Miasto i miasto.

We współczesnej literaturze fantastycznej mało jest pisarzy równie pomysłowych i oryginalnych, co China Mièville. Każda jego powieść jest wydarzeniem na rynku czytelniczym, wzbudza żywe dyskusje i otrzymuje prestiżowe nagrody, a jednocześnie wyznacza nowe trendy i kierunki rozwoju literatury. Nie inaczej jest z najnowszą powieścią tego autora, zatytułowaną Miasto i miasto. Książka zdążyła już doczekać się dwóch prestiżowych nagród: Hugo i oraz Artur C. Clarke Award. Czy faktycznie trzyma poziom i jest klasą samą dla siebie a zarazem najdoskonalszą powieścią autora?

Miejscem akcji jest ponure, położone gdzieś na wschodzie Europy miasto Beszèl w którym popełniono, wydawać by się mogło, zwykłe morderstwo. Inspektor Tyador Borlú z Brygady Najpoważniejszych Zbrodni wszczyna śledztwo, które zaprowadzi go do miejsc, o których wcześniej wolał nawet nie myśleć. Mieszkańcy Beszel żyją w niecodziennym sąsiedztwie miasta Ul Qoma, a najniebezpieczniejszą zbrodnią, jaką mogą popełnić, jest tak zwane Przekroczenie. Wedle nieformalnej umowy zawartej w nieokreślonej przeszłości mieszkańcy obu miast nie mają prawa się widzieć czy porozumiewać, a nad jej realizacją działa owiana legendą formacja zwana Przekroczeniówką. Bohater powieści wzbudza sympatię i staje się bliski czytelnikowi, gdyż musi lawirować w labiryncie wieloznaczności i niedomówień. Śledztwo okazuje się bowiem sięgać o wiele dalej, aniżeli to możliwe. Od razu też daje Mièville upust swemu politycznemu zacięciu – od dyskusji i sporów ideologicznych książce aż się roi. Mroczne opisy obu miast świetnie oddają klimat dekadencji i upadku, a szeroki wachlarz postaci oddaje przekrój społeczeństw obu miast. Nic nie jest tu też takie, jakim wygląda na pierwszy rzut oka.

Miasto i miasto to kryminał mroczny i pełen niespodzianek, napisany lekko stylem prawie niedostrzegalnym, co charakteryzuje prawdziwych mistrzów pióra: treść podana w mistrzowskiej formie. Polemizowałbym jednak z określeniem, iż jest to najlepsza książka autora. Śmiem twierdzić, że tej jeszcze China Mièville nie napisał.