Krótki słowniczek pojęć fantastyki naukowej (science fiction)

antyutopia polemika z utopijnymi wyobrażeniami o świecie doskonałym; pesymistyczne wizje przyszłości wywodzące się z utopijnych programów naprawy rzeczywistości. 

biopunk podgatunek w literaturze, filmach, komputerowych grach science fiction, skupiający się na przyszłości biotechnologii; koncentruje się na wpływie różnych odmian biotechnologii na życie ludzi; fabułą może dotyczyć biologii syntetycznej czy inżynierii genetycznej; często spotkać się można z utworami traktującymi o śmiertelnie niebezpiecznej, nowo stworzonej formie wirusa. 

cyberpunk odmiana fantastyki naukowej, skupiająca się na negatywnych konsekwencjach funkcjonowania ludzi w otoczeniu zaawansowanej technologii komputerowej i informacyjnej. 

dystopia utwór fabularny z dziedziny literatury fantastyczno naukowej przedstawiającej czarną wizję przyszłości, wewnętrznie spójną i wynikającą z krytycznej obserwacji otaczającej autora sytuacji społecznej; przyjmuje pesymistyczny osąd zastanego świata, fantastyczna wizja jest zazwyczaj jego hiperboliczną konstatacją, negującą możliwość odmiany zastanego stanu rzeczy w przyszłości. 

fantastyka naukowa gatunek literacki, filmowy oraz gier komputerowych, o fabule osnutej na przewidywanych osiągnięciach nauki i techniki oraz ukazujący ich wpływ na życie jednostki lub społeczeństwa, w świecie przedstawionych utworów nie występują elementy cudowności, a także przestrzega się zasad prawdopodobieństwa. 

fantastyka obyczajowa potoczne określenie utworów usytuowanych bądź to w przyszłości, bądź też w rzeczywistości alternatywnej ukazujący przemiany obyczajowe zachodzące w określonych grupach społecznych. 

fantastyka postapokaliptyczna p. postapokalipsa. 

fantastyka społeczna p. fantastyka socjologiczna. 

fantastyka socjologiczna nurt gatunku science fiction, który koncentruje się na zagadnieniach socjologicznych i mechanizmach, jakim podlegają hipotetyczne społeczeństwa, zagadnieniach społecznych, które mogą pojawić się w przyszłości na skutek wprowadzenia bądź daleko idących udogodnień życiowych, bądź socjologicznych mechanizmów pozwalających na skuteczne sterowanie społeczeństwem; do gatunku fantastyki socjologicznej można zaliczyć antyutopię i dystopię, często wiąże się z fantastyką polityczną lub obyczajową; tematem utworów tego gatunku często są fantastyczne systemy totalitarne. 

fikcja polityczna jest rodzajem fikcji, której przewodnim motywem jest arena polityczna; fikcja polityczna często stosuje opowiadania, by dostarczyć komentarz o politycznych wydarzeniach, systemach, teoriach. 

hard science fiction podgatunek fantastyki naukowej, kładący nacisk na naukę i technologię, uwzględniający wiele szczegółów technicznych. 

historia alternatywna gatunek literacki lub filmowy, zaliczany zazwyczaj do fantastyki naukowej, którego akcja dzieje się w świecie, gdzie historia potoczyła się innym torem niż w rzeczywistości. 

new space opera wykształcony w latach dziewięćdziesiątych nurt niewykorzystujący elementów nadnaturalnych starający się zachować zgodność z nauką przy jednoczesnym niezrezygnowaniu z ogromnej, międzygwiezdnej skali utworów. 

nowa opera kosmiczna p. new space opera. 

opera kosmiczna p. space opera. 

postapo p. postapokalipsa. 

postapokalipsa wizja, konwencja traktująca o wydarzeniach bezpośrednio po katakliźmie, apokalipsie; ze względu na niewielkie różnice, związane głównie z odstępstwem czasowym od katastrofy, co rzutuje na przenikanie się wątków, gatunek ten ściśle – a w niektórych utworach nierozerwalnie – powiązany jest z fantastyką apokaliptyczną. 

retrofuturyzm trend w sztuce prezentujący nawiązania do dawnych wyobrażeń przyszłości; charakteryzuje go połączenie retroestetyki z futurystycznymi technologiami i koncepcjami; trend odnosi się zarówno do wyobrażeń przyszłości jak i historii alternatywnej. 

science fantasy podgatunek fantastyki, który zawiera elementy fantastyki naukowej, jak i fantasy, a czasem również horroru; definicja tego gatunku nie została nigdy jasno określona; akcja tego typu historii często rozgrywa się w przyszłości; typowej dla fantastyki naukowej technologii często towarzyszą baśniowe lub mitologiczne stworzenia typowe dla fantasy. 

science fiction p. fantastyka naukowa. 

silkpunk nurt stylistyczny w kulturze, gatunek pochodny steampunku; łączy fantastykę z technologią zainspirowaną wschodnioazjatycką starożytnością; skupia się na technologiach i urządzeniach wykonanych z tworzyw naturalnych takich jak jedwab oraz na biomechanice. 

soft science fiction fantastyka, w której nauka jest nieobecna bądź nie odgrywa żadnej roli. 

space opera podgatunek fantastyki naukowej koncentrującej się wokół romantycznych przygód, podróży międzygwiezdnych i kosmicznych bitew, w którym głównymi wątkami są konflikt międzyplanetarny i osobiste przeżycia bohaterów; często, jawnie lub niejawnie, wykorzystuje elementy fantasy oraz baśniowe. 

steampunk nurt stylistyczny w kulturze, odmiana fantastyki naukowej, boczna gałąź cyberpunka; nazwa pochodzi od słowa ,,steam’’, czyli pary i nawiązuje stylistyką, estetyką i techniką do maszyn parowych ,,epoki pary’’, epoki wiktoriańskiej; inaczej niż w cyberpunku, technika otaczająca bohaterów nie jest oparta na elektronice, lecz na mechanice. 

twarda fantastyka naukowa p. hard science fiction. 

uchronia utwór literacki podobny do utopii, przedstawiający inną wersję wydarzeń historycznych, rozgrywających się w świecie alternatywnym. 

utopia utwór fabularny, w którym zawarty jest obraz idealnej – zdaniem autora – struktury społecznej.