Nawet Bogu nie powiem. Cześć 2

Nawet Bogu nie powiem. Część 2.

 

 

 

Wstałem z fotela. Goldschmidt nie musiał mi mówić, że impreza skończona. Wyszedłem na zewnątrz. Usłyszałem jeszcze jego śmiech. Jakiś trzask. Może przewrócił mebel. Nie chciałem o tym myśleć. Poszedłem wprost do swojego baraku. Wraz z Ezrą dzieliliśmy go z sześcioma rodzinami. Łóżka oddzielone były parawanami. Każda rodzina miała małą szafkę. Jako uprzywilejowany miałem dodatkowy materac dla mnie i dla Ezry. Gdy stanąłem nad łóżkiem, zakręciło mi się nagle w głowie i musiałem się przytrzymać poręczy łóżka by nie upaść. Brudny koc przykrywał Ezrę po szyję. Jej krótkie włosy zawsze wydawały mi się obrzydliwe. Sterczały jak włosie na wysłużonej szczotce. Ładne miała tylko oczy. Ale teraz były zamknięte. Joshua spał przytulony do matczynej piersi. Mały żydek, pomyślałem. I nic już nie można na to poradzić. Nagle zachciało mi się rzygać. Zamarzyłem o świeżym powietrzu. Wróciłem przed barak. Pomimo grudnia, noc była ciepła.

 

Nagle za sąsiedniego baraku wyszła ciemna postać. Na początku myślałem, że to jeden ze strażników, ale oni nie zapuszczali się na teren getta. Wystarczyło, że patrolowali obszar wokół murów, po ich drugiej stronie.

 

– Jourdain – usłyszałem szept.

 

Tylko Balavignus zwracał się do mnie po nazwisku. Do wszystkich się tak zwracał.

 

Poczekałem, aż do mnie podejdzie.

 

– Czego chcesz? – warknąłem.

 

To był inteligentny kundel. I wykorzystywał swoją pozycję. Nawet ja byłem od niego zależny. Nie mógł już uleczyć Ezry, ale opiekował się Joshuą. Zarośnięty był na całej gębie. To był jego przywilej. Z ta brodą bardziej przypominał chłopa niż uczonego lekarza.

 

– Porozmawiać – skulił się, przyjmując służalczą postawę.

 

Wiedział, jak ze mną rozmawiać.

 

– To gadaj.

 

Wyprostował się nieznacznie, zadowolony, że tak łatwo mu poszło. Byłem zbyt zmęczony, by go za to ukarać, choćby zganić.

 

– Copin nie przeżyje.

 

– Szkoda. Nie załatwię żadnych leków, choćbym chciał. – Wzruszyłem ramionami.

 

– Nie w tym rzecz.

 

– A w czym?

 

– Jeżeli Copin zemrze, to chciałbym, chcielibyśmy, żebyś tego nie zgłaszał Szmuelowi. Nie od razu, znaczy.

 

Zrozumiałem. Copin nie żyje. Sprytni Żydzi otrzymaną dla niego rację żywnościową dzielą między siebie.

 

– A może już nie żyje? – spojrzałem z ukosa.

 

Dopiero teraz zorientowałem się że stoję w lekkim rozkroku. Ręce miałem skrzyżowane na plecach, prawą dłoń na lewym przegubie. Jak niemiecki oficer! Nagle na coś wpadłem.

 

– Zgoda. Ale nie za darmo. Ja też muszę coś z tego mieć.

 

– Mów – szepnął zachęcająco.

 

Wyglądał, jakby miał za chwilę pocierać ręce z zadowolenia.

 

– Chcę mieć mundur!

 

– Co? – Balavignus wyprostował się na dobre.

 

Patrzał na mnie jak na durnia.

 

– Chcę żeby Belaset uszyła mi taki sam mundur jaki ma Goldschmidt.

 

Lekarz podrapał się po czuprynie.

 

– Muszę z nią o tym pogadać – mruknął do siebie.

 

– Nie rozumiem, w czym problem?

 

– Taki sam, powiadasz? – odpowiedział pytaniem na pytanie.

 

Nie byłem pewny czy dostrzegłem na jego twarzy uśmieszek.

 

– Tak. Taki sam.

 

Odchrząknął, znowu się podrapał po głowie.

 

– Jeżeli tak…

 

– Właśnie tak – udałem zniecierpliwienie.

 

– Więc zgoda. Pogadam z Belaset.

 

Wyciągnął w moją stronę dłoń.

 

– Umowa stoi?

 

– Stoi. – Łaskawie uścisnąłem jego grubą dłoń.

 

Żydki zawsze się dogadają miedzy sobą bez względu na okoliczności. Czysty interes.

 

Lekarz ukłonił się nisko i już chciał odchodzić, ale go zatrzymałem na chwilę.

 

– Wiesz co? Dobrze, że Copin umiera. Przynajmniej nikt nie skrytykuje mojego munduru.

 

Skinął głową. Zrozumiał, że to też część umowy. Wolałem się zabezpieczyć. Myśleć mogą, co chcą, ale mordy w kubeł, bo skończą jak tłuścioch.

 

 

 

***

 

 

 

Odszedł w noc, pozostając sam na sam z moimi myślami. Balavignus mną gardził, tak jak wszyscy w gettcie. Uważali, że Żyd musi pozostać Żydem. Nie podzielałem ich filozofii. Byli takimi samymi rasistami jak Niemcy. Odpowiadało mi bardziej przekonanie, że ludzie dzielą się na głupich i na mądrych. Podczas wojny ci mądrzy to ci, którzy przeżyją. Postanowiłem do nich należeć.

 

Spojrzałem na rezydencję Goldschmidta. Nadal w pokoju paliło się światło. Podszedłem bliżej pod okna. Zajrzałem. Szmuel leżał rozwalony na fotelu. Najwidoczniej chrapał, bo gębę miał rozdziawioną, a oczy zamknięte. Zmogło go morze alkoholu, które wyżłopał. Pewnie nawet nie skorzystał z usług Goldy. Dla mnie to była szansa. Uchyliłem drzwi, uważając by nie zaskrzypiały. Nawet nie zerkając w stronę pokoju prześlizgnąłem się do kuchni. Tak, jak się spodziewałem, Golda siedziała przy stole i popijała herbatę. Podszedłem do niej od tyłu i położyłem dłonie na piersi. Były ogromne i miękkie, nie takie wysuszone jak u Ezry. Golda spojrzała na mnie pytająco i gdy skinąłem zachęcająco głową, uklękła. Po kilku minutach czułem się spełniony. Kochałem ją – w romansach dodaliby, że na swój sposób. Pociągała mnie jej cielesność, ale i to, że była ode mnie zależna. To ja wybrałem ją spośród wielu innych Żydówek dla Szmuela. I choć na początku płakała, po kilku tygodniach przyzwyczaiła się i zaczęła korzystać z przysługujących jej przywilejów; wódki, herbaty, dodatkowej racji chleba, ciepłego koca, pryszniców i wystawnych kolacji w towarzystwie Alberta Gruna, który bardzo cenił jej inteligencję. Ponoć Golda przed wojną była aktorką. Nigdy mnie to nie interesowało. Bo co to znaczy być podczas wojny byłą aktorką w gettcie? Dla mnie liczyło się to, że była kobietą w moim guście.

 

Usiadłem przy niej i sięgnąłem po herbatę, ale mnie powstrzymała. Spojrzała w stronę pokoju, skąd dochodziły pomrukiwania starego. Czyżby się budził? Wolałem nie ryzykować. Pożegnałem ją czułym całusem w czoło i opuściłem kuchnie. Gdy stanąłem w przedsionku, zajrzałem do pokoju. Szmuel nadal spał. Zmienił tylko pozycję w fotelu. Spojrzałem na mundur, który wisiał obok na szafie. Coś mnie tknęło, żeby go zobaczyć z bliska, gdy Goldschmidt nie patrzy. Ale gdy wszedłem do pokoju, poczułem, że muszę go dotknąć. Przysunąłem się do szafy, uważając by niczego nieopatrznie nie potrącić; wszędzie po podłodze walały się puste butelki. Musnąłem dłonią grubej, szarej tkaniny, czarnych, grubych guzików, srebrnego przeszycia na kołnierzu. Mundur był piękny. Dzięki niemu wyróżniałbym się wśród tych parszywych Żydków. Miałbym coś swojego.

 

Stary zatrząsł się niespokojnie. Postanowiłem się wycofać. Opuściłem budynek po cichu i wróciłem do baraku. Gdy stanąłem na schodach poczułem czyjś wzrok na sobie. Spojrzałem ukradkiem w stronę rezydencji. Stary stał w oknie. Najwyraźniej mi się przyglądał. Szybko zniknąłem mu z oczu i schowałem się pod kocem. Czekałem czy przyjdzie. Nie przyszedł.

 

Nazajutrz, siąpił deszcz ze śniegiem. Aby przejść z baraku do pracowni, trzeba było grząźć w błocie. Wszyscy już pracowali, bo po gettcie roznosił się warkot maszyn do szycia i odgłosy krajalnic. Udałem się do Balavignusa. Pomimo że był lekarzem, on również musiał odpracować swoje w warsztacie. Ale dzisiaj siedział na krześle w odległym kącie i dłubał w nosie. Widocznie nad czymś myślał. Przeszedłem pomiędzy stołami, przy których żydówki szyły niemieckie mundury. Udawałem, że nie widzę wpatrzonych we mnie nienawistnych spojrzeń ich mężów pracujących w drugiej, mniejszej części warsztatu, gdzie krojono materiał. Przysiadłem się do Balavignusa i spytałem:

 

– No i jak z moim mundurem?

 

– A jak z dodatkową porcją chleba? – odpowiedział pytaniem.

 

Nie raczył nawet na mnie spojrzeć.

 

– Copin zdechł?

 

– Poszedł do nieba.

 

– Czyli od dziś przez cztery dni, na twoje ręce Golda będzie przynosić oddawać dodatkową rację chleba.

 

– Wiesz, gdy na nas patrzą, to pewnie myślą, że paktuję z diabłem – zamruczał, spoglądając na Żydów, którzy nie spuszczali z nas oka.

 

– Ale jeść chcą, prawda?

 

– Każdy chce jeść.

 

– Więc o co tyle hałasu? – Zapaliłem papierosa i, o dziwo, kazałem poczęstować się lekarzowi.

 

Przez chwilę, zaciągając się równocześnie dymem, wyglądaliśmy jak para przyjaciół.

 

– Mundur będzie na jutro. Jutro w południe. – Chrząknął, najwidoczniej czymś strapiony.

 

– Ale Belaset nawet mnie nie widziała – powiedziałem niepewnie.

 

– Wie jak wyglądasz. To jej wystarczy.

 

Podrapałem się po głowie. Może prawdę mówią, że jest czarownicą, czy jak?

 

– Więc przyjdę jutro. – Wstałem.

 

Skinął głową.

 

 

 

***

 

 

 

Dzień dłużył mi się w nieskończoność. Zaglądnąłem do Szmuela. Jak zwykle nie widać było po nim, że pił. Zajrzał nawet do warsztatu, żeby popędzić Żydków do pracy. Tak jak i ja, przez cały dzień nie mógł nigdzie zagrzać dłużej miejsca niż na chwilę. Był wyraźnie czymś podniecony. Dopiero wieczorem, gdy zaprosił mnie do siebie, zdradził mi sekret.

 

– Jutro w południe przyjdzie Albert Grun. – Stał i patrzał na swój mundur, nietknięty na szafie.

 

Ucieszyłem się. Naprawdę.

 

– Żydkom nic nie mówiłem. Porządek jest, a nie chcę ich denerwować.

 

– Pewnie już i tak się domyślają. Chodziłeś po warsztacie jak szalony.

 

– To prawda – mruknął niepocieszony. – Czasami trudno zachować spokój.

 

– Założysz mundur?

 

– To oczywiste. – Uśmiechnął się.

 

Skinąłem tylko.

 

Odprawił mnie machnięciem ręki.

 

Ile jest dni w życiu człowieka, w których może czuć się naprawdę wielki? – pomyślałem, gdy kładłem się spać. Między narodzinami, których nie pamiętamy, a śmiercią, której się boimy? Wszyscy mieli mnie za głupca i prostaka, ale ja chciałem wypełnić te dni pomiędzy tylko ważnymi wydarzeniami. Żałowałem, że nie mam na tyle odwagi, by również jutro ubrać swój nowy mundur i stanąć przed Albertem Grunem. Byłem ciekaw jego pobłażliwiej, może trochę ciekawej miny na widok dwóch wyprężonych przed nim Żydków w niemieckich mundurach. Obawiałem się bardziej reakcji Szmuela. To on miał zadecydować, kiedy włożę swój mundur. To on był panem i władcą tego królestwa. Nie ja.

 

Przez całą noc prawie nie spałem. Z rezydencji dochodziły jakieś potworne hałasy. Goldschmidt postanowił się zabawiać w nocy beze mnie, ale za to z Goldą. Wrzeszczała jak opętana. Ezra spoglądała na mnie w ciemności. Czekała czy zareaguje? Wariatka! Golda była własnością Szmulela. Nie mogłem się także nadziwić skąd u Ezry tyle litości dla niewydarzonej aktorki, która zawsze nią pogardzała – i z którą sypia jej mąż, o czym dobrze wiedziała. Taka litość była bardziej przerażająca od nienawiści do drugiego człowieka.

 

Wstałem o świcie. Ale nie dlatego, że chciałem, tylko zmusił mnie do tego niespodziewany lament Goldy. Wyła jak opętana. Wybiegłem przed rezydencję. Aktoreczka kucała na ziemi. Naga. Cała była we krwi. Podbiegłem do niej. Pomacałem. Nie miała żadnej rany. To nie była jej krew. Przez chwilę spanikowałem. Rozejrzałem się po gettcie. Z baraków wychodzili ludzie i spoglądali na mnie pytająco. Żaden się nie ruszył. Wbiegłem do rezydencji. Do pokoju. Szmuel Goldschmidt leżał na podłodze.

 

Nagi!

 

Pokrwawiony!

 

Musiał walczyć z Goldą, bo cała podłoga, pościel na łóżku były ubarwione na czerwono. Kilkadziesiąt ran kłutych zadanych nożem zrobiło swoje. Z nalanego brzuszyska, szyi i twarzy sączyła się krew. Wyglądał jak kupa gówna. W jednej chwili zapomniałem o tym, że kiedyś takie gówno mogło mi imponować. Postanowiłem zrobić szybko porządek, bo gdy Żydki dowiedzą się co się stało, gotowa wybuchnąć w gettcie anarchia. Żaden z pilnujących nas Niemców nie miał prawda wejść na teren getta. Wziąłem żelazny pręt Szmuela i wyszedłem przed rezydencję. Golda nadal wyła. Była odwrócona do mnie plecami. To ułatwiło mi zadanie. Rąbnąłem ją w głowę. Upadła zamroczona. Poprawiłem jeszcze kilka razy, mierząc dokładnie, aż z jej twarzy została tylko miazga.

 

Spojrzałem na pobladłe twarze dookoła. Kobiety się bały. Także te dwie, które od wczoraj tak utkwiły mi w pamięci, a których wcześniej nie znałem. Niektórzy z mężczyzn zaciskali pięści, gotowi na mnie napaść.

 

Rewolucja się szykuje.

 

Jeszcze chwila i rzucą się na mnie. Próbowałem nie trząść się ze strachu. I nie wiedzieć czemu, ale spojrzałem na okna jednego z baraków, tam, gdzie mieściła się komórka na zużyty sprzęt, który kiedyś jeszcze mógł się przydać w warsztacie. Za przybrudzonej szyby, spoglądała na mnie wychudła przerażona twarz. Nie poznałem od razu. Ale gdy tylko zrozumiałem, do kogo należały te wielkie oczy, postanowiłem to wykorzystać. Nie czekają aż Żydki ruszą w moją stronę, kilkoma susami dopadłem baraku. Myśleli, że uciekam. To ich ośmieliło. Rzucili się za mną w pogoń. Wiedzieli, że nie mam dokąd uciekać.

 

Dopadłem baraku. Otworzyłem drzwi i zajrzałem do środka. Przedarłem się pomiędzy gratami do położonej w głębi komórki i uderzeniem pręta rozwaliłem broniący dostępu łańcuch z kłódką. Pomimo zimna w środku cuchnęło moczem i zgnilizną.. Spojrzałem na siedzącego nadal przy oknie trzęsącego się tłuściocha i pociągnąłem go za sobą. Był większy ode mnie, ale zbyt słaby by mi się przeciwstawić. W niewoli przeżył tylko dzięki swojej tuszy. Gdyby mnie to spotkało już dawno był umarł.

 

Pociągnąłem go na środek placu, w samo błoto. Żydki rozstąpili się przed nami. Postanowili poczekać.

 

– Nawet go nie opatrzyłeś, Balavignus! – Przygwoździłem nogą trzęsącego się Copina do ziemi. Odszukałem w tłumie lekarza. – Jak wam smakował chlebek?

 

– Jeszcze go nie otrzymaliśmy – parsknął Zachariasz.

 

Przed wojną był nauczycielem historii. Podobno był komuchem.

 

– Przestań! Nie pora na żarty! – skarcił go Balavignus, wychodząc mi naprzeciw.

 

– Chcieliście żeby zdechł! – warknąłem.

 

– I tak by umarł. Nie miał szans.

 

– A więc od dziś nie tylko Szmuel bawi się w Boga. Postanowiłeś mu dorównać, Balavignus.

 

– To nie tak… – mamrotał.

 

Dopiero teraz do całej reszty doszło co się stało. Wiadomo. Nie wszyscy o tym wiedzieli. Spoglądali w osłupieniu to na mnie, to na Balavignusa. Nikt się jednak nie odezwał. Drewniane gęby. Wszystko ich przeraża, ale nic nie jest w stanie zmusić do reakcji. Byłem panem życia i śmierci. Zamachnąłem się prętem i jednym precyzyjnym uderzeniem skróciłem Copinowi mękę. Nie waliłem w tłuściocha tak jak Szmuel. Teraz zrozumiałem, że Goldschmidt wyglądał wtedy żałośnie.

 

Podszedłem do Balavignusa. Zasłonił się przede mną rękami.

 

– Nie, skurwysynu! – wycedziłem przez zęby, mocno ściskając narzędzie zbrodni. – Ty będziesz się opiekował Ezrą i moim Joshuą.

 

Skinął służalczo głową. Był uratowany.

 

Potrząsnąłem żelaznym prętem.

 

– A kto mi podskoczy, temu wsadzę to głęboko w dupę! Aż mu wyjdzie gardłem. Zrozumiano? A teraz do roboty! W południe przyjeżdża Grun.

 

Spoglądali na Copina, na Goldę. W stronę rezydencji. Obawiali się gniewu Gruna. Zaczęli na mnie zerkać z nadzieją w oczach. Tak, pomyślałem, jestem waszym wybawcą, tchórze!

 

– Do roboty – warknąłem.

 

Zaczęli się rozchodzić.

 

– Zachariasz! – krzyknąłem.

 

Nauczyciel stanął jak wryty.

 

– Pójdziesz ze mną. W mojej nowej rezydencji trzeba zrobić porządek.

 

Nie oponował. Poszedł za mną posłusznie. Na swojego pomocnika wybrałem najsilniejszego z żydowskiego plemienia. Jedynego, który mógłby mi się kiedykolwiek przeciwstawić. Wziąłem jeszcze ze sobą trzy żydówki. Kazałem umyć im podłogę, zwinąć brunatny od krwi dywan, złożyć do kupy Szmuela i zakopać za jednym z baraków. Do południa wszystko było przygotowane na wizytę Gruna. W nagrodę uraczyłem Zachariasza szklanką wódki. Przyjął ją z wdzięcznością. Sam postanowiłem się nie upijać.

 

– Wiesz, ludzie dzielą się na głupich i na mądrych, a nie na Żydów i Niemców – zagadnąłem gdy siedzieliśmy w fotelach. Ja na miejscu Szmuela, spoglądając na nieskazitelny mundur, a Zachariasz tam, gdzie kiedyś ja siadywałem. – Od ciebie zależy, czy to zrozumiesz.

 

Skinął powoli głową. Zrozumiał.

 

Pozwoliłem mu wyżłopać jeszcze pół butelki wódki i odprawiłem. Chciałem zostać sam. Żałowałem, że musiałem zabić Goldę. Ale nie mogła przeżyć. Nie miałem zamiaru jej niańczyć, a poza tym, zabiła zarządcę. Zastanawiałem się, czy pozwolić mojej żonie, wprowadzić się do rezydencji. Ale po chwili namysłu stwierdziłem, że to bez sensu. Muszę wybrać sobie jakąś ładną Żydówkę, która zaopiekuję się moją nową siedzibą. A Ezra będzie miała dodatkowy ciepły koc, większe racje chleba. Czasami będę brał do siebie Joshuę.

 

Spojrzałem na zegarek. Dochodziło południe. Los mi sprzyjał. Ale wolałbym mieć trochę czasu, na przygotowanie się do inspekcji Gruna. Nie pozostało mi nic innego, jak włożyć mundur. Mundur Szmuela. Grun będzie lada chwila, więc nie mogłem czekać aż Belaset uszyje drugi dla mnie. Na początku wydawał się być za duży. W końcu Szmuel był kawał chłopa. Ale gdy się przeszedłem kilka kroków wokół stołu, wyprężyłem się przed kryształowym lustrem, nagle wydało mi się, że jest jak szyty na mnie. Zawołałem Zachariasza i kazałem przyprowadzić do siebie Belaset. Zależało mi na jej opinii. W końcu w oczach Gruna nie chciałem wyjść na barbarzyńcę.

 

Belaset weszła pewnie do pokoju. Nie czekając na pozwolenie, usiadła na fotelu. Rozglądała się dookoła tymi swoimi wyłupiastymi oczyma. Zatrzymała się na chwilę na obrazie z alejką i ławką na skraju jeziora.

 

– Kiedyś, po wojnie, znajdę to miejsce i tam zamieszkam – oznajmiłem dumnie.

 

– Ale nie z Ezrą. – Zamyśliła się.

 

– Nie. Ona umiera. – Zrobiło mi się nagle jakoś dziwnie.

 

Po plecach przeszły mnie ciarki. Mundur nagle zaczął uwierać.

 

– I jak wyglądam? – Próbowałem nie okazać przed Belaset zdenerwowania. – Proszę o szczerość.

 

– Jesteś bardzo przystojny.

 

– A może lepiej przymierze swój? Czy już jest dokończony? – spytałem z ironią.

 

– Ten jest twój. Mówiłam, że będzie gotowy do południa. – Zrobiła tajemniczą minę.

 

Przełknąłem ślinę. Coś ścisnęło mnie za gardło. Z trudem zacząłem oddychać. Dopiero gdy odpiąłem guziki przy szyj, poczułem się lepiej. Cały czas nerwowo obciągałem krańce munduru, gładziłem kanty spodni. Coś nie dawało mi spokoju. Belaset uśmiechała się tylko tajemniczo. I nie wiem czemu, ale w jednej chwili, poczułem do niej przypływ sympatii. Tak po prostu. Jakbym zajrzał w jej serce. Stara poczciwa kobieta. Dbała o wszystkich w getcie. Zawsze miała dla wszystkich czas. Nawet dla Joshuy, który lubił się z nią bawić. Nigdy jej za to nie podziękowałem. Już chciałem to zrobić, ale na zewnątrz rozległa się syrena. W ten sposób Grun zawsze oznajmiał swoje przybycie.

 

Wybiegłem przed rezydencję. Zachariasz, wedle moich wcześniejszych poleceń, kazał ustawić się Żydom w szeregu. Ale robił to zbyt brutalnie. Krzyczał na nich, wyzywał. Niepotrzebnie. Przecież byli zmęczeni po całym dniu pracy. Wygłodniali.

 

Nagle poczułem na swojej szyj czyjś ciepły oddech.

 

– Żegnaj – Belaset szepnęła mi do ucha i stanęła jak inni w szeregu.

 

Nie miałem czasu zastanawiać się nad jej słowami. Główna brama stanęła otworem. Mercedes Gruna przeciął błotnisty plac i zatrzymał się przed rezydencją. Esesman wyskoczył rześko z samochodu i rozejrzał się dookoła. Gdy nie dostrzegł Samuela, w jednej chwili stracił pewność siebie.

 

– Gdzie Goldschmidt? – warknął nieprzyjemnie i skinął na kierowcę, aby ten był gotowy do strzału.

 

Na placu wszyscy usłyszeli szczęk przeładowanej broni.

 

Spoglądałem na Alberta uważnie, przegryzając suche ze zdenerwowania wargi. Widziałem go kilka razy w życiu. Zawsze jednak wydawał mi się bardziej postawny, może nawet przystojny. Teraz jednak poraziła mnie jego sztuczna postawa. Prostował się jakby połknął kija. Jak mogłem podziwiać kiedyś tego człowieka?

 

Spojrzałem na zalęknione twarze dookoła. Wszyscy patrzyli na Gruna z lękiem. Nie tak jak ja – z obrzydzeniem. Dostrzegłem twarz Ezry. Spoglądała na mnie z troską.

 

– Nie bój się. Nie dam wam zrobić krzywdy – szepnąłem jakby do niej, bojąc się własnych słów.

 

– Co tam gadasz? – Ton Gruna był opryskliwy.

 

Nie traktował mnie jak Szmuela. Ale nie zmartwiłem się tym. Spojrzałem jeszcze raz na pobladłe twarze więźniów. Na ich wyłupiaste przerażone oczy. Na zwisające bezradnie ręce. Na ich mękę.

 

Grun! Parszywy gnój!

 

Spojrzałem w niebo. Chciałem prosić o przebaczenie. W jednej chwili pojąłem wszystko. W obronie moich braci, musiałem narazić swą duszę na potępienie.

 

Rzuciłem się w jego stronę z wyciągniętymi przed siebie rękami. Celowałem na ślepo. W twarz. Trafiłem w grdykę, potem w nos, w zęby. Czułem jak jego krew z nosa miesza się z moją z rozdartych dłoni. Przywaliłem go swoim ciężarem do ziemi i zacząłem dusić. Grun próbował najpierw bronić się rękoma. Zasłaniał twarz. A potem, przeklinając, sięgnął do kabury.

 

Wszystko musiało trwać chwilę. Dla mnie to była wieczność.

 

Potem usłyszałem strzał.

 

Kierowca wypuścił serię z karabinu.

 

W powietrze.

 

Obawiał się, że trafi esesmana.

 

– Puść, sukinsynu! – syknął.

 

Nie puściłem.

 

Trzymałem Gruna bardzo mocno, nawet wtedy, gdy ponownie rozległ się strzał. Tym razem poczułem paraliżujące ciepło w prawym boku. Kierowca podszedł do nas i ponownie wystrzelił. Uległem sile rażenia i zwaliłem się na ziemię.

 

Porucznik tryumfował. Poderwał się z ziemi i gdy nabrał wystarczająco powietrza w płuca, rzężąc przy tym i kaszląc, otrzepał się z piachu by po chwili, jakby z ociąganiem spojrzeć na więźniów. Stali nie poruszeni, tym co przed chwilą zobaczyli. Przynajmniej nie dali nic po sobie poznać. Taka postawa satysfakcjonowała Niemca. Uśmiechnął się tryumfalnie.

 

Nie miałem żalu do moich braci, że pozostali bierni. Nie każdy jest zdolny, by chwytać za broń. By walczyć w swojej obronie. Musieli być jednak świadomi konsekwencji.

 

– Co tu się wyprawia? – Grun przeszył ciszę swoim tubalnym głosem. – Gdzie Szmuel?

 

Zachariasz, nieproszony, wystąpił przed szereg i zaczął wszystko wyjaśniać, zwalając całą winę na mnie. Powiedział, że zabiłem Szmuela, Goldę, Copina, że oszalałem.

 

– Miejsce Żyda jest tam, gdzie ja je wskażę – poinstruował esesman spokojnie. – A wy tu sobie sami wymierzacie sprawiedliwość. Jakim prawem? – Zaśmiał się.

 

Gdybym miał siły, wyrwał bym mu ten jego niemiecki jęzor i kazał połknąć.

 

– A jego miejsce jest w piachu! – Wskazał na mnie palcem.

 

I tak już konałem. Kule porozrywały mi żyły.

 

– I zdejmijcie z niego ten mundur! – warknął.

 

Mój strój najwyraźniej wyprowadził go z równowagi.

 

Zachariasz pochylił się nade mną, ale Ezra odepchnęła go na chwilę. Uklękła przy mnie, pogłaskała czule. Szepnęła cicho do ucha.

 

– Niedługo do ciebie dołączę, kochanie. – W mojej ostatniej chwili chciała dodać mi otuchy, choć nie byłem pewny, czy dobrze usłyszałem.

 

Chciałem spytać co się wtedy stanie z Joshuą, ale Zachariasz odepchnął ją i bezlitośnie zaczął ściągać ze mnie mundur.

 

Musiałem mu to wybaczyć.

 

Tak czułem, gdy rozpinał mi guziki.

 

Jeden, dwa….

 

Gdzie mnie pochowają. Nie dbam o to.

 

Trzy.

 

Niech spalą. Albo chociaż przysypią.

 

Gwałtownym szarpnięciem Zachariasz zdarł ze mnie marynarkę.

 

Jak z trupa.

 

Zachariasz… to w gruncie rzeczy dobry człowiek.

 

Tak myślałem do czasu, gdy ściągnął mi spodnie i buty.

 

Gdy stałem się nagi, odepchnął moje ciało ze wstrętem. Pozwolił, by ciepła krew wsiąkała w chłód ziemi. Moja krew szła na zatracenie. Nie wyda przecież plonów.

 

Zachariasz złapał mnie za ręce i zaczął włóczyć po ziemi. Ziarenka piasku były szorstkie jak papier ścierny.

 

Znienawidziłem go w jednej chwili.

 

Byłem bez munduru!

 

Znienawidziłem całą resztę: swoje plemię, Belaset, nawet Ezrę, Gruna i jego pierdolonego kierowcę, który wpakował mi w brzuch jeszcze kilka ciężkich kulek.

 

Kurwa, jak ja was pierdolę!

 

 

 

***

 

 

 

– To pani ojciec? – spytałam oszołomiona.

 

– Nie, ależ skąd – usłyszałam głos starszej Pani.

 

Wolałam otworzyć oczy, żeby upewnić się, że siedzimy nadal przy biurku. Na chwilę wróciłam do pokoju nr 6.

 

– Zamknij oczy, idiotko! – krzyknęła stara, a mnie zmroziło.

 

Już wiedziałam, że zrobię wszystko, żeby jeszcze kiedyś zażyć tabletkę. Gdy przyjdzie ktoś taki jak ta starsza pani. Może kategorii B lub C…

 

Tymczasem posłusznie wykonałam polecenie.

 

Zamknęłam oczy.

 

 

 

***

 

 

 

Pociąg jechał zdecydowanie za szybko. Z każdą milą oddalałem się od wspomnień tygodniowego urlopu – berlińskiego szampana i dziwek. Swoją droga dziwka była nie tylko piękna ale i rozmowna. Trafił mi się prawdziwy rarytas. Szeptała mi cały czas do ucha, że jest pewna, że po tej nocy będzie mieć ze mną dziecko. Żartowałem, że jeżeli już, to nich urodzi mi dziewczynkę.

 

Wracałem do kaprala Kutza, śmierdzącej breji, którą tylko kucharz nazywał zupą, i wszechobecnych bolszewików. A wszystko dla Wielkoniemieckiej Rzeszy. Szkoda, że ta Rzesza nie mogła się obyć beze mnie. Pogładziłem swój nowy mundur. Pomimo że mnie krępował, jakoś tak nie mogłem w nim swobodnie oddychać. Ponoć Żydzi wykonywali je w manufakturach gdzieś na terenie Kraju Warty dla niemieckich chłopaków. Paradoks historii. Bo w tych samych mundurach strzelaliśmy do Żydów. W jednej chwili zachciało mi się rzygać. Powstrzymałem wymioty.

 

Dojechaliśmy do jakiegoś białoruskiego zadupia i pociąg ze zgrzytem stanął na przymusowym postoju. Postanowiłem się napić. Może to przywróci mi oddech. Sięgnąłem za pazuchę po piersiówkę. Prezent od berlińskiej dziwki. Pociągnąłem spory łyk. Niestety. Nie dane mi było raczyć się spokojem. Przede mną stanął sierżant Horst. Przypierdalał się zawsze do wszystkich i o wszystko. Ponoć został zwolniony z obozu koncentracyjnego karnie na front wschodni. Jeszcze wczoraj myślałem o nim i o tym gdzie go wysłano jak o karze, ale teraz – w tym nowym mundurze, nie wiem zresztą dlaczego – wszystko było lepsze od roli oprawcy w obozie. Już prawie nie mogłem oddychać. Mundur uwierał mnie pod pachami, kołnierz jakby zaciskał się wokół gardła. Mógłbym przysiądź, że jeszcze tydzień temu sierżant Horst był dla mnie wzorem do naśladowania. Pieprzony służbista bez skrupułów, rzeźnik bolszewików. Skurwiel nie pił, nie palił i kochał wszystko co niemieckie. Teraz na jego widok miałem mdłości.

 

– Ober Schutze Brandt! – krzyknął. – Kiedy byłem w kiblu zastanawiałem się nad wami.

 

– Bardzo mi miło. Srał pan, szczał? – uśmiechnąłem się do chłopaków.

 

Ale nie odwzajemnili uśmiechów. Wiedzieli czym to grozi, ze strony Horsta. Dla nich w jednej chwili zostałem samobójcą.

 

Horst zacisnął pięści i uśmiechnął się przymilnie. W ten sposób już wydał na mnie wyrok.

 

– Coś mi w was nie pasowało, kiedy wróciliście z urlopu – potarł spocone dłonie. – I wiecie co? Już wiem. Macie nieprzepisowy mundur!

 

– Nie ja go sobie szyłem, sierżancie – wyjaśniłem rzeczowo, zastanawiając się czy mnie odstrzeli po cichu, gdzieś podczas akcji, czy wyda na żer pod sąd..

 

– Skąd ta srebrna nitka? – Dotknął mojego kołnierza z obrzydzeniem.

 

– Nie mam pojęcia. – Tym razem skapitulowałem.

 

Sam się długo nad tym zastanawiałem.

 

– Wracacie na front z jakiegoś cyrku, czy co?

 

Nie pytany o zdanie Fridrich, najmłodszy z nas, nachylił się do okna i szepnął:

 

– Cyrk nie cyrk, ale robią je dla nas Żydki. – On również miał taki sam nieprzepisowy mundur jak ja.

 

– I wypuszczają was na front w takim klaunowskim przebraniu? – Horst nie dowierzał.

 

– Może nas pan tam nie wpuścić – zakpiłem.

 

– O patrzcie! – Fridrich popukał w okno. – Esesmani prowadzą dezerterów.

 

Wszyscy obecni w przedziale spojrzeli. Nawet Horst był ciekawy. Istotnie. Pół plutonu z rękoma podniesiony w górę szło w asyście dwóch esesmanów wzdłuż torów.

 

– Jak baranki na rzeź. Nie będą się z nimi pieścić. Całe plutony dezerterują! – huknął wściekle Horst. – Do lasu i tratatatata!!! – Przepowiedział im przyszłość.

 

Nie zwracałem już uwagi na Horsta, choć pluł się dalej i starym zwyczajem narzekał na wszystko. Urzekł mnie spokój odmalowany na twarzach dezerterów, które przez dłuższą chwilę przesuwały się za oknem pociągu. Jakby nie szli na śmierć. Tylko mieli już wszystko za sobą.

 

I było jeszcze coś. Friedrich również to zauważył, bo spojrzał na mnie z przestrachem. Dezerterzy mieli takie same mundury jak my.

 

Ze srebrną nitką.

 

 

 

* * *

 

 

 

– Dziękuję wam – powiedziała starsza pani. – Że chcecie pamiętać.

 

I wyszła.

 

Kilka dni później napisała do mnie w liście.

 

“Nie opowiedziałabym o tym nawet Bogu, gdyby żył kiedyś, tutaj”.

 

Tutaj, pomyślałam.

 

Więcej już do pracy nie przyszłam.

 

 

 

Koniec.

 

Opowiadanie dostępne na www.katedra.nast.pl i www.rw2010.pl także w pliach epub, mobi i pdf