Kuzyn Willi na wakacjach

Wa­ka­cje, a zwłasz­cza wa­ka­cyj­ny wy­jazd, to dość współ­cze­sna moda. Wil­helm do­sko­na­le pa­mię­tał czasy, kiedy nikt nie my­ślał o wy­po­czyn­ku w lipcu czy sierp­niu. Wszak wtedy było naj­wię­cej pracy: zboże w polu, owoce w sa­dach, wa­rzy­wa w ogro­dach. Stare dobre czasy, nikt się nie dzi­wił, iż miesz­ka­niec ów­cze­snych Mazur może się na­zy­wać Wil­helm von Pre­ku­nis und Kur­che. Nic nie trwa jed­nak wiecz­nie. Dziś w pasz­por­cie jest wpi­sa­ne ba­nal­ne Wil­helm Per­ku­nis. Na do­da­tek, obo­wiąz­ko­wą po­zy­cją lipca lub sierp­nia jest wy­jazd na wa­ka­cje. Choć to skraj­nie idio­tycz­ne, obo­wią­zek wy­jaz­du wa­ka­cyj­ne­go do­ty­czy rów­nież miesz­kań­ców miejsc, do któ­rych latem przy­by­wa­ją ta­bu­ny tu­ry­stów, lub jak to się daw­niej mó­wi­ło, let­ni­ków. Dla­cze­go trzeba wy­jeż­dżać z miej­sca, bę­dą­ce­go ma­gne­sem dla szu­ka­ją­cych wy­po­czyn­ku? Prak­tycz­ny pru­ski umysł nie umiał się z tym po­go­dzić.

 

Tu drob­na uwaga, Willi był Pru­sem, i to nie byle jakim, ale po­tom­kiem po­gań­skich ka­pła­nów boga wojny i bo­gi­ni płod­no­ści. Po­cho­dze­nie za­pew­ni­ło mu pewne, na­zwij­my to bo­nu­sy. Jed­nym z naj­waż­niej­szych była zna­jo­mość z człon­ka­mi sto­wa­rzy­sze­nia Oga­rów Chra­mów. Była to za­ży­łość na tyle bli­ska, iż na­zy­wa­li go ku­zy­nem Wil­lim i ob­da­rzy­li wieczną młodością.

 

Na wa­ka­cje trze­ba je­chać, jak to mówią Niem­cy “ord­nung muss sein”. Nie ozna­cza to jed­nak, że wy­jazd ma być nudny. Co to, to nie. Ak­tyw­ne spę­dza­nie czasu na wy­jaz­dach stało się z cza­sem jego zna­kiem fir­mo­wym. Awan­tur­nik, na­jem­nik, ochro­niarz, skry­to­bój­ca, we współ­cze­snym świe­cie było ol­brzy­mie za­po­trze­bo­wa­nie na ta­kich spe­cja­li­stów, czę­sto w kra­jach orien­tal­nych i tro­pi­kal­nych. Te­go­rocz­ne wa­ka­cje Willi po­sta­no­wił spę­dzić w ak­tu­al­nie naj­bar­dziej top/tren­dy miej­scu świa­ta, czyli Wał­brzy­chu. Na­zi­stow­ski skarb, może nawet kil­ka­dzie­siąt ton złota, nęcił mirażem bogactwa. Alternatywą było uga­nia­nie się po pu­sty­ni li­bij­skiej za zaginionym wozem płat­ni­ka bry­ga­dy Cha­mi­sa. Syn Kadafiego, od którego imienia nazwę wzięła brygada, dysponował w nim góra kilkudziesięcioma milionami dolarów.

 

Nie­od­łącz­nym ele­men­tem wy­jaz­du na wa­ka­cje jest pa­ko­wa­nie. Za­sad­ni­czo szko­ły są dwie. Jedna za­kła­da bra­nie z sobą: stosu ubrań, masy przed­mio­tów od dmu­cha­ne­go ma­te­ra­ca, po kijki nar­ciar­skie. Druga szko­ła za­kła­da szla­chet­ny mi­ni­ma­lizm i asce­zę. Do­świad­cze­nie ży­cio­we Wil­hel­ma spra­wia­ły, iż był go­rą­cym wy­znaw­cą dru­giej szko­ły. Bar­dzo sta­ran­nie skom­ple­to­wał wy­po­sa­że­nie na wy­jazd. Z dna szafy wyjął starą le­gi­ty­ma­cję par­tyj­ną i od­zna­cze­nia, za­pa­ko­wał do ple­ca­ka jeden z mun­du­rów, uży­wa­nych na im­pre­zach re­kon­struk­cyj­nych, lu­ge­ra, dwa ma­ga­zyn­ki, pier­siów­kę z bia­ło­wie­skim bim­brem, szty­let szwaj­car­ski, scy­zo­ryk, ksero wehrmachtowskiej mapy sza­ba­to­wej, mocną la­tar­kę, parę pa­czek ba­te­rii, współ­cze­sny strój ma­sku­ją­cy, ka­ri­ma­tę, koc i nie­prze­ma­kal­ny płaszcz.

 

Na wa­ka­cje nie warto wy­jeż­dżać sa­me­mu, chyba że jest się w wieku pen­sjo­na­riu­sza z Cie­cho­cin­ka. Szcze­rze po­wie­dziaw­szy, kuzyn Willi był ciut stra­szy. Li­czył sobie nieco powyżej sze­ściu­set lat. Bio­lo­gicz­nie był mniej więcej dwudziestolatkiem. Pasz­por­t, którym się aktualnie posługiwał, dawał mu cał­kiem sym­pa­tycz­ne dwa­dzie­ścia pięć lat. W takim wieku na wa­ka­cje nie je­dzie się sa­me­mu. Żeby wszelkim wymaganiom i kanonom wakacyjnego wypoczynku stało się zadość, na­le­ży wy­je­chać z dziew­czy­ną. Najlepiej taką, z którą coś nas łączy. Wybór Wil­le­go padł na dobrą zna­jo­mą ze sto­wa­rzy­sze­nia Oga­rów Chra­mów. Dziew­czy­na na­zy­wa­ła się He­le­na Ber­że­wicz i była ładną bru­net­ką o la­ty­no­skim typie urody. Łą­czy­ło ich sporo: żądza przy­go­dy, za­mi­ło­wa­nie do po­szu­ki­wa­nia skar­bów oraz umie­jęt­ność radze­nia sobie w nie­ty­po­wych sy­tu­acjach. Dzie­li­ło ja­kieś dwie­ście, może dwie­ście pięć­dzie­siąt lat. Dziew­czy­na ak­tu­al­nie była wolna, po tym jak jej ostat­ni part­ner, Oswald, roz­stał się z nią i jed­no­cze­śnie ży­ciem na po­lach mi­no­wych pod Pal­my­rą. Trud­no po­wie­dzieć, czy bar­dziej ża­ło­wa­ła jego, czy ple­ca­ka sta­ro­żyt­nych ar­te­fak­tów. W każ­dym razie, na wy­jazd do Wał­brzy­cha dała się na­mó­wić od razu.

 

Wy­jazd na wa­ka­cje wy­ma­ga wy­bra­nia środ­ka trans­por­tu. Wła­sny sa­mo­chód wy­da­je się po­my­słem do­brym. Nie­ste­ty, rządy wielu pań­stw są mało skłon­ne do dzie­le­nia się skar­ba­mi z ich od­kryw­ca­mi. W epoce wszechobecnych kamer mo­ni­to­rin­gu sa­mo­chód jest czymś, co zbyt łatwo zostawia za sobą trop. Willi z He­le­ną wy­bra­li więc trans­port pu­blicz­ny, kon­kret­nie kolej. Co cie­ka­we, byli jed­ny­mi z nie­licz­nych po­dróż­nych, któ­rzy na dwor­cu Wał­brzych Głów­ny nie wy­sie­dli z ki­lo­fa­mi, sa­pe­ra­mi, ło­pa­ta­mi. Ra­czej nie było złu­dzeń skąd wziął się ten nagły na­pływ gór­ni­czej braci w tym miej­scu.

 

Obo­wiąz­ko­wą po­zy­cją wa­ka­cyj­ne­go wy­po­czyn­ku jest zwie­dza­nie miej­sco­wych atrak­cji tu­ry­stycz­nych, za­czy­na­jąc od tych naj­mod­niej­szych. W tym roku hitem se­zo­nu był złoty po­ciąg. Nor­mal­ne atrak­cje tu­ry­stycz­ne są czę­sto sze­ro­ko re­kla­mo­wa­ne i dba się o łatwy do­stęp do nich. W tym przy­pad­ku było jed­nak ina­czej. Czyn­ni­ki ofi­cjal­ne, bez wąt­pie­nia z po­wo­du chci­wo­ści, ro­bi­ły co mogły, aby utrud­nić życie po­ten­cjal­nym od­kryw­com. Willi jed­nak nie za­mie­rzał for­so­wać te­re­nu pa­tro­lo­wa­ne­go przez służ­by tajne, jawne i dwu­pł­cio­we.

 

– Je­steś pewny, że to tu? – He­le­na nie była prze­ko­na­na do szu­ka­nia zło­te­go po­cią­gu w nie­wiel­kiej pie­cza­rze ja­kieś sześć ki­lo­me­trów od miej­sca pil­no­wa­ne­go przez po­li­cję i woj­sko.

– Mapa jest z ab­so­lut­nie pew­ne­go źró­dła. Z uwagi na moje po­cho­dze­nie, miej­sce za­miesz­ka­nia i zna­jo­mo­ści w cza­sie drugiej wojny świa­to­wej mia­łem dość spe­cy­ficz­ny szlak bo­jo­wy. Zna­la­zła się na nim służ­ba w ochro­nie Hi­tle­ra, ro­mans z Ewą Braun, prze­nie­sie­nie na wła­sną proś­bę do dwunastej dy­wi­zji pan­cer­nej SS, walki w Nor­man­dii. Potem, dzię­ki spo­tka­niu z Ma­rec­kim w kotle pod Fa­la­ise, zmia­na stro­ny. Moje dal­sze losy były zwią­za­ne z pierwszą dy­wi­zją pan­cer­ną Macz­ka. Zaj­mo­wa­łem się mię­dzy in­ny­mi prze­słu­chi­wa­niem jeń­ców po ka­pi­tu­la­cji Rze­szy. Myślę, że jest tam coś, o czym wspo­mi­na­ła Ewa i nie­któ­rzy jeńcy.

– Czyli?

– Ewa sy­pia­ła ze mną, nie tylko dla­te­go, że je­stem za­bój­czo przy­stoj­ny. Adi nie miał dla niej czasu, bo spę­dzał noce pra­cu­jąc nad naj­więk­szym skar­bem III Rze­szy.

– Wszyst­ko faj­nie, ale w takim razie, gdzie jest przej­ście?

– Przed nami.

– Mistrz kar­to­gra­fii się zna­lazł. – Prychnęła niczym rozdrażniona kotka.

 

Wa­ka­cyj­ne wy­jaz­dy są oka­zją do korzystania z pokładów kreatywności, które ponoć w nas drzemią. Nasi bo­ha­te­ro­wie mogli się nią wy­ka­zać, wy­jąt­ko­wo do­kład­nie oglą­da­jąc skal­ne ścia­ny. Szu­ka­li drogi do skar­bu albo choć wska­zów­ki, gdzie ona może się znaj­do­wać. He­le­na wy­pa­trzy­ła dziw­ną szcze­li­nę w kształ­cie rozwartokątnego trój­ką­ta. Wspo­mnia­ła o niej Wil­le­mu. Ostrze szty­le­tu szwaj­car­skie­go ide­al­ne się w niej zmie­ści­ło. Z nie­wiel­kim zgrzy­tem za­dzia­łał me­cha­nizm i ścia­ny roz­su­nę­ły się na ukrytych rol­kach, otwie­ra­jąc przej­ście w głąb wą­skie­go, mrocz­ne­go ko­ry­ta­rza. Per­ku­nis za­czął go­rącz­ko­wo się prze­bie­rać.

 

– Mo­żesz mi po­wie­dzieć, po co ubie­rasz się w te na­zi­stow­skie szma­ty? – Głos He­le­ny zdra­dzał iry­ta­cję.

– Zaraz szmaty, oryginalny Hugo Boss. – Willi był oburzony. – Pa­mię­tam jak Adolf roz­ma­wiał ze Spe­erem. Do serca obiek­tu na­zwa­ne­go przez nich “Riese”, mieli mieć do­stęp wy­łącz­nie SS-ma­ni, któ­rzy wy­ka­za­li się od­wa­gą. Nie wiem, o co im chodziło, ale wolę być na wszelki wypadek w takim mundurze. – To mó­wiąc, Willi do­koń­czył zmia­nę stro­ju, prze­pi­so­wo przypinając krzyż że­la­zny.

– Fak­tycz­nie mu­sie­li ci go dać za od­wa­gę. Sy­piać z ko­chan­ką sza­lo­ne­go dyk­ta­to­ra. – W głosie Heleny słychać było sarkazm. 

– To nie mój, tylko zdo­bycz­ny.

– Kończ­my pa­pla­nie i ru­szaj­my.

 

Zgod­nie z nie­pi­sa­ny­mi re­gu­ła­mi wa­ka­cyj­nych wy­jaz­dów przy­cho­dzi w nich taki czas, kiedy wieje nudą. Po wy­ję­ciu szty­le­tu skała ła­ska­wie od­cze­ka­ła ja­kieś dzie­sięć se­kund i za­su­nę­ła się z po­wro­tem. Ru­szy­li tu­ne­lem, oglądając: wy­ku­te ścia­ny, mokre ściany tam gdzie do tuneli dostawała się woda, ścia­ny z prze­wo­da­mi, ścia­ny bez prze­wo­dów, ścia­ny z otwo­ra­mi wen­ty­la­cyj­ny­mi, któ­ry­mi tu do­sta­ją się nie­to­pe­rze. Wspo­mi­na­łem już o ścia­nach? Aż wresz­cie, po trzech kwa­dran­sach wę­drów­ki, ich tunel po­łą­czył się z innym, szer­szym i za­opa­trzo­nym w tory ko­le­jo­we. Ru­szy­li dalej wzdłuż to­ro­wi­ska. W od­da­li widać było słabe światło. Willi wy­cią­gnął z ka­bu­ry lu­ge­ra, a He­le­na be­ret­tę z tłu­mi­kiem. Wyłączyli latarki i skra­da­li się z za­cho­wa­niem ab­so­lut­nej ciszy. Coraz wy­raź­niej do­bie­gał ich syk oraz tur­kot.

 

Na wa­ka­cyj­nych wy­jaz­dach jest tak, że po chwi­lach nudy są za­zwy­czaj emo­cje. Tak było i tym razem. Świa­tło i stu­kot mogły su­ge­ro­wać, iż ktoś ich ubiegł. Tam, gdzie krata przegradzała torowisko coś leżało. Kształ­ty były z grub­sza hu­ma­no­idal­ne. W słabym świetle z przodu tunelu, szcze­rzyły zęby dwa szkie­le­ty w ze­tla­łych szcząt­kach mun­du­rów. Jeden z nich za życia był naj­praw­do­po­dob­niej en­ka­wu­dzi­stą, drugi esesma­nem. To, co zostało z ręki Ro­sja­ni­na wskazywało, iż w chwili śmierci trzymał na­ga­n. Wśród kości Niemca leżały kajdanki. Szkielety nie tłu­ma­czy­ły jed­nak ani syku, ani tur­ko­tu. Wil­helm z He­le­ną sta­nę­li nad szcząt­ka­mi, usi­łu­jąc zro­zu­mieć co tych ludzi za­bi­ło. Wtem roz­le­gło się „Halt” potem ja­kieś urwa­ne zda­nie coś jak „Wie he­is­sen sie…”. Dźwięk wy­do­był się z gło­śni­ka za­mo­co­wa­ne­go w sta­lo­wej sza­fie sto­ją­cej przy kra­cie.

– Co jest? – spy­ta­ła He­le­na.

– Żąda przed­sta­wie­nia się i po­da­nia stop­nia – od­po­wie­dział Willi.

 

Wpisał żądane dane na nie­ty­po­wej, bo po­cho­dzą­cej z enig­my, kla­wia­tu­rze wy­sta­ją­cej z szafy. Z gło­śni­ka padło „Bestäti­gung”. Ustroj­stwo za­mru­cza­ło, szczęk­nę­ło drzwicz­ka­mi, z któ­rych wy­je­cha­ła dość gruba tacka podzielona na dwie części. Połowę zajmowały elementy eses­mań­skich dys­tynk­cji na miedzianych kołeczkach. Druga składała się z gęstych jak sito szeregów małych okrągłych otworków, wąskiej szczeliny i czerwonego guzika. Perkunis w “sitko” wpiął gotowe elementy tworząc odpowiednik dystynkcji z kołnierza. W szczelinę wsunął odpięty krzyż żelazny i nacisnął czerwony guzik. Tacka znik­nę­ła we­wnątrz urzą­dze­nia. Po chwi­li gło­śnik wy­char­czał „Bite Herr Sturmführer” a po­daj­nik oddał Wil­le­mu od­zna­cza­nie. Szczęk­nął też zamek w kra­tach i dal­sze przej­ście sta­nę­ło otwo­rem

 

– Mo­że­my iść. – Stwier­dził au­to­ry­tar­nie Wil­helm

– Je­steś pe­wien? – He­le­na omio­tła świa­tłem la­tar­ki nisze skal­ne. Były w nich opan­ce­rzo­ne wie­życz­ki z ka­ra­bi­na­mi ma­szy­no­wy­mi. – Wiesz, wo­la­ła­bym nie po­dzie­lić losu tych ko­ścio­tru­pów.

– One nie wy­strze­lą. Au­to­ry­za­cja zo­sta­ła po­twier­dzo­na.

– Ktoś nas ob­ser­wu­je?

– Nie. To dziw­ne, ale te za­bez­pie­cze­nie zdają się dzia­łać same.

– Taka au­to­ma­ty­ka w połowie lat czterdziestych. Jakim cudem?

– Tego nie wiem.

 

Ru­szy­li dalej. Ko­ry­tarz oświe­tla­ły dziw­ne szkla­ne klo­sze, każdy z po­je­dyn­czym mie­dzia­nym prę­tem, wokół któ­re­go tań­czy­ły bły­ska­wi­ce. To one były źró­dłem syku. Kil­ka­na­ście kro­ków dalej od­kry­li źró­dło tur­ko­ta­nia. Koło z łopatkami zanurzonymi w strumieniu na­pę­dzało prąd­ni­ce. Dalej stała lo­ko­mo­ty­wa i sze­reg wa­go­nów, z któ­rych ostat­nie tkwi­ły w zwa­ło­wi­sku. Więk­szość wa­go­nów na­le­ża­ła do skła­du pan­cer­ne­go. Lufy armat, pa­trzą­ce w strop dział­ka prze­ciw­lot­ni­cze. W po­ło­wie po­cią­gu kilka wa­go­nów od­bie­ga­ło od resz­ty wy­glą­dem. Dwa z nich były so­lid­nie opan­ce­rzo­ne, po­łą­czo­ne przej­ściem. Nie miały żad­nych okien, za to po­sia­da­ły tylko jedne drzwi za­bez­pie­czo­ne identycznie jak kra­ta. Trze­cim był wagon pocz­to­wy o za­plom­bo­wa­nych drzwiach.

 

Po­nie­waż zwie­dza­nie za­czy­na się od obiek­tów naj­cie­kaw­szych, na pierw­szy ogień po­szły wa­go­ny so­lid­nie opan­ce­rzo­ne. Wy­star­czy­ło prze­krę­cić prze­łącz­nik, aby w wa­go­nach rozbłysło światło. Jeden z nich w ca­ło­ści zajmowały usta­wio­ne jeden obok dru­gie­go sto­ja­ki. Umiesz­czo­no na nich sze­re­gi ar­cha­icz­nych lamp elektronowych, kon­den­sa­to­rów, opor­ni­ków, cewek. Wszyst­ko to po­łą­czo­ne plą­ta­ni­ną prze­wo­dów. W dru­gim wa­go­nie sto­ja­ki zaj­mo­wa­ły tylko po­ło­wę miej­sca, potem było kil­ka­na­ście szaf, w któ­rych na­wi­nię­to szpu­le taśmy. Dalej znaj­do­wał się sa­lo­nik z fo­te­lem i biur­kiem. Mebel ten miał blat z wbu­do­wa­nym te­le­wi­zo­rem Te­le­fun­ke­na, kla­wia­tu­rą z enig­my, kil­ko­ma prze­łącz­ni­ka­mi oraz czymś co wy­glą­da­ło na joy­stick. Ten ostat­ni róż­nił się od swo­ich od­po­wied­ni­ków z lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku tym, że nie ster­czał do góry, ale umiesz­czo­no go na so­lid­nym pudle rów­no­le­gle do blatu biur­ka. Obok na nie­wiel­kim sto­li­ku stała ka­raf­ka i szklan­ki.

 

Wil­helm za­siadł w fo­te­lu i prze­krę­cił jeden z prze­łącz­ni­ków. Za­szu­mia­ły szpu­le taśmy w sza­fach, roz­ja­rzy­ły się lampy na sto­ja­kach, a po dłuż­szej chwi­li na ekra­nie te­le­wi­zo­ra wy­świe­tli­ło się pro­ste menu. He­le­na już wie­dzia­ła co to jest, ale nie chcia­ła w to wie­rzyć.

– Po­wiedz mi, że to niepraw­da.

– To praw­da, w tych wa­go­nach jest pierw­szy kom­pu­ter świa­ta. Bio­rąc pod uwagę, co widzę na ekra­nie, oni wy­ko­rzy­sty­wa­li go do two­rze­nia sy­mu­la­cji tak­tycz­nych. Tu masz wszyst­ko „Fall Weiss”, „Weserübung”, „Fall Gelb”, „Bar­ba­ros­sa”, „Mer­ku­ry” a nawet „Wacht am Rhein”

– Może to tylko ar­chi­wum? Prze­cież tak za­awan­so­wa­ne kom­pu­te­ry po­wsta­ły do­pie­ro w po­ło­wie lat osiem­dzie­sią­tych.

– To nie jest ar­chi­wum. To są gry wo­jen­ne, mogę prze­su­wać ikony jed­no­stek i wy­bie­rać stro­ny.

– Czyli naj­więk­szy skarb Rze­szy to kom­pu­ter z grami wo­jen­ny­mi.

– Na to wy­glą­da.

– Szko­da, li­czy­łam na złoto, ka­mie­nie szla­chet­ne, i tym po­dob­ne sym­pa­tycz­ne dro­bia­zgi.

– Czu­jesz wagę tego od­kry­cia? Prze­cież to mega sen­sa­cja. Od­kry­li­śmy pierw­szy kom­pu­ter na świe­cie.

– Wy­bacz mój scep­ty­cyzm, ale tego ustrojstwa nie wy­nie­sie­my i nie sprze­da­my. Z uwagi na to kim je­ste­śmy nie po­win­ni­śmy sta­wać się sław­ni, więc zo­sta­nie od­kryw­ca­mi też od­pa­da.

– No tak, gdy­by­śmy to zgło­si­li, ktoś mógł­by się nami za­in­te­re­so­wać zbyt do­kład­nie.

– Wiecz­na mło­dość ma swoje ogra­ni­cze­nia.

 

Do pa­mią­tek z wa­ka­cji trze­ba mieć szczę­ście. Ina­czej wraca się z ciu­pa­gą ku­pio­ną nad Bał­ty­kiem, albo szkla­ną rybą z Za­ko­pa­ne­go. Willi uwa­żał, iż w wa­go­nie pocz­to­wym szczę­ście im do­pi­sa­ło. Pra­wie cały był wy­peł­nio­ny ku­fra­mi. Wszyst­kie okle­jo­no ban­de­ro­la­mi z na­pi­sem, „Re­ich­mar­schall Her­mann Göring”. Na szczę­ście klej już dawno wy­sechł i od­pa­da­ły wy­jąt­ko­wo łatwo. Można więc było bu­szo­wać w kufrach, ile dusza za­pra­gnie. Ple­ca­ki szyb­ko wy­peł­ni­ły miłe oku dro­bia­zgi: bi­żu­te­ria, mun­du­ry ga­lo­we ze zło­ty­mi na­szyw­ka­mi, pa­mięt­ni­ki, sta­ro­dru­ki, jedna czy dwie ikony, mar­szał­kow­ska laska z dia­men­ta­mi, ko­lek­cja cen­nych znacz­ków i jesz­cze cen­niej­szych monet, dość pre­ten­sjo­nal­ny przy­cisk do pa­pie­ru w kształ­cie po­pier­sia Hi­tle­ra od­la­ny ze sre­bra. No cóż, za­wsze można go prze­to­pić od­zy­sku­jąc ki­lo­gram krusz­cu.

 

Dzię­ki tym dro­bia­zgom, Per­ku­nis wa­ka­cyj­ny wy­jazd za­li­czył do uda­nych. Co praw­da, sława od­kryw­cy pierw­sze­go kom­pu­te­ra przy­pad­nie komu in­ne­mu, ale po spie­nię­że­niu czę­ści pa­mią­tek i dro­bia­zgo­wym po­dzie­le­niu się zy­skiem z He­le­ną, jego konto wzbo­ga­ciło się o kil­ka­na­ście mi­lio­nów euro. Nie bez zna­cze­nia był też za­chwyt ludzi na spo­tka­niach grup re­kon­struk­cyj­nych, kiedy pa­ra­dował w ory­gi­nal­nym mun­du­rze Re­ich­ma­schall’a. Inna spra­wa, iż aby pa­so­wał, syl­wet­kę trzeba było sko­ry­go­wać po­dusz­ką na brzuchu. Naj­waż­niej­sze jed­nak jest to, że wy­po­czy­nek wakacyjny roku dwa tysiące piętnastego był zgodny z wszelkimi zasadami.