­nia da­to­we. Szu­ka­ła wy­trwa­le kilka go­dzin, lecz nie po­tra­fi­ła zna­leźć. Gro­bów było za dużo. Nie miały kon­kret­nej ko­lej­no­ści, wedle daty zgonu, bo bli­scy czę­sto wy­bie­ra­li wspól­ne, rzec można „ro­dzin­ne” miej­sca po­chów­ku.

Ona sama na tym cmen­ta­rzu znała tylko grób babci, od­wie­dza­ny co roku na po­cząt­ku li­sto­pa­da. Na inne nigdy nie cho­dzi­ła. Ro­dzi­ce i dzia­dek zgi­nę­li za gra­ni­cą w ka­ta­stro­fie lot­ni­czej i ich sym­bo­licz­ne pro­chy umiesz­czo­no przy trum­nie babci.

 

Zmę­czo­na ko­bie­ta wró­ci­ła do domu i po­ło­ży­ła się spać. Przy­śnił jej się ten sam kosz­mar. Teraz jed­nak sta­ra­ła się po wy­bu­dze­niu przy­po­mnieć jak naj­wię­cej szcze­gó­łów. Nadal była tam be­to­no­wa stud­nia, roz­pacz­li­we krzy­ki gdzieś w od­da­li i wy­ła­nia­ją­ca się stop­nio­wo, w miarę po­chy­la­nia głowy, czar­na cze­luść, zio­ną­ca prze­ra­ża­ją­cą wil­go­cią oraz nie­koń­czą­cą się głę­bią.

Lila otrzą­snę­ła się i, sie­dząc nadal na łóżku po wy­bu­dze­niu, za­mknę­ła oczy. Za­pa­mię­ta­ne z dzie­ciń­stwa krzy­ki wró­ci­ły we wspo­mnie­niach ze zdwo­jo­ną siłą. Teraz zo­ba­czy­ła przed ocza­mi wszyst­ko tak, jakby znowu cof­nę­ła się o trzy­dzie­ści lat. Była małą dziew­czyn­ką i wraz z kil­ku­let­nią ku­zyn­ką oraz jej mamą spa­ce­ro­wa­ły w upal­ny, letni dzień po ogro­dzie. Młody wuj Ste­fan otwarł okno po­bli­skie­go domu i na­ka­zał żonie za­czerp­nąć wody do pod­la­nia usy­cha­ją­cych grzą­dek. Na ganku sie­dzia­ła na bu­ja­nym fo­te­lu bab­cia, wijąc wian­ki z kwia­tów, liści i ziół.

– Tylko strzeż­cie się utop­ca! – za­wo­ła­ła po­waż­nym tonem, na co wuj z żoną od­po­wie­dzie­li grom­kim śmie­chem.

Cio­cia po­de­szła do stud­ni, a obie dziew­czyn­ki trzy­ma­ły za fałdy jej zdob­nej, roz­ło­ży­stej spód­ni­cy w ko­lo­ro­we kwia­ty. Otwar­ła skrzy­pią­ce drzwicz­ki, się­gnę­ła w głąb, pró­bu­jąc uchwy­cić i za­wie­sić nad wodą wia­dro, a na­stęp­nie korbą ze­wnętrz­ną spu­ścić je na łań­cu­chu na sam dół.

Po­cząt­ko­wo wszyst­ko szło do­brze. Wia­dro pełne wody, roz­chla­py­wa­nej na boki, unio­sło się i cio­cia zręcz­nie zła­pa­ła je, po czym po­sta­wi­ła nie bez trudu na wy­su­nię­tym stop­niu stu­dzien­ki i sta­ra­ła się od­cze­pić od łań­cu­cha, by wy­nieść na ze­wnątrz.

Nagle z czar­nej cze­lu­ści coś po­tęż­nie ryk­nę­ło i wy­nu­rzy­ły się czte­ry ogrom­ne, lep­kie łap­ska. Do­kład­nie takie same, jakie śniły się Lili co noc. Po­rwa­ły wraz z wia­drem wrzesz­czą­cą ku­zyn­kę i za­czę­ły wcią­gać do głębi. Po­bla­dły wuj coś krzy­czał z okna, zaś bab­cia ze­rwa­ła się i za­czę­ła biec do nich, krzy­cząc ry­mo­wan­kę:

 

– Uto­piec zęby szcze­rzy

do tego, kto weń wie­rzy,

przez ma­ho­nio­we ziele

uczy­ni ci nie­wie­le!

 

Prze­ra­żo­na cio­cia szar­pa­ła za brzeg wia­dra, nie­po­rad­nie pró­bu­jąc sta­wiać opór i ra­to­wać có­recz­kę, lecz dzi­wacz­ne mon­strum wcią­gnę­ło także ją. Lila trzy­ma­ła nadal kwie­ci­stą spód­ni­cę, zdrę­twia­ła ze stra­chu, nie po­tra­fiąc wy­do­być żad­ne­go głosu z bia­łych jak wapno ust. W ostat­nim mo­men­cie wia­nek, rzu­co­ny przez bie­gną­cą bab­cię, tra­fił na jej głów­kę, kil­ku­lat­ka upa­dła, pusz­cza­jąc fałdy ko­lo­ro­wej ma­te­rii, a te wraz z cio­cią i jej có­recz­ką znik­nę­ły w czar­nej, głę­bo­kiej stud­ni.

Bab­cia od­cią­gnę­ła roz­trzę­sio­ną Lilę od mu­ro­wa­nej pu­łap­ki, pró­bu­jąc za­trza­snąć stu­dzien­ne drzwicz­ki, lecz Ste­fan do­biegł już tu, ode­pchnął je obie i, osza­la­ły z roz­pa­czy, roz­warł me­ta­lo­we drzwicz­ki stud­ni na oścież, sta­ra­jąc się wej­rzeć na dno. Ni­cze­go ani ni­ko­go tam nie do­strzegł. Krzy­czał, wrzesz­czał, wzy­wał są­sia­dów do po­mo­cy, do wie­czo­ra spusz­cza­li się na li­nach, lecz za­sta­li na dnie tylko lo­do­wa­tą wodę.

 

Lila otwar­ła oczy i za­czę­ła pła­kać. A więc to były owe wspo­mnie­nia, które kosz­ma­ra­mi zna­czy­ły każdą jej noc, nie dając wy­tchnie­nia ani od­po­czyn­ku? To dla­te­go wuj Ste­fan tak szyb­ko wy­pro­wa­dził się stąd, nigdy nie wspo­mi­nał o córce i, py­ta­ny, nie­chęt­nie mówił o nie­ży­ją­cej żonie? I to dla­te­go bab­cia zmar­ła tak wcze­śnie ze zgry­zo­ty śmier­cią sa­mo­bój­czą, ob­wi­nia­na przez swego syna, wuja Ste­fa­na, że ura­to­wa­ła tylko ją jedną, Lilę, rzu­ca­jąc uko­cha­nej wnucz­ce wia­nek z wple­cio­ny­mi list­ka­mi ma­ho­ni?

Kim była ta ku­zyn­ka? Płowe wło­ski, okrą­gła i wiecz­nie ro­ze­śmia­na buzia, ufne, zie­lo­ne oczy… Jak miała na imię? Czemu Ste­fan nigdy jej nie wspo­mi­nał?

I wresz­cie naj­waż­niej­sze z pytań, które Lila bała się zadać przez te wszyst­kie lata. Czy zatem uto­piec rze­czy­wi­ście ist­nie­je?

Dla­cze­go po­rwał ku­zyn­kę z jej mamą? Czy ich stud­nia jest prze­klę­ta?

 

Z głową pełną pytań i wąt­pli­wo­ści, prze­czą­cych zdro­we­mu roz­sąd­ko­wi, prze­stra­szo­na ko­bie­ta sia­dła przed kom­pu­te­rem i za­czę­ła szu­kać w in­ter­ne­cie ja­kich­kol­wiek wska­zó­wek.

– We­dług wie­rzeń lu­do­wych, je­dy­nie zwró­ce­nie mu skra­dzio­ne­go skar­bu, któ­re­go strze­że od lat, może uchro­nić nie­szczę­śni­ka przed nie­chyb­nym po­żar­ciem w cze­lu­ściach pie­kiel­nych głę­bin, które za­miesz­ku­je ten demon – prze­czy­ta­ła.

Co to mogło zna­czyć? Uto­piec strze­że skar­bu? Gdzie? Ja­kie­go? Czemu?

Czy­ta­ła dalej.

Do­wie­dzia­ła się, że to demon wodny. Żyje tylko w wo­dzie, na dnie stud­ni. Po­ry­wa każ­de­go, kto o nim myśli w chwi­li za­glą­da­nia na po­wierzch­nię. I, kto za­bie­ra mu skarb.

Skarb na dnie stud­ni? Co za nie­do­rzecz­ność! – po­my­śla­ła Lila. Każdy chyba wie, że na dnie stud­ni jest sama woda. Po to w końcu się je bu­du­je. Tam nie ma nic in­ne­go!

– Woda! – pra­wie wy­krzyk­nę­ła, uno­sząc brwi ze zdu­mie­nia. – Uto­piec miesz­ka w stud­ni. Jest de­mo­nem wody. Strze­że zatem wody. To naj­wi­docz­niej jest ów jego naj­cen­niej­szy skarb. Za­bi­ja każ­de­go, kto mu go pró­bu­je ode­brać, czyli ukraść. Jako demon wody, jest od niej za­leż­ny. Brak wody ozna­cza śmierć utop­ca. Lu­dzie się­ga­ją do stud­ni prze­waż­nie, gdy bra­ku­je wody i jest dłu­go­trwa­ła susza, a wów­czas i jemu jej bra­ku­je. Czu­jąc się za­gro­żo­ny, ata­ku­je, wal­cząc o wodę.

 

Nie wie­dzieć, czemu, po wy­łą­cze­niu kom­pu­te­ra Lila zde­cy­do­wa­ła się na wiel­ce nie­roz­waż­ny krok. Mimo hor­ren­dal­nej ceny, na­peł­ni­ła wodą z kranu kilka po­tęż­nych, me­ta­lo­wych wia­der i przy­dźwi­ga­ła je do ogro­du. Nie pod­la­ła jed­nak pro­szą­cych o picie, usy­cha­ją­cych bły­ska­wicz­nie ro­ślin, lecz otwar­ła drzwicz­ki stud­ni.

Dy­sza­ła cięż­ko, za­glą­da­jąc w głąb. Po­wró­ci­ły kosz­ma­ry z każ­dej nie­prze­spa­nej nocy oraz ten za­pa­mię­ta­ny z dzie­ciń­stwa. Chwy­ci­ła stu­dzien­ne wia­dro. Me­cha­nizm za­skrzy­piał. W dole roz­legł się po­tęż­ny ryk i usły­sza­ła wy­raź­nie czła­pa­nie ogrom­nych, mo­krych macek po wal­co­wa­tych ścia­nach. Za mo­ment uka­zał się wiel­ki łeb cuch­ną­ce­go, czar­ne­go po­two­ra z groź­nie ły­pią­cy­mi na ko­bie­tę, bia­ły­mi śle­pia­mi, tak do­brze zna­ny­mi z każ­de­go snu. Wi­dzia­ła, jak czte­ry ośli­zgłe łap­ska zmie­rza­ją ku niej, lecz, mimo pa­ra­li­żu­ją­ce­go stra­chu, wy­po­wie­dzia­ła ci­chym szep­tem za­pa­mię­ta­ną z dzie­ciń­stwa ry­mo­wan­kę:

 

– Uto­piec skar­bu strze­że,

ubije, gdy go za­bie­rzesz,

ma za nic życie czło­wie­ka,

za kra­dzież kara cię czeka!

 

Jakby na po­twier­dze­nie tych słów, po­twór za­war­czał i wy­szedł śmie­lej ku ko­bie­cie, po­ka­zu­jąc cały łeb i część ob­łe­go tu­ło­wia. Nagle wiel­kie, wy­łu­pia­ste oczy spo­czę­ły na wy­peł­nio­nych po brze­gi wia­drach. Potem spoj­rzał py­ta­ją­co na Lilę, a ta po­wie­dzia­ła ła­god­niej­szym tonem wy­my­ślo­ny na­pręd­ce wier­szyk:

 

– Ja skar­by ci po­da­ru­ję

i wody nie po­ża­łu­ję,

abyś żył w głę­bi­nie ciem­nej,

w swo­jej ot­chła­ni stu­dzien­nej.

 

Na­stęp­nie ostroż­nie unio­sła jedno z wia­der z za­mia­rem wy­la­nia za­war­to­ści do stud­ni. Stwór spoj­rzał zdu­mio­ny i cof­nął wy­cią­gnię­te łap­ska. Potem zręcz­nym sko­kiem uchwy­cił we­wnętrz­ną stro­nę dachu stud­ni, przy­wie­ra­jąc ciel­skiem i kur­cząc się mocno. W ten spo­sób udo­stęp­nił Lili całą głę­bię, więc ta, nieco nie­zdar­nie, roz­le­wa­jąc na boki, za­ma­szy­stym ru­chem wy­la­ła wodę wprost do stud­ni.

Od­wró­ci­ła głowę, by od­sta­wić puste wia­dro i się­gnąć po na­stęp­ne. Nie­ocze­ki­wa­nie za­mar­ła, bo po­czu­ła na twa­rzy lo­do­wa­tą mackę czar­ne­go mon­strum. Po­pa­trzy­ła na utop­ca. On pa­trzył na nią, jakby chciał po­dzię­ko­wać za ten nie­ocze­ki­wa­ny pre­zent, ra­tu­ją­cy mu życie, po czym wy­giął ciało, szy­ku­jąc się do skoku na dno.

Lila wzię­ła dru­gie wia­dro i wy­la­ła wodę, ochla­pu­jąc nieco stwo­ra, który z przy­jem­no­ścią nad­sta­wił grzbiet.

Nagle od stro­ny drogi usły­sza­ła głos wuja, który zdu­mie­wa­ją­co szyb­kim kro­kiem zmie­rzał do ogro­du i krzy­czał groź­nym gło­sem, jak opę­ta­ny, okrut­ną ry­mo­wan­kę:

 

– Uto­piec zęby szcze­rzy

do tego, kto weń wie­rzy,

wcią­gnie go w ot­chłań wody,

czy stary, czy też młody!

 

Uto­piec za­wsze bieży

do tego, kto weń wie­rzy,

po­cią­gnie w cze­luść wody,

czy stary jest, czy młody!

 

Będąc bli­żej i wi­dząc po­usta­wia­ne koło stud­ni wia­dra, coraz bar­dziej zdu­mio­ny wrzesz­czał prze­kleń­stwa.

Mon­strum, skry­te przed jego ocza­mi we­wnątrz stud­ni, nie­spo­koj­nie spoj­rza­ło na Lilę, a potem ryk­nę­ło gło­śno.

– Ha! Na­resz­cie ta po­two­ra do­pa­dła i cie­bie! – ucie­szył się sta­rzec, sły­sząc utop­ca. – Zgi­niesz mar­nie, prze­klę­ta dziew­czy­no, jak mia­łaś zgi­nąć dawno temu! To moją córkę po­win­na była ura­to­wać babka. To jej miała rzu­cić wia­nek z li­ściem ma­ho­ni! Nie tobie!

Ste­fan zzia­ja­ny zbli­żył się do stud­ni i uj­rzał wy­sta­ją­ce łap­ska skry­te­go w mroku po­two­ra.

– Co tu się dzie­je? – Po­pa­trzył wzbu­rzo­ny na wia­dra, ścią­ga­jąc gniew­nie brwi. Lila z tru­dem roz­po­zna­wa­ła tak za­wsze jej życz­li­we­go brata mamy. – Co to jest?!

– Wujku, wi­dzia­łam, jak sze­dłeś na cmen­tarz – po­wie­dzia­ła ze smut­kiem ko­bie­ta.

– Czemu nie czer­piesz wody? I po co tyle wia­der? Chyba nie da­jesz mu…

– To nie może tak wiecz­nie trwać – prze­rwa­ła Lila. – Mu­sisz komuś opo­wie­dzieć o tej trau­mie i po­go­dzić się wresz­cie ze śmier­cią żony i córki…

– Nigdy! To nie one miały wtedy zgi­nąć, lecz ty! Matka, niech zdy­cha w pie­kle, jędza prze­klę­ta, od po­cząt­ku nie­na­wi­dzi­ła mojej uko­cha­nej Ja­dwi­si i na­zy­wa­ła przy­błę­dą! Kiedy uro­dzi­ła się nam Anu­sia, ją też od­trą­ci­ła. Obie miały takie ślicz­ne, zie­lo­ne oczy. I dobre serca. Obie były ko­cha­ne, uro­dzi­we, moje oczka w gło­wie – szlo­chał coraz gło­śniej. – A ta wiedź­ma je po­świę­ci­ła, aby ra­to­wać cie­bie!

– Nie zdą­ży­ła do­biec, obie wpa­dły już do stud­ni. Nie mo­żesz ob­wi­niać o to babci.

– Mogę! I ob­wi­niam! I uka­ra­łem, jak uwa­ża­łem za sto­sow­ne!

– Nie ro­zu­miem. – Lila z lę­kiem spoj­rza­ła na roz­złosz­czo­ne­go sta­rusz­ka z dzi­wacz­nie wy­krzy­wio­ną twa­rzą i nie­po­ko­ją­co roz­świe­tlo­ny­mi ocza­mi. – Bab­cia prze­cież uto­nę­ła w je­zio­rze.

Ste­fan uśmiech­nął się sza­tań­sko.

– A jakże! I moja w tym za­słu­ga! Trzy­dzie­ści lat temu przy­sią­głem sobie, że po­msz­czę żonę i córkę! I słowa do­trzy­mam! Woda każdą z was po­chło­nie! – wrza­snął. – Po­zby­łem się już mojej matki, teraz czas na cie­bie! Jazda do stud­ni!

Na­stęp­nie za­czął krzy­czeć jej do ucha ry­mo­wan­kę, ły­piąc dzi­wacz­ny­mi, czer­wo­ny­mi ocza­mi, ni­czym dia­beł lub inna siła nie­czy­sta:

 

– Uto­piec już tutaj lezie

i mi­giem cię stąd za­bie­rze!

Na nic twój opór i modły,

bo demon z niego jest podły!

 

Uto­piec wcią­ga w ot­chła­nie

i próż­ne twoje ba­ja­nie,

za­bie­ra chło­pów i baby,

czy żeś jest silny, czyś słaby…

 

– Wujku, prze­stań!

– Nie! Mu­sisz tam zgi­nąć!

– Nic nie ro­zu­miesz. Uto­piec nie jest mor­der­cą, nie za­bi­ja ludzi, on tylko wal­czy o prze­ży­cie, aby nie za­bra­kło mu wody, którą my za­bie­ra­li­śmy. Nie chwy­cił wtedy two­jej żony, wujku, ani też có­recz­ki, bo same w sobie nie sta­no­wi­ły dla niego za­gro­że­nia. Uto­piec zła­pał tylko wy­cią­ga­ne z wody wia­dro.

– Bred­nie! Wi­dzia­łem do­sko­na­le!

– Z od­le­głe­go okna? – Lila wska­za­ła swój dom, w któ­rym miesz­kał wów­czas wujek. – Ja byłam tu obok i wiem, co wi­dzia­łam.

– Za­milcz, prze­klę­ta! – Wuj po­czer­wie­niał na całej twa­rzy i nie­spo­dzie­wa­nie rzu­cił się na za­sko­czo­ną sio­strze­ni­cę, po czym ze wszyst­kich sił pró­bo­wał ze­pchnąć ją w głąb czar­nej cze­lu­ści.

Wtedy zo­ba­czył przy­le­pio­ne­go do spodniej czę­ści dachu po­two­ra, po­kry­te­go cuch­ną­cą mazią.

Po­wie­trze prze­szył krzyk ich troj­ga. Lila wal­czy­ła ze star­cem, ten zaś, wy­ka­zu­jąc nad­ludz­kie wręcz siły, z po­ciem­nia­łą twa­rzą i krwi­sty­mi oczy­ma, dy­szał ze­mstą i coraz moc­niej wci­skał ją od stu­dzien­ne­go otwo­ru. Uto­piec na­to­miast darł się z prze­ra­że­nia, wi­dząc nie­na­tu­ral­ną sza­mo­ta­ni­nę dwoj­ga ludzi.

– Prze­klę­ty ga­dzie, ubi­łeś mi żonę i dziec­ko! – Ste­fan nagle ude­rzył pię­ścią mokre ciało stwo­ra, tra­fia­jąc w jedno oko.

Mon­strum prze­cią­gle ryk­nę­ło i roz­war­ło sze­ro­ką, uzę­bio­ną pasz­czę, po­chła­nia­jąc nią drą­ce­go się wnie­bo­gło­sy star­ca, po czym ru­nę­ło na dno.

Lila w ostat­niej chwi­li wy­szarp­nę­ła się z mor­der­cze­go uści­sku zdra­dziec­kie­go wuja, zła­pa­ła me­cha­nizm z przy­twier­dzo­nym doń łań­cu­chem i wy­gra­mo­li­ła się na sto­pień w ogro­dzie.

Dy­sząc cięż­ko, pa­trzy­ła chwi­lę na stud­nię, po czym za­mknę­ła drzwicz­ki i z pła­czem od­bie­gła do domu. Le­ża­ła czas jakiś na łóżku, mokra i roz­trzę­sio­na z po­wo­du tego, co ją spo­tka­ło. Za­uwa­ży­ła, że trzy­ma w dłoni guzik z ma­ry­nar­ki Ste­fa­na. Naj­wi­docz­niej urwa­ła go pod­czas walki.

Po go­dzi­nie za­dzwo­nił te­le­fon. To był Wal­dek.

– Cześć, Lila – po­wie­dział za­ła­ma­nym gło­sem. – Wiesz, tata miał wy­pa­dek.

– Co? – Ko­bie­ta z po­cząt­ku nie zro­zu­mia­ła i za­mar­ła. – Wujek Ste­fan? – Zdez­o­rien­to­wa­na za­mru­ga­ła ocza­mi. – Co się stało?

Jed­no­cze­śnie za­czę­ła in­ten­syw­nie my­śleć, czy wy­da­rze­nia przy stud­ni sprzed go­dzi­ny, miały miej­sce na­praw­dę, czy też nie. Guzik w dłoni oraz wy­raź­ne ślady na rę­kach i no­gach, świad­czą­ce o bójce i sza­mo­ta­ni­nie z osza­la­łym star­cem, dały jed­no­znacz­ną od­po­wiedź.

– Go­dzi­nę temu po­je­chał z panem Lu­dwi­kiem nad je­zio­ro, w któ­rym uto­nę­ła bab­cia. Mówił, że w rocz­ni­cę odej­ścia żony i córki chce po­wspo­mi­nać w miej­scu tra­gicz­nej śmier­ci swo­jej matki. Wy­siadł z sa­mo­cho­du i nie­spo­dzie­wa­nie rzu­cił się z mostu. Tam, gdzie naj­głę­biej. We­zwa­no po­li­cję i ra­tow­ni­ków oraz nur­ków, lecz na próż­no. Nie udało się go ura­to­wać.

Lila wy­stę­ka­ła jakąś od­po­wiedź po­cie­sza­ją­cą i roz­łą­czy­ła się, ocie­ra­jąc łzy. A potem po­de­szłą do okna, wyj­rza­ła na ze­wnątrz i po­my­śla­ła o swoim usy­cha­ją­cym ogro­dzie oraz o tkwią­cej w nim sta­rej, be­to­no­wej stud­ni, kry­ją­cej ta­jem­ni­ce, o któ­rych dotąd nie miała po­ję­cia…