Z pamiętnika wolnego niewolnika

Mapa war­stwy Od­mę­tów po­tę­pio­nych:

Mia­sto Po­stę­pu – osto­ja wol­nych ludzi. Tak wła­śnie je na­zy­wa­no. Le­ża­ło na war­stwie zwa­nej Od­mę­tem Po­tę­pio­nych. Nazwa „Po­stęp” brzmia­ła tu jak po­nu­ry żart – próż­no było w nim szu­kać roz­wo­ju, a tym bar­dziej wol­nych ludzi. Dla wielu, jak i dla mnie, było to mia­sto prze­klę­te.

Choć jego miesz­kań­cy byli bez­piecz­ni od mroku i stwo­rzeń nocy, cze­ka­ły na nich inne za­gro­że­nia, nie­do­stęp­ne ni­g­dzie in­dziej. Ci rze­ko­mo „wolni” opusz­cza­li to miej­sce tylko w jeden spo­sób – mar­twi. Ich ciała, bez żad­nych ce­re­mo­nii, wy­rzu­ca­no poza mury, gdzie wszel­kie kre­atu­ry za­miesz­ku­ją­ce ciem­ność Astrum gro­ma­dzi­ły się, zwa­bio­ne za­pa­chem dar­mo­wej prze­ką­ski.

Fetor gni­ją­cych zwłok mie­szał się z siar­ko­wy­mi opa­ra­mi wul­ka­nicz­ne­go pod­ło­ża, a zie­mia pod mu­ra­mi usła­na była po­zo­sta­ło­ścia­mi wiecz­nie trwa­ją­ce­go ban­kie­tu śmier­ci. Ten kra­jo­braz sku­tecz­nie od­stra­szał nie­pro­szo­nych gości. Nie bez po­wo­du wszy­scy znali tę war­stwę jako cmen­ta­rzy­sko po­dróż­ni­ków. Jakby jakaś nie­wi­dzial­na siła przy­cią­ga­ła wszyst­kie naj­gor­sze po­twor­no­ści wła­śnie tutaj. Ci, któ­rzy prze­trwa­li solne pu­sty­nie, tra­fia­li na wul­ka­nicz­ne pust­ko­wia, gdzie życie za­mie­ra­ło. Smo­ło­we bagna i wrogo na­sta­wie­ni miesz­kań­cy, do­sto­so­wa­ni do skraj­nie nie­przy­ja­znych wa­run­ków, bez li­to­ści dzie­siąt­ko­wa­li każ­de­go,  kto od­wa­żył się za­pu­ścić w ich do­mi­nium.

We­wnątrz mia­sta wzno­si­ły się ma­syw­ne, ce­gla­ne bu­dyn­ki, z któ­rych ko­mi­nów bez­u­stan­nie bu­chał gęsty, czar­ny jak smoła dym. Po­wie­trze było cięż­kie, za­tru­te, dla­te­go więk­szość miesz­kań­ców cho­ro­wa­ła nie­ustan­nie, mimo no­sze­nia masek ga­zo­wych – te jed­nak po­ma­ga­ły tylko z po­zo­ru.

Wą­skie, bru­ko­wa­ne ulice wiły się ni­czym ko­rze­nie sta­re­go drze­wa, opla­ta­jąc całą me­tro­po­lię sie­cią ka­mien­nych ście­żek. Przy­po­mi­na­ły la­bi­rynt. To nie była żadna osto­ja nie­za­leż­no­ści. To wię­zie­nie – zbu­do­wa­ne z dymu, ka­mie­nia i roz­kła­du. Za­wsze pa­no­wa­ła wrza­wa. Za­peł­nio­ne re­stau­ra­cje, z któ­rych wy­do­by­wa­ły się miłe za­pa­chy, La­mi­na za­ję­ci co­dzien­no­ścią…

To wła­śnie tu dało się spo­tkać przed­sta­wi­cie­li tej dziw­nej rasy. Za­py­ta­cie pew­nie, czym są La­mi­na? A więc spie­szę z od­po­wie­dzią. Jesz­cze za cza­sów przed Wiel­ką Ka­ta­stro­fą lu­dzie na­zy­wa­li przodków tej rasy zwie­rzę­ta­mi – czę­sto trzy­ma­li je w do­mach. Ale po ka­ta­stro­fie role lekko się od­wró­ci­ły. Po­wsta­ły stwo­rze­nia, które po­sia­da­ły cechy zwie­rzę­ce i ludz­kie. Wszy­scy zwali tę rasę La­mi­na. My, lu­dzie, mó­wi­li­śmy na nich „fu­trza­ki” lub „pchla­rze” – choć wy­po­wia­da­nie tych słów gło­śno mogło skoń­czyć się bar­dzo źle.

Ale dość wstę­pu. Po­zwól­cie, że się przed­sta­wię. Wo­ła­ją na mnie „ej, ty”, „nie­wol­ni­ku”, „przy­błę­do”. Nie mam imie­nia – po­dob­nie jak więk­szość ludzi za­miesz­ku­ją­cych tę "wspa­nia­łą" me­tro­po­lię.

Gdyby ktoś za­py­tał, ile mam lat, od­po­wie­dział­bym: nie wiem. To py­ta­nie nie ma sensu – nie po­tra­fię li­czyć. Poza tym, kiedy co­dzien­nie gło­du­jesz, czas scho­dzi na dal­szy plan. W wiecz­nej ciem­no­ści trud­no okre­ślić, kiedy mi­ja­ją dni.

Byłem dość wy­so­kim, nie­bie­sko­okim, przy­stoj­nym bru­ne­tem – a przy­naj­mniej tak o sobie my­śla­łem. Ale co ja tam wiem? Je­stem tylko czy­ści­cie­lem z nosem w sadzy. Mi­łost­ki były mi obce. Wal­czy­łem o każdy ko­lej­ny dzień. Nie­licz­nym po­zwa­la­no na bliż­sze kon­tak­ty z płcią prze­ciw­ną. Resz­cie zo­sta­wa­ły unie­sie­nia – sam ze sobą.

 Uro­dzi­łem się tutaj i za­pew­ne tu też za­koń­czę swoją eg­zy­sten­cję. Wy­szko­lo­no mnie na czy­ści­cie­la sadzy. Praca jest cięż­ka i mo­no­ton­na. Cho­dzę wiecz­nie brud­ny, za­wsze w biegu. Ktoś prze­cież mu­siał czy­ścić szkla­ne wi­try­ny skle­pów i okna, na któ­rych mo­men­tal­nie osa­dzał się wul­ka­nicz­ny pył. Je­dy­ną za­le­tą tej ro­bo­ty była moż­li­wość po­ru­sza­nia się po mie­ście – mo­głem zo­ba­czyć, jak wy­glą­da życie poza obo­za­mi pracy. W pew­nych re­jo­nach mia­sto wy­da­wa­ło się nawet przy­ja­zne. Wszyst­ko miało swój rytm. Do­pó­ki nie spoj­rza­ło się na życie ludzi, można było uda­wać, że to miej­sce jak każde inne. Ale ta ilu­zja szyb­ko zni­ka­ła.

Tego dnia, jak zwy­kle, wy­mkną­łem się na jedno z taj­nych spo­tkań. Sze­dłem cia­sną, ciem­ną ulicz­ką po­mię­dzy bu­dyn­ka­mi. Stary, po­szar­pa­ny płaszcz ło­po­tał na wie­trze. Uni­ka­łem świa­tła i głów­nych ar­te­rii, po któ­rych po­ru­sza­ły się po­jaz­dy za­si­la­ne za­ka­za­ną wie­dzą. Za­wsze mnie to dzi­wi­ło – miesz­kań­cy tego mia­sta, dumni z ko­lek­cjo­no­wa­nia za­ka­za­nej wie­dzy, śmie­ci sta­ro­żyt­nych, po­sia­da­li dość nikłą in­te­li­gen­cję. Więk­szość z nich była po pro­stu głu­pia. Mimo to, na pokaz szczy­ci­li się osią­gnię­cia­mi, bu­du­jąc całą swoją po­tę­gę na śmie­ciach, z któ­rych nikt nie ko­rzy­stał. Ich siła była zbu­do­wa­na na ru­inach prze­szło­ści.

 Za­my­ślo­ny, wy­sze­dłem na ulicę oświe­tlo­ną zie­lo­nym świa­tłem lampy. Za­sło­ni­łem kap­tu­rem twarz. Mu­sia­łem uwa­żać – łatwo było wpaść w kło­po­ty. Prze­cho­dząc obok wi­try­ny skle­po­wej, za­uwa­ży­łem pro­duk­ty wy­sta­wio­ne na la­dzie. Pew­nie was to zszo­ku­je, ale „lu­dzi­na” nie była tu ni­czym dziw­nym. Pęta kieł­ba­sy, steki z wy­se­lek­cjo­no­wa­nej ho­dow­li ludz­kiej – o ile ludź­mi można było ich na­zwać. Róż­ni­li się od nas, ro­bot­ni­ków. Ho­do­wa­ni w za­mknię­ciu, nie­ucze­ni mówić ani cho­dzić. Bo niby po co? Je­dze­nie nie musi mówić. Grubi, opa­sli, skon­cen­tro­wa­ni tylko na kon­sump­cji, bez oznak in­te­li­gen­cji. My na­zy­wa­li­śmy ich Gru­ba­sa­mi. Fu­trza­ki nie po­prze­sta­wa­ły na ho­dow­li po­kar­mu – po­szli dalej, ho­du­jąc pu­pi­li do to­wa­rzy­stwa i roz­ryw­ki. Mniej­si przed­sta­wi­cie­le rasy La­mi­na do­sia­da­li ludzi jak wierz­chow­ce.

Nie pa­trząc, gdzie idę, nie za­uwa­ży­łem prze­chod­nia.

– Gdzie le­ziesz, przy­błę­do! – usły­sza­łem zde­ner­wo­wa­ny głos.

Ukrad­kiem spoj­rza­łem na to, z czym się zde­rzy­łem. Nor­mal­nie buch­nął­bym śmie­chem, ale mu­sia­łem się po­wstrzy­mać. Ludz­kie nogi, opa­sły brzuch, na któ­rym opi­nał się czar­ny gar­ni­tur. Gu­zi­ki wy­glą­da­ły, jakby mogły w każ­dej chwi­li wy­strze­lić w po­wie­trze ni­czym po­cisk pod na­po­rem sadła. Dłu­gie uszy, świń­ski ryj. Mo­nokl i duży, czar­ny cy­lin­der. Czę­sto wi­dy­wa­łem Pana Tłu­ścio­cha – bo tak go na­zy­wa­li­śmy. Wi­docz­nie wy­pro­wa­dzał na spa­cer pu­pi­la. W jed­nej ręce, opie­ra­jąc się na drew­nia­nej lasce, trzy­mał smycz, na któ­rej, na czwo­ra­ka, szła ko­bie­ta w po­szar­pa­nych ubra­niach. Jak zwy­kle, cięż­ko sapał, wy­da­jąc z sie­bie char­ko­tli­wy od­dech.

Zi­gno­ro­wa­łem Tłu­ścio­cha, za­sła­nia­jąc twarz, i po­sze­dłem dalej. Co in­ne­go mia­łem robić? Mo­głem tra­fić go­rzej. Nawet gdyby cze­goś ode mnie chciał, mógł­bym uciec – z taką tuszą nie­pręd­ko by mnie do­go­nił.

Idąc dalej, usły­sza­łem gło­śne krzy­ki.

– Uwol­nić lu­dziów! Ko­niec cier­pie­niu! Wol­ność człe­kom! – skan­do­wał tłum La­mi­na, trzy­ma­jąc sztan­da­ry.

Wes­tchną­łem tylko z po­li­to­wa­niem. Już wiele razy or­ga­ni­zo­wa­no pro­te­sty „lu­dzio­lu­bów”, które nie miały więk­sze­go sensu. Mia­sto Po­stę­pu było jak ma­syw­na wieża o bar­dzo kru­chych fun­da­men­tach. Łatwo było po­wie­dzieć: „Wol­ność wszyst­kim lu­dziom”, ale ta idea nie miała prawa bytu. To były tylko słod­kie słów­ka, szep­ta­ne nam do uszu od czasu do czasu, w nie wia­do­mo jakim celu.

Bez nas ta me­tro­po­lia by upa­dła, szyb­ko znik­nę­ła­by z mapy. La­mi­na zda­li­by sobie spra­wę, że nie mają co jeść, nikt nie wyrę­cza ich w obo­wiąz­kach. Pa­ra­dok­sal­nie – ci, któ­rzy byli ni­czym, sta­no­wi­li fun­da­ment ca­łe­go sys­te­mu.

Tłum krzy­czał o wol­no­ści. Wielu ludzi o niej mó­wi­ło, ale czym w za­sa­dzie ona była? To dla mnie kon­cept nie do po­ję­cia.

– Uwaga! – do­biegł mnie me­lo­dyj­ny głos z góry.

Z okna wy­ło­ni­ła się pta­sia głowa, a tuż potem, koło mnie, wy­lą­do­wa­ła spe­cy­ficz­nie pach­ną­ca za­war­tość wia­dra. Skrę­ci­łem w ciem­ną alej­kę, roz­glą­da­jąc się na boki, czy nikt mnie nie śle­dzi.

Tłum już się ze­brał, by wy­słu­chać głosu ka­płan­ki wy­zwo­le­nia. Nikt nie wie­dział, skąd przy­by­ła ta ko­bie­ta, ale po­tra­fi­ła wy­bu­dzić w lu­dziach dawno utra­co­ny żar chęci życia. Wielu czci­ło ją jak isto­tę boską – wy­zwo­li­ciel­kę. Sku­sze­ni cie­pły­mi, pięk­ny­mi sło­wa­mi, wsłu­chi­wa­li się w głos, pa­trząc na nią jak na coś, co miało od­mie­nić życie.

Ja przy­cho­dzi­łem tu od nie­chce­nia. Lu­bi­łem wie­dzieć, co się dzie­je, być na cza­sie. Nie wie­rzy­łem w ma­gicz­ną kra­inę poza mu­ra­mi Mia­sta Po­stę­pu, która mia­ła­by za­pew­nić wszyst­kim do­stat­nie życie. Choć więk­szość z nas znała opo­wie­ści o tym, co znaj­du­je się poza mu­ra­mi, jak głup­cy – wie­rzy­li pięk­nym sło­wom.

Wszy­scy ze­bra­li się w okrę­gu. Tłum ustą­pił miej­sca – na śro­dek wy­szła młoda ko­bie­ta w czar­nym płasz­czu. 

– Uj­rza­łam praw­dę! Bo­go­wie ze­sła­li mi wizję pod­czas snu! – po­wie­dzia­ła z wręcz nie­przy­zwo­itym en­tu­zja­zmem.

Zo­ba­czy­łem blask w oczach ka­płan­ki, a lu­dzie, sły­sząc głos, usie­dli na zim­nej po­sadz­ce mu­ro­wa­ne­go placu. Pa­no­wał pół­mrok – bra­ko­wa­ło oko­licz­nych lamp. Za­pach śmie­ci z kon­te­ne­rów usta­wio­nych pod ścia­ną pie­ścił noz­drza obec­nych.

 Nie można było na­zwać go przy­jem­nym – ale na pewno był lep­szy od smro­du od­cho­dów po­zo­sta­wio­nych na ulicy. Miej­sce ide­al­nie nada­wa­ło się na tajne spo­tka­nia; z racji wraż­li­wo­ści La­mi­na na za­pa­chy, rzad­ko tu za­glą­da­li. Prawo było jasne: jeśli nas zła­pią – tra­fi­my na ta­lerz.

– To było coś, czego więk­szość z was nie po­tra­fi sobie wy­obra­zić. Wiele, wiele wie­ków temu to lu­dzie pa­no­wa­li nad La­mi­na.

Ka­płan­ka cho­dzi­ła w kółko, jakby pró­bo­wa­ła ze­brać myśli – ogar­nię­ta wizją, którą wła­śnie opi­sy­wa­ła.

– Rzą­dzi­li­śmy świa­tem. Po­lo­wa­li­śmy na La­mi­na. Nasze zęby za­ta­pia­ły się w ich mię­sie, żeby za­spo­ko­ić głód. To oni byli słabi, mniej­si, głupi. Jeśli nie za­cznie­my wal­czyć, nic się nie zmie­ni. Za murem czeka nas wol­ność!

– Ale czym jest ta wol­ność, którą tak za­chwa­lasz? – roz­legł się głos z tłumu.

– To moż­li­wość po­dej­mo­wa­nia wy­bo­rów i kre­owa­nia wła­sne­go losu! – od­par­ła ka­płan­ka, mie­rząc py­ta­ją­ce­go prze­ni­kli­wym wzro­kiem.

– Mi tam wy­star­cza miej­sce przy ko­min­ku. Miska z je­dze­niem co­dzien­nie się na­peł­nia, pan mnie głasz­cze, dba o mnie, bawi się ze mną. Czego wię­cej po­trze­ba?

– Ty nie mu­sisz co­dzien­nie dźwi­gać La­mi­na na ple­cach. Nikt nie gła­dzi twego ciała batem i nie każe cią­gnąć po­wo­zu.

– Mnie tam do­brze kar­mią i mogę cały czas spać – mruk­nął gruby męż­czy­zna gło­sem peł­nym sa­mo­za­do­wo­le­nia.

– Za­mknij się, Jeph! Nie wszy­scy mają takie szczę­ście. Poza tym – nie za­uwa­ży­łeś, że cię tuczą?! Nie­dłu­go zro­bią z cie­bie szyn­kę i wtedy zo­ba­czy­my, komu bę­dzie do śmie­chu! 

– Nic do­bre­go nas tu nie czeka. Niech naj­zdol­niej­si ucie­ka­ją. Damy radę!

– A co z resz­tą? Zo­sta­wi­my ich? W czym bę­dzie­my lepsi od Pchla­rzy?

–  Zo­staw­my gru­ba­sów, i tak nie myślą. Nie róż­nią się od bez­ro­zum­nych be­stii.

– I co jesz­cze? Kim ty w ogóle je­steś, żeby de­cy­do­wać, kto zo­sta­nie, a kto nie?

– Głu­po­ty pie­przy­cie! Kto to w ogóle wy­my­ślił?! Mi tam wy­star­czy to, co mam. Nie­któ­rzy z nas są szczę­śli­wi z miską owsian­ki. Pa­zer­ni je­ste­ście i tyle! W du­pach wam się po­przew­ra­ca­ło od tej pa­pla­ni­ny o wol­no­ści!

Kłót­nia trwa­ła długo. At­mos­fe­ra zgęst­nia­ła – w po­wie­trzu wi­sia­ła groź­ba nad­cho­dzą­cej bójki.

– Nie kłóć­cie się! – prze­rwa­ła ka­płan­ka. – Mu­si­my być zjed­no­cze­ni! Tylko w taki spo­sób wy­zwo­li­my naszą rasę z uści­sku cie­mię­ży­cie­la!

– No do­brze, uciek­nie­my. I co dalej? – Moje py­ta­nie od­bi­ło się echem.

Za­pa­no­wa­ła cisza. Ka­płan­ka spoj­rza­ła na mnie jak na nie­chcia­ne­go go­ścia.

– Za mu­ra­mi jest świat wol­no­ści! Mo­że­my po­lo­wać! Za­ło­żyć wła­sną osadę! Tyle moż­li­wo­ści! Pla­nu­je­my jutro uciec. Czy je­ste­ście ze mną? Czy je­ste­ście go­to­wi na nowy po­rzą­dek?!

Tłum od­po­wie­dział en­tu­zja­stycz­nym okrzy­kiem.

Heh… głup­cy.

Byłem dość pe­sy­mi­stycz­nie na­sta­wio­ny do kwe­stii wol­no­ści. Będą po­lo­wać? Za­ło­żą osadę? Czy kto­kol­wiek po­my­ślał, że prze­trwa­nie wy­ma­ga umie­jęt­no­ści walki? Więk­szość z nich nigdy nie była poza mu­ra­mi mia­sta. Czy ktoś wpadł na po­mysł, by się do ta­kiej wy­pra­wy przy­go­to­wać?

Choć byłem niewolnikiem i cięż­ko pra­co­wa­łem – żyłem. Po­sia­da­łem spryt, by umi­lić i uła­twić życie, choć nie­ko­niecz­nie le­gal­nie. Ale dzia­ła­ło. Za murem, ow­szem, cze­kał na nas nowy świat, ale… czy by­li­śmy go­to­wi?

Słowa ka­płan­ki brzmia­ły gór­no­lot­nie – przy­po­mi­na­ły na­chal­ne re­kla­my w skle­pach, gdzie sprze­daw­cy z za­pa­łem za­chwa­la­li towar. Miały w sobie coś z kazań gło­szo­nych w świą­ty­niach, do któ­rych tłum­nie ścią­ga­li wier­ni. Barw­ne, na­sy­co­ne do­brem i na­dzie­ją, zu­peł­nie nie pa­so­wa­ły do świa­ta, w któ­rym przy­szło nam żyć. Czę­ste wi­zy­ty Fu­trza­ków w sank­tu­arium nie czy­ni­ły z nich świę­tych – tak samo jak opie­wa­nie gówna w su­per­la­ty­wach nie za­mie­nia­ło go w złoto. Nie twier­dzę, że nie warto ma­rzyć. Warto robić to z trzeź­wym umy­słem.

Ka­płan­ka była pełna za­pa­łu i wiary w lep­sze jutro. Czy kie­ro­wa­ła się do­brem ogółu, czy tylko wła­sną po­trze­bą wy­rwa­nia się z objęć mar­ne­go losu? Tego już nie po­tra­fię oce­nić.

Nie po­wiem – tro­chę ku­si­ło, żeby pójść z grupą w stro­nę wol­no­ści, ale coś mnie po­wstrzy­my­wa­ło. Może po­trze­ba trzy­ma­nia się tego, co znane i w miarę bez­piecz­ne. Nie po­tra­fi­łem wy­obra­zić wy­sił­ku, jaki trze­ba by wło­żyć, żeby ta wizja się do­ko­na­ła.

Ko­niec koń­ców zo­sta­łem tam, gdzie byłem. Nie zro­bi­łem kroku, żeby zmie­nić to, co znane. Jak się póź­niej oka­za­ło, słusz­nie. Nie wszyst­ko, co wy­glą­da ko­lo­ro­wo i do­brze, jest na­praw­dę wła­ści­we.

Po za­go­rza­łych dys­ku­sjach pewna grupa zgo­dzi­ła się na uciecz­kę. Gdy wszy­scy za­czę­li się roz­cho­dzić, wró­ci­łem do domu. Długo nie mo­głem za­snąć, więc przy lam­pie, w któ­rej umie­ści­łem flu­ore­scen­cyj­ny grzyb, za­bra­łem się za pi­sa­nie wy­po­cin, które może ktoś kie­dyś prze­czy­ta.

Umie­jęt­ność pi­sa­nia to rzad­kość. Byłem wdzięcz­ny zna­jo­me­mu, który za dzie­cia­ka ga­niał mnie do nauki. Kie­dyś my­śla­łem, że bę­dzie to nie­przy­dat­ne. Teraz czu­łem ulgę, mogąc za­to­pić się w morzu słów. Wy­obra­ża­łem rze­czy, które mógł­bym mieć. Są­dzi­łem, że życie jest nie­spra­wie­dli­we – póź­niej zro­zu­mia­łem, że mo­głem skoń­czyć znacz­nie go­rzej.

Prze­le­wam na kart­ki wszyst­kie wy­da­rze­nia życia. Choć nie bę­dzie to opo­wieść pełna akcji i nie wiem, czy kto­kol­wiek to prze­czy­ta, to i tak piszę dalej. Bo w końcu – co mam robić? Je­dy­ne, co po­zo­sta­ło w tym skrom­nym życiu, to przeć na­przód, mimo prze­ciw­no­ści losu.

Pew­ne­go dnia wy­sła­no nas, w to­wa­rzy­stwie wo­jow­ni­ka, poza mury. Umię­śnio­ny La­mi­na z kocią głową i nie­zwy­kle pu­cha­tą, złotą grzy­wą wy­warł na mnie nie­sa­mo­wi­te wra­że­nie. Trzy­mał długą włócz­nię i z dum­nie wy­pię­tą, nagą pier­sią szedł przo­dem, pil­nu­jąc, by żaden z nas nie uciekł. Od pasa w dół ubra­ny w krót­ką, skó­rza­ną spód­nicz­kę. Na­tu­ra cza­sem po­tra­fi­ła stwo­rzyć dzie­ło sztu­ki. Za­sta­na­wia­ło mnie, ile czasu mu­siał po­świę­cić, by wy­rzeź­bić takie ciało. Nie za­da­łem tego py­ta­nia – le­piej nie wy­chy­lać się zza jasno wy­zna­czo­nej linii. Cie­ka­wość szyb­ko pro­wa­dzi­ła w ob­ję­cia Po­słan­ki Nie­zna­ne­go.

Kazał wszyst­kim wziąć worki i ło­pa­ty. Gdy tylko prze­kro­czy­li­śmy mury, po­czu­łem odór zgni­li­zny, uj­rza­łem pię­trzą­ce się kości – wła­ści­wie góry usy­pa­ne ze szcząt­ków nie­szczę­śni­ków. Trzy­ma­li­śmy się bli­sko pchla­rza, który oświe­tlał lampą drogę. Tak wy­glą­dał świat poza mu­ra­mi? Wie­dzia­łem z opo­wie­ści, czego się spo­dzie­wać, ale usły­szeć a zo­ba­czyć – to dwie zu­peł­nie różne rze­czy.

Idąc, czu­łem, że ktoś nas ob­ser­wu­je. Sły­sza­łem tupot od­nó­ży i szczęk żu­wa­czek. Nie wie­dzia­łem, jak wy­glą­da­ją stwo­rze­nia nocy, któ­rych wszy­scy się bali. Nie chcia­łem prze­ko­nać się o tym na wła­snej skó­rze. Do­pó­ki mie­li­śmy świa­tło flu­ore­scen­cyj­ne­go grzy­ba, które od­stra­sza­ło te ka­ry­ka­tu­ry, ra­czej nic nam nie gro­zi­ło.

Nasz koci to­wa­rzysz sta­nął nagle w miej­scu, pa­trząc przed sie­bie w ciem­ność, po czym za­ry­czał. Jego głos był tak do­no­śny, że mi­mo­wol­nie za­tka­łem uszy. Góra kości znaj­du­ją­ca się tuż przed nami za­czę­ła drżeć.

Naj­pierw wy­ło­ni­ły się od­nó­ża. Stwo­rze­nie miało wiele oczu. Biały pan­cerz osła­niał jego po­dłuż­ne ciało. Trud­no było zli­czyć, ile od­nó­ży skry­wa­ło się pod nim. Spoj­rza­ło na naszą grupę i znik­nę­ło w ciem­no­ści.

Szli­śmy długo, aż w końcu zo­ba­czy­li­śmy coś, co zmro­zi­ło nam krew w ży­łach. Nasza grupa wol­no­ści nie za­zna­ła jej zbyt długo. Na wul­ka­nicz­nej ziemi le­ża­ły roz­szar­pa­ne zwło­ki. Gdyby nie skraw­ki ma­te­ria­łu, nie roz­po­znał­bym ni­ko­go. Ciała były nie do po­zna­nia – nad­gry­zio­ne, roz­człon­ko­wa­ne. Ka­za­no nam ze­brać szcząt­ki do wor­ków.

Koło miej­sca ma­sa­kry za­uwa­ży­łem zwę­glo­ne, czar­ne drze­wo, u któ­re­go pod­nó­ża znaj­do­wał się kokon. Coś było w środ­ku. La­mi­na roz­ciął kokon, uka­zu­jąc za­war­tość. Ka­płan­ka le­żą­ca w środ­ku była blada, uśmiech­nię­ta, z za­mknię­ty­mi ocza­mi.

Cią­gle mam­ro­ta­ła coś pod nosem.

– Pomóż jej wstać! Za­bie­ra­my ciało do mia­sta!

Szyb­ko wy­ko­na­łem roz­kaz. Gdy tylko chwy­ci­łem ka­płan­kę, usły­sza­łem szept.

– W końcu przy­szłaś po mnie… Po­słan­ko… wol­ność…

To były ostat­nie słowa Ka­płan­ki Wol­no­ści. Za­czę­ła drżeć, do­sta­ła kon­wul­sji, a z ust wy­pły­nę­ła piana. Do dziś nie je­stem pe­wien, co wtedy wi­dzia­łem. Kątem oka do­strze­głem zgar­bio­ną, za­ma­za­ną syl­wet­kę. Gdy tylko chcia­łem się jej przyj­rzeć – znik­nę­ła.

Czy to była wła­śnie Po­słan­ka Nie­zna­ne­go? My­śla­łem, że bę­dzie strasz­niej­sza, skoro uoso­bia­ła ko­niec. Może to była tylko wizja wy­wo­ła­na stra­chem. Nie­waż­ne. Chciał­bym wie­rzyć, że za­bra­ła wszyst­kich w lep­sze miej­sce.

To była wol­ność? Chyba nigdy się nie do­wiem. Ode­szła w ob­ję­cia Po­słan­ki z uśmie­chem na twa­rzy, więc uzy­ska­ła to, czego pra­gnę­ła. Jedno było pewne – ta grupa za­pła­ci­ła ogrom­ną cenę za to, czego szu­ka­ła. Na pewno są wolni od pracy i uści­sku La­mi­na. Kie­dyś sam długo roz­my­śla­łem, czy nie le­piej za­koń­czyć życie. Ale życie, choć marne, nadal jest ży­ciem. Kto wie, co bę­dzie dalej?

Na drugi dzień wy­sta­wio­no szcząt­ki na placu głów­nym. Wy­gło­szo­no mowę o wol­no­ści. Uka­za­no ka­płan­kę jako zło osta­tecz­ne – nie­bez­piecz­ną de­ma­go­gi­nię, pro­wa­dzą­cą in­nych ku śmier­ci.

– Za­słu­ży­li sobie – usły­sza­łem głos gapia z tłumu.

– Miej­sce czło­wie­ka jest tutaj. Tak było od wie­ków! Zmian im się za­chcia­ło? Mają to, na co za­słu­ży­li!

Jedna z ko­biet rzu­ci­ła ka­mień w stro­nę wy­sta­wio­nych zwłok.

Ehh…

Znany chwyt pro­pa­gan­dy. Nie­pręd­ko znaj­dą się nowi chęt­ni na wy­pra­wę poza mury. Nie będę oce­niać ich spo­so­bów. Nie po­wiem, że to, co robią, jest złe albo dobre. Spo­tka­łem w życiu do­brych, po­moc­nych La­mi­na, jak i tych pa­skud­nych. Nie wszy­scy lu­dzie byli do­brzy – to dzia­ła­ło chyba wśród wszyst­kich ras.

Nie ro­zu­mia­łem. Dla­cze­go tak po­stę­pu­je­my? Skoro nie po­tra­fi­my się zjed­no­czyć, je­ste­śmy jak liść rzu­co­ny na wiatr. Jaki sens ma wtedy to ga­da­nie o wol­no­ści? Czemu w ta­kich chwi­lach czło­wiek jest po­two­rem dla czło­wie­ka? Nie po­trze­bo­wa­li­śmy Pchla­rzy, żeby znisz­czyć nasze spo­łe­czeń­stwo – sami świet­nie to ro­bi­li­śmy. Nie by­li­śmy go­to­wi na wol­ność.

Po paru dniach za­po­mnia­no o pró­bie uciecz­ki. Wszy­scy za­cho­wy­wa­li się, jakby nigdy nic nie miało miej­sca. Trze­ba było żyć dalej. Za­ci­snąć pas i przeć do przo­du.

Nie wiem, czy kie­dy­kol­wiek dane mi bę­dzie za­znać wol­no­ści, po­znać ten twór – czym on na­praw­dę jest. Nie mam po­ję­cia, czy kto­kol­wiek prze­czy­ta moje wy­po­ci­ny. Ale myślę, że pi­sa­nie – to wła­śnie jest moja chwi­la wol­no­ści. Trze­ba za­cząć sza­no­wać życie takim, jakim jest. Może je­dy­ne praw­dzi­we wy­zwo­le­nie za­pew­nia tylko śmierć? Będę kon­ty­nu­ował pa­mięt­nik tak długo, jak mi po­zwo­li zdro­wie. Mogą mnie za­mknąć i trak­to­wać jak coś gor­sze­go. Nikt nie za­bie­rze słowa.