Sprawdzian z władzy

[Nie do końca to fantastyka, ale mimo to mam nadzieję, że nie obrazicie się o zamieszczenie tego tutaj. Brak wyraźnego zakończenia spowodowany jest tym, że opowieść ta była pierwotnie pomyślana jak początek większej całości, która – przynajmniej w najbliższym czasie – raczej nie będzie kontynuowana. Tyle wstępów. Życzę miłej lektury.]

 

 

Z oddali dochodziły odgłosy walki. W gęstym lesie trudno było to dokładnie ocenić, ale prawdopodobnie bitwa miała miejsce gdzieś przed nimi, za zakrętem leśnego traktu, przy którym właśnie obozowali. Wkrótce też spomiędzy drzew wyłonił się zwiadowca. Podbiegł szybko do obozowiska.

– Nieduża wieś, panie – raportował, dysząc ciężko. – Kilka chat, część z nich płonie. Sami wieśniacy, żadnych ciężkozbrojnych.

Mieszko już siedział na koniu. Miał na sobie kolczugę nałożoną na kaftan i spodnie z gotowanej skóry. W lewej ręce trzymał okrągłą drewnianą tarczę. Widniał na niej wymalowany herb właściciela: biały orzeł w czerwonym polu. U jego pasa wisiał miecz, jednak w prawicy książę dzierżył długą na prawie pięć łokci włócznię o grubym drzewcu. U siodła wisiał ciężki topór jeździecki. Prezentował się niezwykle godnie. Prócz niego tylko czterech innych mężczyzn w obozie było podobnie uzbrojonych, a żaden nie wyróżniał się tak znakomitą postawą i aparycją. Młodzieńcza twarz księcia tonęła wśród okalających ją brązowych loków opadających aż na ramiona. Wąsy i niezwykle bujna w tak młodym wieku broda dodawały jej powagi i pewnej surowości.

– Trzeba zobaczyć, co się tam dzieje – rzekł Mieszko poważnie. – Co najmniej od wczoraj jesteśmy już w Polsce, a tu podwójnie ciąży na mnie obowiązek przywrócenia spokoju: raz jako na rycerzu, a zwłaszcza jako na księciu.

– Tak, jak mówisz, panie – odpowiedział mu jeden z pozostałych rycerzy, siodłając swego rumaka. – Pamiętajmy jednak, że to twój stryj, miłościwie nam panujący książę Władysław jest władcą tego kraju.

Był to Pan Sobiesław, prawie już trzydziestoletni mąż o kruczoczarnych włosach i tubalnym głosie. Ton jego i powaga znamionowały człowieka wysokiego urodzenia, również zdecydowanie z jakim zwrócił uwagę swemu przedmówcy wskazywały, że nie po raz pierwszy rozmawiał z członkiem Dynastii. W samej rzeczy Sobiesław był nikim innym, jak bratankiem potężnego Sieciecha, wojewody i komesa pałacowego księcia Władysława Hermana.

– Nie wiem, kto twoim zdaniem o tym zapomniał, Sobiesławie – odrzekł mu dumnie Mieszko. – Z całą bowiem pewnością nie byłem to ja. Tobie natomiast nie wolno zapomnieć, że jako syn króla mam większe jeszcze prawa do tronu, niż mój stryj. Jestem pewien, że gdy przybędę do niego, odda mi należną część królestwa mego ojca. Po cóż innego wezwałby mnie z powrotem? – po krótkiej chwili zaś dodał – nie czas zresztą spierać się o drobnostki.

Tymczasem pozostali również dosiedli swoich rumaków. Trzech rycerzy w kolczugach otoczyło swojego księcia. Była to jego osobista drużyna, złożona z młodych węgierskich rycerzy, którzy zaprzyjaźnili się z Mieszkiem jeszcze na dworze Władysława, króla Węgier. Byli młodszymi synami możnych węgierskich arystokratów, którzy zgodnie z zachodnim obyczajem, nie mogąc liczyć na dziedzictwo po ojcach, wstąpili na służbę Mieszka w nadziei, że przy jego boku zdobędą i dla siebie jakiś kawałek ziemi, który będą mogli przekazać swym starszym synom. Wszyscy trzej mieli rynsztunek podobny do uzbrojenia księcia.

Resztę kompanii stanowiło trzech lekkich jeźdźców Sobiesława, ich suweren i jego młodziutki giermek oraz kapelan i spowiednik Mieszka, sędziwy ksiądz Imre. Ten ostatni był oczywiście nieuzbrojony i trzymał się z tyłu kawalkady. Książę jechał przodem, dwóch z jego druhów po lewej i prawej jego stronie, natomiast trzeci – za jego plecami. Tuż za nim podążał Sobiesław z giermkiem oraz jego trzech lekkich jeźdźców zbrojnych w lekkie zbroje z gotowanych skór, krótkie miecze i drewniane puklerze.

Po krótkiej jeździe ujrzeli prześwitującą między drzewami łunę pożaru.

– Dominus vobiscum! – zawołał za nimi ksiądz Imre, czyniąc ręką znak świętego krzyża, kiedy wyjechali spomiędzy drzew i zaczęli formować linię.

Niebo rozjaśniało się. A właściwie rozjaśniałoby się, gdyby nie opromieniała go krwawym blaskiem łuna kilku płonących przed ich oczyma chat. Sioło znajdowało się w odległości trzech czy czterech stajań przed nimi. Popędzili konie, wiatr zaświszczał w uszach. Bernard uwielbiał ten pęd i rytmiczne podskoki końskiego grzbietu, jednak krwawiące niebo nadawało mu zupełnie innego posmaku, jakby drużyna wjeżdżała do przedsionka piekieł. Bernard przeżegnał się nabożnie, czując na plecach nagły chłód, jakby sam diabeł przysiadł na zadzie jego wierzchowca i kłuł go soplem lodu.

– Dominus nobiscum – powtórzył stanowczo słowa księdza, ale niewiele mu to pomogło. – Pater noster, qui es in caelis…

Na dany przez księcia znak jeszcze popędzili konie. Bernard nie był strachliwym rycerzem, w każdym razie nie bardziej niż każdy inny kilkunastoletni młodzieniec, który nie miał jeszcze okazji zakosztować prawdziwej bitwy. Ćwiczenia z mistrzem fechtunku, czy nawet pojedynek na ubitej ziemi to jedno, ale chaos bitwy to zupełnie co innego. Tak mu zawsze powtarzali i teraz Bernard zdawał sobie sprawę, że mieli w tym względzie absolutną rację. Poza tym to niebo…

Zbliżając się, zaczęli dostrzegać coraz więcej szczegółów. Piesi wojowie odziani w zwierzęce skóry i dzierżący długie włócznie biegali to tu, to tam. Niektóre chaty płonęły już na dobre, z innych wywlekano wrzeszczące niewiasty, a jeszcze inne szturmowano ławami lub belkami wyrwanymi z krokwi już splądrowanych domostw.

– To zwykli smerdowie – zawołał Mieszko. – Nie zabijać! Kto się nie podda, obić drzewcami i rozbroić!

– … sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Amen. – kończąc modlitwę, Bernard poczuł się zdecydowanie lepiej. – To tylko zwykli smerdowie – powtórzył sobie i z głośnym okrzykiem popędził konia.

Widząc nadciągających jeźdźców, ludzie we wsi porzucili swoje śmieszne oblężenie i skupili się na placu, by dać odpór nowemu zagrożeniu. Było ich może z piętnastu, niektórzy poranieni. Na placu leżało też trochę trupów. Kobiety, którymi przestano nagle się zajmować, pierzchły natychmiast do chat. Mieszko dał ręką znak, by się zatrzymali przed nadstawiającymi włócznie wojami. Bernard, pędzący na nich z pochyloną włócznią, był już na tyle blisko, że rozróżniał poszczególne twarze. To, co dostrzegł w tych zarośniętych obliczach mogło być tylko przerażeniem. Bo oczywiście taka sama mniej więcej różnica, jaka była między pojedynkiem, a bitwą, zachodziła również między walką z osłoniętymi jedynie miękkimi skórami piechurami, a wytrzymywaniem rozpędzonej szarży pancernych – Bernard przypomniał sobie pouczenia otrzymywane od swego ojca.

Zamiast jednak wpaść z impetem na panikujących smerdów, jeźdźcy powściągnęli swe rumaki i zatrzymali się przed nimi w równej linii. Mieszko natychmiast wysunął się przed szeregi i zawołał donośnym, nie znoszącym sprzeciwu głosem:

– Co tu się dzieje? Co to za napaść?

Odpowiedziało mu milczenie i nerwowe spojrzenia agresorów, którzy rozluźnili się nieco widząc, że kawalerzyści nie zamierzają ich stratować. Przynajmniej nie od razu. Najwyraźniej jednak nie wiedzieli co mu odpowiedzieć, ani nawet, który z nich powinien to uczynić. Książę zawiesił swą włócznię na specjalnym skórzanym pasku wiszącym u siodła i dobył miecza. Chłopi zadrżeli rozumiejąc, że przybysz nie należy do ludzi lubiących powtórnie zadawać to samo pytanie. W blasku ognia można było dostrzec pojawiające się w oknach twarze napadniętych. Wreszcie jeden z napastników splunął za siebie i mamrocząc modlitwę, lub – co bardziej prawdopodobne – jakieś pogańskie zaklęcie, wystąpił przed szereg, kurczowo ściskając w rękach swoją długą włócznię.

– My tylko dochodzili swych praw, jasny panie – powiedział, kłaniając się. Miał przynajmniej dość rozumu, by wiedzieć, że ma do czynienia z lepszymi od siebie. – Jeden z tych – tu zamaszystym gestem wskazał leżące na ziemi trupy – zamordował naszego naczelnika. Spalił domostwo i porwał córę. My w prawie przyszli po dziewczę i po krew za krew Sławoja.

– Czy książę tak wam polecił?

– Gdzie książę, jasny panie! Księcia pana na oczy nie widzielim. Tak nasze prawo mówi: kogo ubiją, tego opole ma święty obowiązek pomścić i łupem rodzinę ubitego wynagrodzić. Święty obowiązek, jasny panie!

– To ziemia Władysława, z bożej łaski księcia polskiego, przeczycie temu? – indagował szorstko Mieszko.

– Nie jasny panie, my jego wierni…

– Zatem tylko książę Władysław – wpadł mu w słowo młodzieniec – lub naznaczon przezeń urzędnik władny jest spór wasz rozstrzygnąć. Gdzie jest ten, którego o tę straszną zbrodnię oskarżacie?

– Tamój, w tej chacie się zamknął – jeden z pozostałych zebrał się na odwagę i wskazał domostwo. U jego drzwi leżała solidna dębowa ława, którą dopiero co usiłowano wyważyć zabarykadowane drzwi.

– Nie ciebie pytałem! – krzyknął nań Mieszko, aż tamten się skulił. Młody książę wiedział, jak postępować z przestępcami. – Wyjdźcie poza teren wsi. Wtargnęliście tu bezprawnie jak zbóje i bandyci. Wszyscy za to powinniście wisieć. Idźcie. Ja ich przesłucham i was rozsądzę. Tomaszu – zwrócił się do jednego ze swych przybocznych – wyciągnij tamtych z domostw. Niech usłyszę ich opowieść.

Stanowczym tonem wydane rozkazy Mieszka zostały wykonane natychmiast i bez szemrania. Napastnicy oddalili się pod obstawą jeźdźców Sobiesława. Na ten widok zaatakowani sami zaczęli wychodzić ze swych chat. Kilka kobiet rzuciło się do nóg książęcego wierzchowca.

– Zbawco, Bracie Księżycowy! – wołały.

Mieszko zmieszał się nieco na to pozdrowienie. Spojrzał kątem oka na krąg miesiąca blednący na niebie w blasku poranka. Prędko jednak odzyskał panowanie nad sobą.

– Krzysztofie, zbierz mi starszych i tego porywacza, a ty, Bernardzie, weź resztę i zgaście te chaty zanim spłoną do szczętu.

– Tak, książę! – rycerze zawołali jednym głosem i natychmiast ruszyli do powierzonych im zadań.

Tymczasem nadjechał pozostały z tyłu ksiądz Imre. Jego bujna siwa czupryna błyszczała w blasku płomieni i wstającego słońca. Zatrzymał swego wierzchowca u boku księcia w milczeniu przyglądającego się, jak Krzysztof prowadzi ku nim starszyznę opola. Trzech starszych mężów w prostych sukmanach oraz młodzieniec, niewiele starszy od samego Mieszka, wysoki i barczysty. Wszyscy czterej wyglądali na przerażonych całą sytuacją, a z ich min doprawdy trudno było wyczytać, czy bardziej przerażała ich napaść i płonące domostwa, czy raczej świetlista, opromieniona blaskiem wschodu postać księcia.

– Który z was jest naczelnikiem opola? – zapytał krótko Mieszko.

– Ja, jasny panie – odezwał się jeden z nich, zapewne najstarszy.

– Jak ci na imię?

– Jestem Ciesław, jasny panie, a to moi bracia…

– Ciesławie – książę uciszył go skinieniem dłoni – powiedz mi, czy to prawda, co mówią tamci – tu wskazał na zgromadzonych kilkaset kroków dalej najeźdźców – że twój człowiek napadł ich naczelnika w jego domu i córę mu porwał, a jego samego zabił i dom mu spalił?

Ksiądz Imre przeżegnał się struchlały, słysząc te ciężkie zarzuty, ale książę twarz miał jak wykutą z kamienia.

– To nie tak było, jasny panie! Zresztą niech Czębor sam opowie – wskazał na stojącego obok młodzieńca.

– Jak to było? – zwrócił się do niego Mieszko.

– Jasny panie, ja poszedłem żonę sobie wziąć zgodnie z uświęconym przez bogów zwyczajem…

Książę westchnął ciężko, a ksiądz Imre przeżegnał się ponownie. Mimo iż ponad stulecie już upłynęło od chrztu jego pradziada, i mimo że dynastia i dwór mocno już zapuściły korzenie w życiodajnej glebie Kościoła, mimo że w grodach wznoszono Chrystusowi okazałe świątynie, gdzie codziennie z ambon grożono surowymi karami doczesnymi i ogniem piekielnym za oddawanie czci fałszywym bożkom, ciemny lud po leśnych wioskach wciąż tkwił w mrokach pogaństwa, a o Zbawicielu, jeżeli słyszał, to miał go co najwyżej za jednego z bałwanów i to wcale nie najpotężniejszego. Podróżni byli jednak na to przygotowani. W swej drodze przejeżdżali już przez wiele węgierskich wsi, gdzie sytuacja nie była wcale dużo lepsza.

Chłopiec opowiedział im, jak zgodnie z prastarym obyczajem, wbrew surowym zakazom, jeszcze powszechnie kultywowanym, upodobał sobie dziewkę z sąsiedniego opola i wybrał się kilka dni temu, by ją porwać sobie za żonę. Z niezbyt składnej opowieści wynikało, że ojciec jej, będący rzeczywiście naczelnikiem opola, stanął w obronie dziewczyny, lecz został pokonany i zmarł wskutek odniesionych ran. O pożarze młody człowiek nie wspomniał ani słowem.

– Zatem przyznajesz się do zabójstwa? – zapytał książę.

– J… ja…

– Przyznałeś się – stwierdził łagodnie Mieszko.

– Confessio est regina probationum – wtrącił się kapłan. – Jesteście ochrzczeni?

Wszyscy gorliwie pokiwali głowami. Mieszko spojrzał chłodno na swego spowiednika, ale nic mu nie powiedział. Zamiast tego zawyrokował:

– Jesteś więc winien zabójstwa. Uiścisz stosowną główszczyznę albo zostaniesz stracony. Twój wybór.

Młody smerd zadrżał na te słowa.

– Zmiłuj się, jasny panie! – rzucając się do nóg książęcego wierzchowca. – Ja nie mam srebra!

– Opole może uiścić opłatę za ciebie – podpowiedział Mieszko, spoglądając pytająco na starszych.

– Zapłacim – powiedział z wahaniem naczelnik.

– O karę za naruszenie książęcego miru upomni się stosowny urzędnik. Macie trochę czasu na jej uzbieranie. Gdzie jest porwana?

– Tam, w mojej chacie, jasny panie. Co z nią będzie?

– Musisz ją oddać rodzinie.

– Zlituj się, Bracie Księżycowy, ja ją kocham!

– Więc módl się, by ci ją oddali za żonę – książę znów zmieszał się na to dziwne określenie, którym go nazywali.

– Żałuj za swój grzech i pokutuj, a dobry Bóg na pewno cię wysłucha – dodał ksiądz Imre.

– Jeśli chodzi o pokutę – Mieszko zwrócił się do kapłana – zajmij się tym, ojcze. Zanim ruszymy w dalszą drogę, muszę jeszcze osądzić tamtych.

– Wasza miłość, trzeba też pochować zmarłych.

– Słusznie – Mieszko spojrzał niechętnie na leżące na ziemi ciała. – Wygląda na to, że zostaniemy tu do jutra.

Nim książę osądził napastników, słońce było już wysoko na niebie. Pożary dogasały i najwyższa pora już była na śniadanie. Sobiesław ze swymi ludźmi i rycerzami Mieszka szybko zaprowadził porządek. Napastników odesłano do domów, zawiadamiając ich o wieczornym pogrzebie ofiar bitki. Mieszkańcy opola lamentowali, gdyż wielu ich mężów zginęło w obronie swej siedziby, i starali się, jak mogli, schodzić z drogi ludziom księcia. Zanim naczelnik opola ugościł ich w swej skromnej chacie śniadaniem, Mieszko zwrócił się do księdza Imre i poprosił go na bok. Odjechali kilka stajań od wsi, na skraj lasu, nim młodzieniec rzekł:

– Ojcze Imre, chciałbym się wyspowiadać.

– Mów synu – rzekł łagodnie spowiednik.

– In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti – zaczął książę swoją nienaganną łaciną. – Ignosce mihi, Domine, nam contra Te peccavi. Wiem, ojcze, że to niegodne, ale kiedy ci ludzie zwali mnie Bratem Księżycowym…

Mieszko urwał, ale ksiądz Imre wiedział już, o co chodzi. Sięgnął pamięcią do dawnych czasów spędzonych w szkole magdeburskiej, gdzie jako nie starszy od Mieszka chłopiec przygotowywał się do głoszenia Słowa Bożego we wciąż jeszcze na poły pogańskich prowincjach wschodu. Między innymi mówiono mu tam o wierzeniach pogańskich, z którymi miał walczyć. Po każdej lekcji młodzi klerycy spowiadali się i pościli wraz ze swymi nauczycielami za słuchanie tych bluźnierczych nauk. Rozumieli jednak, że jest to konieczne, by mogli skutecznie pełnić swą misję.

Z tych nauk ksiądz Imre pamiętał, że Słowianie darzyli miesiąc szczególną estymą. Zwali go po swojemu Księżycem i powiadali, że jest on synem boga władzy, mocy i wszelkich tajemnic. Nawet jego imię było tak tajemne, że znali je tylko niektórzy pogańscy żercy i nigdy go na głos nie wypowiadali. Miał on być dawcą wszelkiej władzy i potęgi, a każdy z ziemskich kniaziów musiał mieć w sobie kroplę jego boskiej krwi. Jego niebiański syn, Księżyc uchodził za stróża ojcowskich tajemnic, oświetlającego blaskiem swej mądrości drogę swoim braciom. Nawet określanie władcy w języku Słowian: „książę" brzmiało podobnie do jego imienia, co miało być dowodem wspólnego pochodzenia.

Mieszko milczał, najwyraźniej szukając właściwych słów. Po chwili kontynuował:

– … pochlebiało mi ich uwielbienie. Zgrzeszyłem pychą, ojcze Imre.

– Czy wiesz, dlaczego tak Cię nazywali? – zapytał kapłan.

– Księżyc to pogański demon, prawda ojcze?

– Rzeczywiście – obaj mężczyźni wzdrygnęli się na bluźnierczą myśl, że oto ciemni smerdowie utożsamili swego księcia z bogiem. Imre natychmiast odsunął ją od siebie, a po chwili zastanowienia powiedział: – Prawdziwy rycerz Chrystusa musi panować nad swymi myślami i uczuciami, a zwłaszcza książę krwi, który ma być wzorem dla swego ludu. Żałuj swoich grzesznych myśli, synu i pokutuj, przez godzinę leżąc krzyżem i dziękując Panu za jego nieskończone miłosierdzie, które odpuszcza ci twój grzech. Deinde ego te absolvo a peccato tuo in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen.

– Deo gratias – odparł Mieszko. – I tobie, ojcze Imre, także dziękuję.

– Idź w pokoju, synu – uśmiechnął się ksiądz. – Szatan skusił twe serce przez podszepty nikczemnych pogan. Powinniśmy coś zrobić, aby zadbać o ich prawdziwe nawrócenie.

– Masz słuszność, ojcze. Ale co możemy zrobić? Czas nam w drogę. Mój stryj czeka na nas w Krakowie.

– Chciałbym odprawić mszę za poległe dziś dusze, ale nie mam chleba na ofiarę, a i wina nie zostało nam już zbyt wiele.

– Zapytaj ludzi, ojcze. Ktoś z pewnością użyczy chleba na świętą ofiarę.

Ksiądz Imre pokiwał głową i zawrócił w stronę wsi.

Po zjedzeniu śniadania czekała go ciężka praca. Co prawda ludzie chętnie dawali chleb na ofiarę za dusze swych poległych, ale w ich podejściu czuło się wyraźnie to, co ksiądz Imre nazywał „zmysłem handlarza". Duszpasterz doskonale zresztą znał tę pogańską mentalność. Skoro jest jakiś potężny Bóg, który w zamian za bochenek chleba obiecuje zapewnić zmarłym wieczne szczęście, to dla bolejących nad stratą żyjących jest to korzystny układ. Zresztą nie bez pewnego zdziwienia kapłan dostrzegł krzyże wiszące nad drzwiami niektórych chałup. A więc chrześcijaństwo nie było tu tak całkowicie obce – pomyślał. Ale jeżeli przez chwilę choć łudził się, że w chatach tych zastanie gorliwych uczniów Chrystusa, ksiądz Imre srodze się zawiódł.

Starał się tłumaczyć ludziom, że z Bogiem nie można handlować, ale jakoś nie mógł porozumieć się z prostymi wiejskimi głowami. Nie po raz pierwszy zresztą i pewnie nie ostatni. Próbował też zachęcać smerdów do przyjęcia sakramentu pokuty, jednak tę rozumieli oni jeszcze mniej i nie byli chętni do powierzania kapłanowi swoich grzechów. Nie mówiąc już o tym, że wielu sprawiało wrażenie, że pierwszy raz w życiu słyszy to słowo. Zaiste, wiele jeszcze pracy czekało pasterzy Pana w tej dzikiej polskiej ziemi. Wobec takiej sytuacji Imre polecił ludziom Sobiesława zorganizować kopanie grobów dla poległych, a sam udał się w ustronne miejsce, żeby starannie przemyśleć kazanie, które wygłosi podczas mszy. Tyle rzeczy do wyjaśnienia, a tak mało czasu!

Wszystko przebiegło sprawnie. Rycerze Mieszka służyli do mszy. Chłopi zabrali trupy i udali się procesją na cmentarz. Wszyscy pomagali chować ciała, a ksiądz Imre modlił się za zmarłych. Potem wygłosił długą naukę, podkreślając dobitnie potrzebę wyspowiadania się z krzywd wyrządzonych nieprzyjaciołom, nawet jeśli byli napastnikami. Nie wszyscy byli przekonani, jednak kilku smerdów przyjęło pokutę i absolucję w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.

Dobre i to – pomyślał kapłan.

Z twarzy księcia wyraźnie było widać, że nie w smak mu to, co widzi. Miał pewnie ochotę siłą zapędzić wszystkich wieśniaków do spowiedzi, a potem – do komunii. W tym twardym kraju takie zwyczaje obowiązywały od czasów jego sławnego przodka, króla Bolesława Wielkiego. Efekty jednak były wciąż mizerne, a nawet tragiczne, kiedy ledwie pół wieku temu prześladowani poganie chwycili za broń. Dynastię w osobie księcia Bezpryma przegnano z kraju, który wkrótce pogrążył się w całkowitym chaosie, dając dowód, że bez Dynastii nie jest w stanie istnieć. Zdecydowanie podniosło to prestiż Panów Przyrodzonych, jak ich czasem nazywano, ale nie wiary chrześcijańskiej, która okazała się zbyt słaba, by przetrwać bez opieki ze strony władzy. Od tamtego czasu książęta i biskupi bardziej uważali na swoje metody. Oczywiście Mieszko również musiał o tym wszystkim pamiętać i pewnie to skłaniało go do milczenia.

W pobliżu cmentarza znajdował się ogromny plaski głaz idealnie nadający się na ołtarz. Brudne brązowe zacieki wyraźnie wskazywały, że nie inaczej uważali mieszkańcy tej okolicy od niepamiętnych czasów. Ksiądz Imre zanotował w pamięci, aby na dworze podsunąć komuś myśl ufundowania w tym miejscu choć małego kościółka. Kamień leżał pośrodku niewielkiego zagajnika, obok którego urządzono cmentarz. Bez wątpienia był to święty gaj poświęcony jakiemuś bożkowi. Stolica Apostolska od dawna zalecała budowanie kościołów właśnie w takich miejscach, najlepiej w połączeniu z rytualnym wyrębem zagajnika i przepędzeniem złych duchów. Tym ciemnym ludziom trzeba raz na zawsze pokazać, że ich idole pierzchają gdzie pieprz rośnie na sam widok krzyża świętego. Tak należy nawracać pogan: prześladując nie ich samych, ale ich ciemnych bogów, prawdziwych sprawców grzechu, a nie nieświadome niczego ofiary.

Nim prowizoryczna liturgia dobiegła końca, zbliżał się zmierzch. Chłodny jeszcze wiosenny wieczór Roku Pańskiego tysiąc osiemdziesiątego szóstego Książę Mieszko i jego świta spędzili we wsi. Następnego ranka postanowili ruszyć w stronę Krakowa.