Rabarbarowy Król

Piszę wam te kilka słów wy­łącz­nie ku prze­stro­dze. Mnie nic już pomóc nie może, nie będę się co do tego łu­dzić, ale mam prawo przy­pusz­czać, że, bio­rąc do serca moje rady, oca­li­cie przy­naj­mniej swój żywot. Nigdy, ale to prze­nig­dy nie zba­czaj­cie z ob­ra­ne­go wcze­śniej kursu. Szcze­gól­nie, je­że­li przy na­głej zmia­nie pla­nów macie za­miar od­wie­dzić dol­no­ślą­skie La­bi­nak­czy­ce…

 

Te wa­ka­cje za­po­wia­da­ły się ina­czej niż po­zo­sta­łe. Ku mojej wiel­kiej ra­do­ści zo­sta­łam za­pro­szo­na przez dawne ko­le­żan­ki z li­ceum, Werę i Julkę, na wspól­ny wy­jazd do sło­wac­kie­go parku roz­ryw­ki z go­rą­cy­mi źró­dła­mi. Trasa nie bie­gła jed­nak pro­sto do celu i miała nieco zbo­czyć na Dol­nym Ślą­sku, bo w ostat­nim mo­men­cie bab­cia Julii do­wie­dzia­ła się o na­szych pla­nach i upro­si­ła, aby­śmy ją wzię­ły do sa­mo­cho­du jako czwar­tą pa­sa­żer­kę. Chcia­ła, jak wy­ja­śni­ła, zo­ba­czyć przed śmier­cią ro­dzin­ne stro­ny i po­że­gnać bli­skich, spo­czy­wa­ją­cych na tam­tej­szym cmen­ta­rzu.

Choć po­cząt­ko­wo wy­da­ło mi się to co naj­mniej dziw­ne, nie mia­łam prawa na­rze­kać. W końcu to była ini­cja­ty­wa Julii, jej re­zer­wa­cja, jej sa­mo­chód i pa­li­wo, jej po­mysł. No i jej bab­cia, która w do­dat­ku w za­mian za speł­nie­nie – jak mó­wi­ła: „ostat­nie­go ży­cze­nia umie­ra­ją­cej” – obie­ca­ła sfi­nan­so­wać całą po­dróż. Ko­rzy­sta­łam z uprzej­mo­ści ko­le­żan­ki i mo­głam się tylko cie­szyć, że za­pro­po­no­wa­ła mi ten wy­jazd. W prze­ciw­nym razie ko­lej­ne lato spę­dzi­ła­bym na bal­ko­nie nie­wiel­kie­go miesz­ka­nia w bloku wro­cław­skie­go osie­dla, które to miesz­ka­nie od uro­dze­nia, czyli od dwu­dzie­stu lat, dzie­li­łam z wiecz­nie za­pra­co­wa­ny­mi ro­dzi­ca­mi.

 

– Jest dro­go­wskaz! – We­ro­ni­ka pierw­sza do­strze­gła ta­bli­cę z czę­ścio­wo za­sło­nię­tym ga­łę­zia­mi na­pi­sem, po czym po­wo­li prze­czy­ta­ła: – La­bi­nak­czy­ce. Skrę­ca­my.

– Muszę gdzieś szyb­ko za­tan­ko­wać. Go­ni­my reszt­ka­mi! – Julia spo­glą­da­ła zde­ner­wo­wa­na na wskaź­nik pa­li­wa. – Te ob­jaz­dy sporo nas kosz­to­wa­ły. Stra­ta czasu i pie­nię­dzy – do­da­ła nie­za­do­wo­lo­na, spo­glą­da­jąc w lu­ster­ko na drze­mią­cą z tyłu bab­cię.

– Wy­na­gro­dzę ci to, Jul­ciu. Prze­cież obie­ca­łam. – Sta­rusz­ka ock­nę­ła się nie­spo­dzie­wa­nie.

– Nie, nie trze­ba, ja tak tylko… – skwi­to­wa­ła za­czer­wie­nio­na po uszy Julia.

 

Kiedy do­je­cha­ły­śmy do sta­cji, dziew­czy­ny zde­cy­do­wa­ły, że za­trzy­ma­my się tam dłu­żej. Od razu rzu­ci­ły się na pro­mo­cję ka­na­pek mię­snych, po­że­ra­jąc je łap­czy­wie i za­ma­wia­jąc re­pe­tę.

– Anka, na pewno nie chcesz? – Wera pod­su­nę­ła mi nad­gry­zio­ną bułkę, jakby ten widok miał mnie szcze­gól­nie za­chę­cić.

– Nie, dzię­ki, jakoś stra­ci­łam ape­tyt pod­czas jazdy.

– Je­steś chora?

– Nie, tylko mnie mdli.

– To napij się cho­ciaż wody nie­ga­zo­wa­nej – ra­dzi­ła z peł­ny­mi usta­mi Julia. – A ty, bab­ciu Tosiu?

– Nie, ko­cha­nień­ka, ja zjem sobie tylko sa­łat­kę. – Star­sza pani pa­ła­szo­wa­ła ze sma­kiem ode­bra­ne wła­śnie od kel­ner­ki wa­rzyw­ne danie.

– Wo­la­ła­bym coś cie­płe­go. Może her­ba­tę? – Wska­za­łam Julii na­peł­nio­ną szklan­kę, która stała obok.

– Wiesz co, nie radzę – wy­szep­ta­ła nie­pew­nym tonem, upi­ja­jąc łyk. – Ma dziw­ny smak. Jakiś taki… jakby go­rycz­ki? Zresz­tą mięso też dziw­nie sma­ku­je. No nie, Wera?

– Fakt – po­twier­dzi­ła przy­ci­szo­nym tonem ko­le­żan­ka. – Mocno ży­la­ste, choć prze­cież jest zmie­lo­ne. Są w nim dzi­wacz­ne reszt­ki cze­goś trud­ne­go do zi­den­ty­fi­ko­wa­nia. Białe i żółte. Ścię­gna? Kości? I ten po­smak… Nadal liczę, że to wa­rzy­wa i przy­pra­wy. Prze­pra­szam, z czym te ka­nap­ki? – za­py­ta­ła gło­śniej prze­cho­dzą­cą obok kel­ner­kę.

– W sen­sie? – Tamta za­trzy­ma­ła się i spoj­rza­ła spode łba.

– No… czy to drób, czy wie­przo­wi­na, albo może wo­ło­wi­na? – Julia gry­zła i prze­ły­ka­ła z coraz więk­szym tru­dem ko­lej­ne kęsy.

– A może ko­ni­na? Dzi­czy­zna? Lub, coś jesz­cze in­sze­go? – do­rzu­ci­ła bab­cia, uśmie­cha­jąc się nie­na­tu­ral­nie, jakby zło­śli­wie i chy­trze za­ra­zem.

– Miks! – wy­pa­li­ła kel­ner­ka, wy­szcze­rza­jąc po­czer­nia­łe zęby, po czym szyb­ko ode­szła. Da­ła­bym sobie głowę uciąć, że mru­gnę­ła przy tym w kie­run­ku sta­rusz­ki.

– Kurde, gdyby to byli Azja­ci, mia­ła­bym pewne obawy, ale prze­cież to Po­la­cy, praw­da? – Julia spoj­rza­ła z nie­po­ko­jem na pra­cow­ni­ków, wcho­dzą­cych do kuch­ni. – Prze­cież nie da­li­by nam mięsa z…

– Nawet tak nie mów! I nie myśl! – prze­rwa­ła jej Wera. – Jasne, je­ste­śmy w pol­skiej knajp­ce.

– No. Każdy tu je to samo i jest za­do­wo­lo­ny, więc chyba wszyst­ko w po­rząd­ku, co nie? – za­py­ta­ła nie­pew­nie Jula, roz­glą­da­jąc się i z nie­sma­kiem pa­trząc na trzy­ma­ną w ręku reszt­kę ka­nap­ki.

Żadna z nas jej nie od­po­wie­dzia­ła. Bab­cia nadal po­że­ra­ła sa­łat­kę z tym samym uśmie­chem, błą­ka­ją­cym się w ką­ci­kach po­marsz­czo­nych ust.

 

Po go­dzi­nie by­ły­śmy już w sa­mo­cho­dzie, zmie­rza­jąc do cen­trum La­bi­nak­czyc. Nie­ste­ty, moje ko­le­żan­ki po dzi­wacz­nej uczcie w miej­sco­wej re­stau­ra­cji czuły się coraz go­rzej.

– Kur­czę, jed­nak coś chyba było nie tak z tym mię­sem – na­rze­ka­ła Wera, trzy­ma­jąc się za żo­łą­dek.

– Mu­sia­ły­śmy się nim struć, bo ja też czuję się fa­tal­nie! Po co zja­dły­śmy tyle ka­na­pek? – po­par­ła ją roz­go­ry­czo­na Julka, ści­ska­jąc mocno kie­row­ni­cę. – Sory, ale zaraz chyba pusz­czę… – nie zdą­ży­ła do­koń­czyć.

Po­czer­wie­nia­ła, wy­ba­łu­szy­ła oczy i na­dę­ła po­licz­ki, a potem za­ha­mo­wa­ła ostro, szyb­ko otwar­ła drzwi i chlu­snę­ła na ze­wnątrz za­war­to­ścią, utrzy­my­wa­ną z tru­dem w ustach.

We­ro­ni­ka po­szła w jej ślady. W po­wie­trzu uno­sił się smród zwra­ca­nych i nie­stra­wio­nych ka­na­pek z przy­droż­nej re­stau­ra­cji.

Dziew­czy­ny, obo­la­łe i ję­czą­ce, nie były w sta­nie dalej po­dró­żo­wać. Leki na za­tru­cie po­kar­mo­we, które za­wsze wo­zi­łam w ple­ca­ku, po­mo­gły im tylko do­raź­nie. Obie miały dresz­cze i cią­gle wy­mio­to­wa­ły. Od­wod­nie­nie i nagła cho­ro­ba spo­wo­do­wa­ły silne osła­bie­nie ich or­ga­ni­zmów. Wi­dzia­łam, że bled­ną i ledwo utrzy­mu­ją się na fo­te­lach w aucie. We­zwa­łam po­go­to­wie i, we­dług wska­zó­wek, udzie­la­nych mi te­le­fo­nicz­nie, za­wio­złam je do naj­bliż­sze­go szpi­ta­la, bo stan obu po­gar­szał się z mi­nu­ty na mi­nu­tę.

– Co jadły? – do­py­ty­wał le­karz, przy­glą­da­jąc się uważ­nie cho­rym.

– Tylko ka­nap­ki – in­for­mo­wa­łam z nie­pew­ną miną.

– Tutaj?

– No, nie, w re­stau­ra­cji przy dro­dze, zaraz obok wjaz­du. Bę­dzie ja­kieś…

– Czyli tutaj – skwi­to­wał. – Piły coś?

– Je­dy­nie her­ba­tę. Inni tak samo – po­spie­szy­łam z wy­ja­śnie­niem.

– Tu­tej­sze­go je­dze­nia nie można jeść! – stwier­dził su­ro­wym tonem.

– Co pro­szę? Wszy­scy to jedli.

– Miej­sco­wi przy­wy­kli. Ale przy­jezd­nym od­ra­dzam sta­now­czo! Zbyt cięż­ko­straw­ne. Teraz już za późno.

Wes­tchnął, podał ja­kieś me­dy­ka­men­ty i dalej badał za­sy­pia­ją­ce z wolna chore, po czym na­ka­zał na­tych­mia­sto­wą ho­spi­ta­li­za­cję. Jula z Werą po za­ży­ciu le­karstw ock­nę­ły się na mo­ment, sły­sząc wy­da­ny zakaz kon­ty­nu­owa­nia po­dró­ży. Wpa­dły­śmy w pa­ni­kę, bo to cał­kiem ruj­no­wa­ło nasze plany.

Uzgod­ni­ły­śmy wresz­cie, że, pod­czas ich le­cze­nia, ja z bab­cią udamy się na cmen­tarz, a potem wró­ci­my po nie, aby kon­ty­nu­ować wspól­ną po­dróż na Sło­wa­cję.

 

Sa­mo­cho­dem nie je­cha­łam od dawna. W sumie prawo jazdy zro­bi­łam tylko dla­te­go, że na stu­diach jakaś bez­czel­na dzie­wu­cha kpiła ze mnie, że nie dam sobie rady za kie­row­ni­cą, więc po­sta­no­wi­łam zro­bić jej na złość i udo­wod­nić, że się myli. Zda­łam wpraw­dzie za trze­cim razem, kosz­to­wa­ło mnie to kilka uskła­da­nych wcze­śniej sty­pen­diów stu­denc­kich, ale warto było zo­ba­czyć jej minę. Go­rzej, że stra­ci­łam przez to całą kasę na wy­ma­rzo­ne wcza­sy, ko­lej­ne eg­za­mi­ny szły mi już coraz go­rzej i o sty­pen­dium mo­głam za­po­mnieć. Teraz, po li­cen­cja­cie i na­stęp­nym roku, mia­łam za­miar na­resz­cie so­lid­nie od­po­cząć, aby na­brać sił do po­wro­tu na uczel­nię, za­koń­cze­nia stu­diów i na­pi­sa­nia pracy ma­gi­ster­skiej.

Jed­nak od czasu kursu nie pro­wa­dzi­łam przez kilka lat, cho­ro­ba dziew­czyn mocno mnie zmo­ty­wo­wa­ła, wie­dzia­łam, że czas dzia­ła na naszą nie­ko­rzyść i jak naj­szyb­ciej muszę do­wieźć obie stru­te ko­le­żan­ki do szpi­ta­la. Za to teraz, po na­szym roz­dzie­le­niu i po­zo­sta­niu sam na sam tylko z bab­cią Tosią, po­czu­łam się nie­swo­jo.

Na­wi­ga­cja padła od razu przy wjeź­dzie na teren po­wia­tu la­bi­nak­czyc­kie­go. Co dziw­ne, pod­czas jazdy kil­ka­krot­nie wi­dzia­łam ta­bli­cę, kie­ru­ją­cą do do­ce­lo­wej miej­sco­wo­ści, po­dob­ną do tej, uj­rza­nej przez nas dużo wcze­śniej, lecz nie po­tra­fi­łam jakoś tam tra­fić. Byłam tym coraz bar­dziej pod­de­ner­wo­wa­na. Wresz­cie się udało. Klu­czy­łam we­dług wska­zó­wek sta­rusz­ki, ale, jak zdą­ży­łam się zo­rien­to­wać, ona pa­mię­ta­ła cał­kiem inne czasy i cał­kiem inne ulice. Tak mi się przy­naj­mniej wtedy wy­da­wa­ło.

 

Kiedy wresz­cie wje­cha­łam na drogę, pro­wa­dzą­cą na cmen­tarz, była już pra­wie noc.

– Coś szyb­ko się ściem­ni­ło – po­wie­dzia­łam zdu­mio­na, bar­dziej do sie­bie niż pa­sa­żer­ki.

A jed­nak ta, znowu prze­ry­wa­jąc drzem­kę, nie­spo­dzie­wa­nie od­po­wie­dzia­ła:

– Nie ma się co dzi­wić, ko­cha­neń­ka, tak bywa zimą.

– Jaką zimą, bab­ciu Tosiu?! – ro­ze­śmia­łam się roz­ba­wio­na, spo­glą­da­jąc do tyłu i pa­trząc po­błaż­li­wie na sta­rusz­kę. – Mamy prze­cież li­piec, po­czą­tek wa­ka­cji!

– Skąd­że znowu! Koń­ców­ka grud­nia dwa ty­sią­ce dwu­dzie­ste­go czwar­te­go! – za­prze­czy­ła spo­koj­nie, wska­zu­jąc brodą szybę.

– Mamy dwa ty­sią­ce dwu­dzie­sty piąty. Nie mo­gli­śmy się cof­nąć w cza­sie o ponad pół roku, bab­ciu, co ty opo­wia­dasz, spójrz…

Za­nie­mó­wi­łam. Pa­trzy­łam oszo­ło­mio­na na widok, roz­ta­cza­ją­cy się do­oko­ła sa­mo­cho­du. Za oknem były wy­so­kie zaspy śnie­gu, który pró­szył nie­prze­rwa­nie. Mróz ma­lo­wał szyby przed na­szy­mi no­sa­mi w kwia­ty i esy-flo­re­sy. Po­czu­łam prze­szy­wa­ją­ce zimno.

– Po­win­naś coś na sie­bie wło­żyć – za­rzą­dzi­ła spo­koj­nie sta­rusz­ka, po czym roz­pię­ła mój ple­cak, le­żą­cy cią­gle obok niej, i wy­ję­ła z niego weł­nia­ny swe­ter. – Kto to wi­dział je­chać zimą w samym pod­ko­szul­ku?! – skar­ci­ła ła­god­nie.

– Skąd tu mój owczy golf? Nie za­bra­ła­bym go w lipcu do ter­mal­nych źró­deł. I skąd…

– …śnie­gow­ce też bar­dziej ci się nada­dzą, złot­ko, niż te klap­ki! – Bez­ce­re­mo­nial­nie wy­ję­ła z ple­ca­ka moje stare ko­za­ki.

Znowu mnie za­tka­ło. Po­pa­trzy­łam na nią do­kład­niej. Miała na sobie futro. A przy­się­gła­bym, że wcze­śniej ubra­na była tylko w ele­ganc­ką, let­nią su­kien­kę. Wy­da­ła mi się też jakby nieco młod­sza, wy­twor­niej­sza, mniej po­marsz­czo­na. A może to tylko złu­dze­nie?

– Bab­ciu, jak to moż­li­we, prze­cież wy­jeż­dża­ły­śmy latem, w upal­ny dzień, kie­ru­je­my się do od­kry­te­go, wod­ne­go parku roz­ryw­ki na Sło­wa­cji. Skąd tu nagle zima? Czy ja śnię? Co my po­wie­my dziew­czy­nom? – go­rącz­ko­wa­łam się coraz bar­dziej, nie poj­mu­jąc tego, co widzę.

– Spo­koj­nie, moje dziec­ko – wtrą­ci­ła sta­rusz­ka. – Py­tasz o Jul­cię i We­ro­nicz­kę? Wszyst­ko w swoim cza­sie. Niech od­po­czy­wa­ją i ku­ru­ją się. Tak jest le­piej dla nas wszyst­kich! – do­da­ła z na­ci­skiem. – Jul­cia to ko­cha­ne dziec­ko, ale na­zbyt po­dejrz­li­we i wścib­skie. Z tobą po­win­no pójść ła­twiej, je­stem tego pewna! – po­wie­dzia­ła ze słod­kim uśmie­chem, ale nim zdą­ży­łam za­py­tać, co to ma ozna­czać, za­rzą­dzi­ła sta­now­czo: – Na razie mu­si­my na cmen­tarz.

– Zimą? W śnie­gu? Wszyst­ko tam bę­dzie za­sy­pa­ne! Po­win­ny­śmy za­wró­cić. Le­piej po­szu­kać ho­te­lu.

– Ani mi się waż! – pod­nio­sła nagle głos i zmarsz­czy­ła de­li­kat­nie za­ry­so­wa­ne brwi. Za­sko­czo­na do­strze­głam u niej pro­fe­sjo­nal­nie wy­ko­na­ny, wręcz krzy­kli­wy ma­ki­jaż.

– Nie prze­je­dzie­my, bab­ciu, zo­bacz sama, jakie tu są zaspy. – Bez­rad­nie pre­zen­to­wa­łam jej obraz za przed­nią szybą, dra­piąc mroź­ne ma­lun­ki.

– Wię­cej wiary, ko­cha­nie! – uspo­ko­iła mnie słod­ko. – Na ten cmen­tarz jeź­dzi się tylko w grud­niu! – do­da­ła z ta­jem­ni­czym uśmie­chem.

– Chyba chcia­łaś po­wie­dzieć, bab­ciu, że w li­sto­pa­dzie. Wszyst­kich Świę­tych jest pierw­sze­go li­sto­pa­da – po­pra­wi­łam ją, po­błaż­li­wie my­śląc o po­stę­pu­ją­cej praw­do­po­dob­nie zbyt szyb­ko skle­ro­zie sta­rusz­ki.

– Nie, moja droga. Wiem, co mówię. W grud­niu. Bo to jest cmen­tarz inny od wszyst­kich po­zo­sta­łych. Dziw­ny. Ot, taki ma urok.

Po­czu­łam ciar­ki i zimny pot na ple­cach. Coraz mniej po­do­ba­ło mi się to, co do mnie mówi. Skle­ro­za skle­ro­zą, ale na upar­tą bab­cię nie mia­łam żad­ne­go sen­sow­ne­go po­my­słu.

– A… co jest w nim ta­kie­go dziw­ne­go? – wy­szep­ta­łam.

– Prze­ko­nasz się.

– Bab­cia nie mo­gła­by sama pójść? Ja i tak nie znam drogi, nie po­mo­gę, jesz­cze za­błą­dzę… – pró­bo­wa­łam dra­ma­tycz­nym tonem ubła­gać, aby mnie oszczę­dzi­ła przed wej­ściem za po­dej­rza­ne bramy cmen­tar­ne.

– Nie, to ty mu­sisz mnie tam po­pro­wa­dzić! – od­par­ła sta­now­czo. – No, ru­szaj! – rzu­ci­ła roz­ka­zu­ją­co i ostrym pa­znok­ciem z la­kie­rem w ko­lo­rze bordo ude­rzy­ła mnie kil­ka­krot­nie po ra­mie­niu.

– Do­brze, zaraz. Naj­pierw włożę ten swe­ter – do­da­łam z re­zy­gna­cją, ubie­ra­jąc się.

– I buty! – za­rzą­dzi­ła.

– I buty.

 

Po­je­cha­ły­śmy zatem drogą, pro­wa­dzą­cą ku gro­bom.

Na za­sy­pa­nym par­kin­gu nie było żad­ne­go po­jaz­du. Za­par­ko­wa­łam sa­mot­ne auto Julki, po­de­szłam do babci, po­da­jąc jej ramię, po czym sta­ran­nie spraw­dzi­łam szyby, po­opusz­cza­ne pod­czas prze­jaz­du w par­nym, let­nim dniu.

Się­gnę­łam po ple­cak.

– Zo­staw, złot­ko. Nie bę­dzie po­trzeb­ny – stwier­dzi­ła słod­kim tonem.

– Ni­g­dzie się nie ru­szam bez ple­ca­ka, więc…

– Zo­staw, mówię!

– Mam w nim te­le­fon i wszyst­ko, czego po­trze­ba – opo­no­wa­łam.

– Nie! Zo­staw go na miej­scu! – po­wtó­rzy­ła z na­ci­skiem i zmru­ży­ła zło­wro­go oczy. – Star­szych na­le­ży słu­chać!

Przy­tak­nę­łam zre­zy­gno­wa­na i za­mknę­łam drzwi.

Czy to nor­mal­ne, aby jakaś bez­czel­na, obca sta­ro­win­ka mi roz­ka­zy­wa­ła? – po­my­śla­łam zdru­zgo­ta­na swoim nie­cie­ka­wym po­ło­że­niem.

Prze­szy­wa­ją­cy wiatr hu­czał sil­nie, do­da­jąc jesz­cze stra­chu. Po­bli­ski las wy­glą­dał po­sęp­nie i zło­wiesz­czo, po­dob­nie jak to­ną­cy w mroku cmen­tarz.

Za­wie­ja pra­wie du­si­ła, unie­moż­li­wia­jąc mi od­dy­cha­nie, a tym bar­dziej mó­wie­nie. Kie­ro­wa­na cią­gle przez wska­zu­ją­cą rękę babci Tosi, pro­wa­dzi­łam ją po­tul­nie ku bra­mie. Li­czy­łam w duchu na to, że star­sza pani, zgod­nie z de­kla­ra­cją, szyb­ko po­mo­dli się przy gro­bie krew­nych i czym prę­dzej stąd wyj­dzie­my. Po­ję­cia nie mia­łam, jak bar­dzo się mylę.

 

Kiedy za­mknę­łam bramę, wiatr nagle ustał. Tak samo śnie­ży­ca. Wokół zro­bi­ło się za­ska­ku­ją­co cicho i cie­pło. Mróz nadal wpraw­dzie dawał się we znaki i czu­łam, że cały swe­ter mam prze­mo­czo­ny przez nie­daw­ną za­mieć, lecz mimo to było tu znacz­nie przy­tul­niej. Jak­by­śmy zna­la­zły się w zu­peł­nie innym świe­cie.

Z od­da­li widać było wy­raź­nie po­tęż­ny ogień, pło­ną­cy na środ­ku cmen­ta­rza. Do­cho­dzi­ły stam­tąd ta­jem­ni­cze od­gło­sy. Do tego roz­ta­czał się dzi­wacz­ny swąd.

Bab­cia Tosia żwawo skie­ro­wa­ła mnie ku gru­pie sie­dzą­cych tam po­sta­ci. Szłam prze­ra­żo­na i za­sko­czo­na jej nie­ocze­ki­wa­ną ży­wot­no­ścią.

Przy ogni­sku usa­do­wi­ło się kil­ka­dzie­siąt osób w róż­nym wieku. Za­zwy­czaj byli to mło­dzi męż­czyź­ni. Pie­kli coś na wiel­kim rusz­cie. Z po­cząt­ku są­dzi­łam, że to dzi­czy­zna, lecz gdy po­de­szłam bli­żej, nie po­tra­fi­łam roz­po­znać ani okre­ślić kształ­tu dzi­wacz­ne­go mię­si­wa. Woń była ma­ka­brycz­nie przy­kra. Do tego każdy z sie­dzą­cych trzy­mał nad ogni­skiem długi patyk z za­tknię­tym na jego końcu ka­wał­kiem, jak przy­pusz­cza­łam, kieł­ba­sy. Uno­szą­cy się za­pach na to jed­nak nie wska­zy­wał.

– Kto to? – za­py­ta­łam szep­tem bab­cię.

Zanim od­po­wie­dzia­ła, jeden z męż­czyzn od­wró­cił się, spoj­rzał na nas i zwo­łał ra­do­śnie do po­zo­sta­łych:

– An­to­ni­na już jest!

Inni po­mru­ki­wa­li z za­do­wo­le­niem.

Nie­ste­ty, gdy przyj­rza­łam się do­kład­niej, stwier­dzi­łam, że nie pieką oni kieł­bas ani in­nych wę­dlin, lecz… ludz­kie palce. Nie­na­tu­ral­nie grube, mocno opuch­nię­te, jakby miały zaraz pęk­nąć. Na rusz­cie zaś opie­ka­ny był czyjś tors.

Sta­nę­łam, jak wryta. Bab­cia, nie zwa­ża­jąc na to osłu­pie­nie, pu­ści­ła mnie i szyb­ko, ni­czym młód­ka, po­ma­sze­ro­wa­ła ku gru­pie.

Usia­dła mię­dzy dzi­wacz­ny­mi po­sta­cia­mi i wzię­ła w dłoń patyk z takim samym pal­cem.

Sta­łam i trzę­słam się z prze­ra­że­nia, pa­trzy­łam na zgro­ma­dzo­nych dzi­wa­ków, uświa­da­mia­jąc sobie, że pod­stęp­na sta­rusz­ka po­pro­wa­dzi­ła mnie na rzeź. Byłam prze­ko­na­na o cze­ka­ją­cych, okrut­nych tor­tu­rach i, co za tym idzie, bo­le­snej oraz nie­unik­nio­nej śmier­ci.

– Chodź do nas, ko­cha­nień­ka – za­gad­nę­ła z uśmie­chem bab­cia Tosia, za­chę­ca­jąc ru­chem ręki. – Przy ogni­sku cie­plej.

Wszy­scy po­pa­trzy­li na mnie. Mieli tru­pio blade twa­rze, pod­krą­żo­ne oczy i ode­rwa­ne czę­ści ciał, zwi­sa­ją­ce z po­od­sła­nia­nych tu i ów­dzie kości.

Za­mknę­łam na mo­ment oczy, pła­cząc i trzę­sąc się z bez­sil­no­ści oraz stra­chu. Nie mia­łam po­ję­cia, co po­win­nam teraz robić, dokąd ucie­kać, w jaki spo­sób się ra­to­wać. Na pewno by mnie do­rwa­li, przy­wle­kli z po­wro­tem i ogłu­szy­li, zwłasz­cza że ze­wsząd nad­cho­dzi­ły ko­lej­ne po­sta­cie, rów­nie strasz­ne i groź­ne. Ogień był coraz więk­szy, roz­mia­ra­mi przy­po­mi­nał pożar par­te­ro­we­go domu. Sie­dzą­cy przy nim za­czę­li kon­su­mo­wać pod­pie­czo­ne palce. Nie­któ­rzy pod­cho­dzi­li do ka­wa­ła mięsa na rusz­cie, spo­glą­da­jąc uważ­nie i ob­ra­ca­jąc je. Nie mo­głam na to pa­trzeć. Po­czu­łam, że słab­nę.

Nagle od stro­ny bramy roz­legł się do­no­śny męski głos:

– Stać! Po­li­cja! Co tu się dzie­je?!

Ode­tchnę­łam z ulgą. Byłam ura­to­wa­na! Zom­bia­ki mnie nie do­sta­ną!

Na cmen­tarz wszedł umun­du­ro­wa­ny po­li­cjant z la­tar­ką w dłoni. Kro­czył z trud­no­ścią przez głę­bo­kie zaspy. Zanim zdą­ży­łam bła­gać go o pomoc, spoj­rza­łam ze zdu­mie­niem na za­cho­wa­nie po­dej­rza­nych po­sta­ci przy ogni­sku. Nie dość, że nikt nie ucie­kał, to wszy­scy za­cho­wy­wa­li się tak, jakby na niego cze­ka­li. Byli spo­koj­ni, dys­ku­to­wa­li, śmia­li się.

– Co tu ro­bi­cie?! – wy­py­ty­wał groź­nym tonem mun­du­ro­wy.

– Panie wła­dzo, za­pra­sza­my do nas – za­gad­nął uprzej­mym tonem jeden z męż­czyzn, po­da­jąc mu upie­czo­ny na pa­ty­ku palec.

– A, to wy. Fak­tycz­nie, dziś prze­cież dwu­dzie­sty drugi grud­nia! My­śla­łem, że ktoś pod­pa­la cmen­tarz. Dzię­ku­ję, chęt­nie skosz­tu­ję. – Ro­ze­śmia­ny po­li­cjant pod­szedł, zga­sił la­tar­kę i ode­brał po­czę­stu­nek. Na­stęp­nie usiadł wraz z in­ny­mi i za­czął z ape­ty­tem jeść.

– Panie wła­dzo, ja… – szep­nę­łam.

Wi­dzia­łam jesz­cze, jak od­wra­ca do mnie zdu­mio­ną twarz, prze­ły­ka­jąc ostat­ni kęs.

Zemdlałam.

 

Kiedy się ock­nę­łam, le­ża­łam, owi­nię­ta szczel­nie w ja­kieś koce, nie­da­le­ko po­zna­nej nie­daw­no sta­rusz­ki, sie­dzą­cej nadal z po­zo­sta­ły­mi przy ogni­sku.

– Bab­ciu Tosiu… – za­czę­łam sła­bym gło­sem, od­gar­nia­jąc czę­ścio­wo pledy i przyj­mu­jąc po­zy­cję sie­dzą­cą.

– Obu­dzi­łaś się wresz­cie, ko­cha­neń­ka? – Od­wró­ci­ła się z uśmie­chem.

Coś mo­zol­nie prze­żu­wa­ła, mając na ustach przy­le­pio­ny jakiś ka­wa­łek skóry. Wo­la­łam nie my­śleć o jej po­cho­dze­niu…

– Gdzie ja je­stem?

– Cią­gle na cmen­ta­rzu.

– Kim oni są? Co wy tu ro­bi­cie?

Po­li­cjant uniósł się nieco i spoj­rzał na mnie z za­cie­ka­wie­niem. On też coś żuł.

– Nowa? – za­py­tał.

Inni po­mru­ka­mi po­twier­dzi­li i jedli dalej.

– Po­si­la­my się, aby po­wró­cić do pełni sił, moje dziec­ko – wy­ja­śni­ła do­bro­tli­wie cał­kiem już młoda bab­cia.

– Nie ro­zu­miem. Je­ste­ście… ka­ni­ba­la­mi? – z tru­dem wy­po­wie­dzia­łam to zda­nie.

Za­uwa­ży­łam, że jej strój zmie­nił się i ma na sobie teraz ele­ganc­ką gar­son­kę z cien­kiej, ja­snej skóry.

– O, nie, ko­cha­neń­ka! My­lisz się – za­prze­czy­ła ze spo­ko­jem.

– Pie­kli­ście palce. Wi­dzia­łam. Mnie też chce­cie zjeść? – py­ta­łam ze spa­zma­tycz­nym pła­czem, trzę­sąc się ze stra­chu.

– Uspo­kój się, moje dziec­ko.

– Je­ste­ście zom­bie?

– Ależ skąd! Wręcz prze­ciw­nie! – za­prze­czy­ła sta­now­czo. – No tak. Je­stem ci winna wy­ja­śnie­nie. Otóż każ­de­go roku dwu­dzie­ste­go dru­gie­go grud­nia zbie­ra­my się na tym cmen­ta­rzu, aby zjeść na­sze­go kata, Ka­ro­la Den­ko­cza.

– Co ta­kie­go? Kata? By­li­ście ścię­ci? Je­ste­ście śre­dnio­wiecz­ny­mi ofia­ra­mi? Nie ro­zu­miem.

– Spo­koj­nie, bez ner­wów, ko­cha­neń­ka. „Kata” w zna­cze­niu umow­nym, oczy­wi­ście. Nikt z nas nie był ścię­ty, a już na pewno nie w śre­dnio­wie­czu. Do­kład­nie sto lat temu, dwu­dzie­ste­go dru­gie­go grud­nia ty­siąc dzie­więć­set dwu­dzie­ste­go czwar­te­go roku, wspo­mnia­ny Karol Den­kocz, zaraz po schwy­ta­niu przez po­li­cję, po­peł­nił sa­mo­bój­stwo w aresz­cie.

– Ja­kie­go grud­nia? Skąd tu nagle zima? Prze­cież wy­je­cha­ły­śmy latem! – upie­ra­łam się, pła­cząc roz­pacz­li­wie.

Nie po­tra­fi­łam uwie­rzyć, że to dzie­je się na­praw­dę… Nie chcia­łam uwie­rzyć.

– Do­pó­ki wszy­scy nie od­ro­dzi­my się w pełni i nie po­wró­ci­my do prze­rwa­ne­go tak be­stial­sko życia, w cen­trum na­sze­go mia­sta cią­gle bę­dzie trwać zima! – po­wie­dział sta­now­czo jakiś chu­der­la­wy czło­wiek.

– No wła­śnie, moje dziec­ko. Słu­chaj i nie prze­ry­waj – skar­ci­ła mnie bab­cia. – A zatem po­wie­sił się on w aresz­cie. Na lnia­nej apasz­ce. Od­szedł bez sądu, pro­ce­su, wy­ro­ku, do­cho­dze­nia, zbie­ra­nia do­wo­dów winy i wy­zna­cze­nia na­leż­nej kary za po­peł­nio­ne zbrod­nie. Spo­ty­ka­my się tutaj za­wsze w rocz­ni­cę jego śmier­ci, wy­ko­pu­jąc z grobu ciało króla i wspól­nie kon­su­mu­jąc je, aby na­brać sił i móc od­ro­dzić się na nowo.

Inni przy­słu­chi­wa­li się z lu­bo­ścią opo­wia­da­niu babci Tosi, jakby wy­po­wia­da­ła treść ka­te­chi­zmu lub ja­kiejś świę­tej przy­się­gi, zna­nej na pa­mięć. A ona kon­ty­nu­owa­ła:

– Po­zo­sta­ło nam już nie­wie­le, za dzie­sięć, może dwa­dzie­ścia lat osią­gnie­my suk­ces i do­pnie­my swego! Nasze ciała od­ro­dzą się w pełni.

Po­mru­ka­mi po­par­li jej zda­nie.

Pa­trzy­łam na to z prze­ra­że­niem.

– Zja­da­cie ja­kie­goś króla, wy­cią­ga­jąc jego ciało, le­żą­ce w gro­bie od stu lat? – Nie wie­rzy­łam, że za­da­ję tak dur­no­wa­te py­ta­nie.

– Do­kład­nie, moje dziec­ko. Za­czy­nasz ro­zu­mieć.

– Nic nie ro­zu­miem, bab­ciu Tosiu. Jak ciało mogło prze­trwać tyle czasu?

– Tak samo, jak i nasze.

– Wasze?

– Ciało czło­wie­ka, spo­ży­wa­ją­ce­go ludz­kie mięso, nigdy nie ule­gnie roz­kła­do­wi, nie spo­pie­li się ani nie znik­nie. Bę­dzie po wiecz­ne czasy leżeć w swym gro­bie. Dla­te­go wiecz­nie można je jeść. W miej­scu jed­nej od­cię­tej czę­ści od razu po­ja­wia się druga. Nasze zaś ciała, be­stial­sko po­żar­te przez lu­do­ja­da, są nie­peł­ne, czę­ścio­we, po­dzie­lo­ne. Także nie mogą spo­koj­nie spo­czy­wać w gro­bach. Cze­ka­ją na od­ro­dze­nie, wy­peł­nie­nie, po­now­ne stwo­rze­nie ca­ło­ści, aby móc kie­dyś, po la­tach, god­nie spo­cząć w trum­nach na, na­leż­ny każ­de­mu, spo­kój wiecz­ny. Obec­nie to jest nie­moż­li­we z winy per­fid­ne­go czło­wie­ka-be­stii, kata Den­ko­cza. Teraz poj­mu­jesz?

– Nie! Wspo­mi­na­łaś, bab­ciu, o ja­kimś królu… W ty­siąc dzie­więć­set dwu­dzie­stym czwar­tym roku Pol­ska nie miała prze­cież króla…

– Ści­ślej: Niem­cy – po­pra­wił mnie naj­bli­żej sie­dzą­cy męż­czy­zna. – Nasze mia­sto było w tym cza­sie nie­miec­kie.

– Ale rze­czy­wi­ście masz rację, dziec­ko, tu nie było wtedy króla – wtrą­ci­ła bab­cia Tosia.

– Bo Karol Den­kocz to „Ra­bar­ba­ro­wy Król”! – ryk­nął ru­basz­nie inny męż­czy­zna.

– Jaki? – Nie zro­zu­mia­łam.

– Ra­bar­ba­ro­wy – po­wtó­rzył.

– Za­cznij­my od po­cząt­ku – wtrą­ci­ła spo­koj­nie bab­cia.

– Do­brze zatem. Bieda i głód po prze­gra­nej woj­nie świa­to­wej zmu­si­ły wielu ludzi do trud­nie­nia się, czym po­pa­dło, a in­nych nawet do że­brac­twa – po­wie­dział smut­no jakiś po­nu­ry bro­dacz, przy­su­wa­jąc się bli­żej. – Ja je­stem Hen­ryk, z za­wo­du sto­larz.

– Ja Józef, tkacz – przed­sta­wił się inny.

– A ja Ju­liusz, pie­karz – dodał ko­lej­ny.

Prze­krzy­ki­wa­li ich na­stęp­ni. Coraz do­no­śniej. Sły­sza­łam także ko­bie­ce głosy. Imio­na czę­sto po­wta­rza­ły się, za­wo­dy także. Wrza­wa wokół ogni­ska na mo­ment stała się nie do wy­trzy­ma­nia.

 

– Spo­kój! – krzyk­nął wy­so­ki i szczu­pły męż­czy­zna, po czym spoj­rzał na mnie i w cał­ko­wi­tej ciszy za­czął opo­wia­dać dalej:

– My oca­li­li­śmy nasze dusze, lecz nie ciała. Jako że­bra­cy, miej­ska bie­do­ta, bez pracy i ja­kich­kol­wiek per­spek­tyw, mo­gli­śmy li­czyć je­dy­nie na cud. Sta­jąc się po woj­nie naj­uboż­szy­mi, nę­dza­rza­mi i wy­rzut­ka­mi, by­li­śmy ła­twym łupem dla kogoś tak spryt­ne­go i prze­bie­głe­go, jak Karol. Śle­dził nas, a potem za­cze­piał.

– I oma­miał, kła­miąc, że po­mo­że, że wes­prze, na­kar­mi, napoi, da cie­pły, bez­piecz­ny kąt, ocali przed śmier­cią… – wtrą­cił inny męż­czy­zna.

– Tym­cza­sem to on nam ją za­da­wał! On be­stial­sko od­bie­rał życie spro­wa­dzo­nym do domu bie­da­kom! Prze­klę­ty kat! Be­stia w ludz­kiej skó­rze! Pod­stę­pem mamił nas, za­pra­szał do domu, po czym mor­do­wał! – do­da­ła z wy­rzu­tem jakaś szczu­pła ko­bie­ta.

– To strasz­ne – szep­ta­łam po­bla­dły­mi ze stra­chu usta­mi, pa­trząc na nich i słu­cha­jąc tych opo­wie­ści.

– Nie mógł po­go­dzić się z po­wo­jen­ną nędzą. Był han­dlow­cem, po­wa­ża­nym, ce­nio­nym. Uzna­wa­no go za spo­koj­ne­go, życz­li­we­go wszyst­kim, nie­groź­ne­go go­spo­da­rza. Po­cząt­ko­wo sprze­da­wał płody ze swego ogro­du. Stąd przy­do­mek: „Ra­bar­ba­ro­wy Król”. Jed­nak szyb­ko zro­zu­miał, że w La­bi­na­ku nie wy­ży­je z nędz­nych ochła­pów, jakie otrzy­my­wał ze sprze­da­ży wa­rzyw.

– La­bi­na­ku? – po­wtó­rzy­łam zdu­mio­na.

– Nasze mia­sto po­cząt­ko­wo na­zy­wa­ło się La­bi­nak – wy­ja­śnił jeden z Ju­liu­szów.

– To coś ozna­cza?

– Ow­szem. To od­wrot­ność wy­ra­zu „ka­ni­bal” – spo­koj­nie sko­men­to­wa­ła bab­cia Tosia. – Potem do­pi­sa­no koń­ców­kę, aby nikt się nie zo­rien­to­wał.

– Kaaa..nibal? – za­jąk­nę­łam się.

– Karol Den­kocz szyb­ko wpadł na po­mysł, jak, mimo pa­nu­ją­ce­go po­wszech­nie głodu i nędzy, można być za­wsze sytym i jesz­cze bły­ska­wicz­nie się do­ro­bić – do­po­wie­dzia­ła smut­nym tonem młoda dziew­czy­na.

Za­uwa­ży­łam, że ma nie­ty­po­wy na­szyj­nik, kol­czy­ki i bran­so­let­kę.

– Czy to…? – Nie umia­łam okre­ślić, co przy­po­mi­na­ją mi drob­ne ele­men­ty tej ory­gi­nal­nej bi­żu­te­rii.

– Tak, to jego zęby! – po­twier­dzi­ła szyb­ko, lekko się przy tym uśmie­cha­jąc. – Wy­ko­rzy­stu­je­my wszyst­ko po nim, tak samo, jak on to robił z na­szy­mi zwło­ka­mi. Miał w domu ko­lek­cję zębów, kości, kon­serw, skór…

– Ja na przy­kład mam na sobie gar­son­kę z jego skóry! – stwier­dzi­ła prę­żąc się z dumą bab­cia Tosia. – I do­dat­ki. – Unio­sła osło­nię­te dło­nie oraz to­reb­kę.

– Ja – pa­pie­ro­śni­cę z jego kości – po­wie­dział ktoś z lewej.

– Ja jem w misce z jego czasz­ki – dodał ktoś inny.

Nie sły­sza­łam dal­szych gło­sów. Znowu ze­mdla­łam. A może za­snę­łam, zmę­czo­na i przy­tło­czo­na nie­co­dzien­ny­mi wra­że­nia­mi?

 

Zbu­dzi­ły mnie oży­wio­ne roz­mo­wy przy pło­ną­cym cią­gle ogni­sku. Swąd pie­czo­ne­go mięsa dalej prze­wra­cał żo­łą­dek do góry no­ga­mi i wy­su­szał gar­dło na wiór.

– Trze­ba było po­wo­li jej to mówić, nie tak od razu… Nowa jest, jesz­cze nie­wie­le ro­zu­mie.

– Z cza­sem zro­zu­mie.

– Ba! Nie ma wyj­ścia. Już tu przy­je­cha­ła. Kto przy­je­dzie, zo­sta­je, taki mus!

– Po­win­ni­ście byli stop­nio­wo oswa­jać ją z myślą, że zja­da­my co roku ciało Ka­ro­la, bo ono się nie spo­pie­li­ło ani nie roz­ło­ży­ło w gro­bie, jako że za­wie­ra cząst­ki każ­de­go z nas.

– Że on nas zja­dał, wy­ko­rzy­sty­wał każdą część, nawet kości, skóry czy zęby, a my mu tylko teraz od­pła­ca­my za do­zna­ne krzyw­dy, by wskrze­sić nasze wła­sne ciała!

– I po mor­dach, i po ćwiar­to­wa­niu, mięso z na­szych zwłok ma­ry­no­wał, piekł, sma­żył, wsa­dzał do sło­ików i w za­le­wie sprze­da­wał na tar­gach oko­licz­nych, kła­miąc, że to zwie­rzę­ce. I na tym się bo­ga­cił!

– A inni, nie­świa­do­mi, głod­ni i bied­ni, także nas w ten spo­sób kon­su­mo­wa­li. Ich winy nie było, tedy ciała La­bi­nak­czy­can z du­sza­mi wra­ca­ją cią­gle do mia­sta, miesz­ka­jąc tu i kar­miąc sie­bie oraz in­nych cia­łem prze­klę­te­go ka­ni­ba­la!

– Bywa, jak w twoim przy­pad­ku, An­to­ni­no, że wy­jeż­dża­ją gdzieś dalej.

– Ale za­wsze wra­ca­ją, jak ty.

– Jak ja – po­twier­dzi­ła bab­cia Tosia.

– A co z obie­ma dziew­czę­ta­mi, An­to­ni­no?

– Roz­ma­wia­łam te­le­fo­nicz­nie z le­ka­rzem. Do­cho­dzą do sie­bie.

– No, do sie­bie to już nigdy nie dojdą! Ha, ha, ha! Nie po tym, co tu zja­dły i co wy­pi­ły!

– Stud­nie w mie­ście za­tru­te, bo Karol wszę­dzie za­ko­py­wał reszt­ki po nas, za­bi­tych i zmar­łych, kiedy mu już miej­sca w domu bra­ko­wa­ło. Plony zie­mi od dzie­się­cio­le­ci nie­zdat­ne do spo­ży­cia, ska­żo­ne wody grun­to­we, po­wie­trze i upra­wy. Wszyst­ko. Nikt, kto przez ostat­nie sto lat jadł tu­tej­sze mięso i pił wodę, nie wy­je­dzie stąd i po­zo­stać musi na wieki!

– A, gdy się od­ro­dzi­my na­resz­cie, za­peł­nia­jąc całe nasze ciała po­kar­mem ze spo­ży­wa­ne­go Ka­ro­la, „Ra­bar­ba­ro­we­go Króla”, opu­ści­my bramy cmen­tar­ne.

– Po­wró­ci­my do domów, do ro­dzin.

– Znowu za­miesz­ka­my w La­bi­na­ku.

– Teraz zwie się on: La­bi­nak­czy­ce.

– Ha, ha, ha! W rze­czy samej.

– An­to­ni­no, le­karz przy­go­tu­je pa­pie­ry?

– Ow­szem – po­twier­dzi­ła bab­cia. – Do­ku­men­ta­cja już jest go­to­wa. We­dług niej wszyst­kie czte­ry zgi­nę­ły­śmy w wy­pad­ku, zde­rze­nie z dwie­ma cy­ster­na­mi, nasze ciała do­szczęt­nie spa­lo­ne, nie było czego zbie­rać. Nikt nie bę­dzie szu­kać spo­pie­lo­nych zwłok. Po­grze­by wy­pra­wią nam więc we Wro­cła­wiu tylko sym­bo­licz­ne.

– Ten le­karz to ma ta­lent, jak żaden! Żeby tak cel­nie i mą­drze na­łgać!

– Jeden z na­szych. Po­ma­ga więc za­wsze, jak umie.

– A co z Nową?

– Cóż, zo­sta­nie, jak inni przy­jezd­ni i jej ko­le­żan­ki – spo­koj­nie stwier­dzi­ła bab­cia Tosia.

– W końcu kie­dyś za­cznie spo­ży­wać to samo mięso i tę samą wodę, nie ma innej rady. Za­sma­ku­je jej.

– Wszy­scy tu, przez tyle lat, ży­wi­my się nadal tym samym i jakoś ży­je­my.

– Praw­da!

– Ha, ha, ha!

– Po­dob­no stu­diu­je dzien­ni­kar­stwo. Nie po­win­ni­śmy się jej oba­wiać?

– W sen­sie?

– No, że opi­sze nas kie­dyś w bru­kow­cach?

– Ha, ha, ha! A to dobre! Bez obaw… A kto by jej uwie­rzył?

– Racja! W zja­da­nie przez dawne ofia­ry le­żą­ce­go cią­gle w gro­bie ciała ich kata sprzed ponad stu lat? – nikt!

– Po­pie­ram Ju­liu­sza! Żaden przy zdro­wych zmy­słach nie da temu wiary!

– Cii… Obu­dzi­ła się.

– Naj­wyż­szy czas. Po­win­ni­śmy za­po­znać ją z całym cmen­ta­rzem, po­ka­zać, gdzie kto leży.

– No i, gdzie jest grób króla! „Ra­bar­ba­ro­we­go Króla”! Bę­dzie do niego się­gać, jak my wszy­scy.

Pa­trzy­łam na nich. Pod­cho­dzi­li po­wo­li, spo­koj­nie, pewni swego, zwy­cięz­cy.

– No, ko­cha­neń­ka, wy­po­czę­łaś? Czas wsta­wać. – Bab­cia Tosia po­chy­li­ła się nade mną.

– Muszę? – wy­szep­ta­łam płacz­li­wie, choć zna­łam od­po­wiedź. Zro­zu­mia­łam wtedy, że ostat­nie wy­da­rze­nia nie były nie­ste­ty je­dy­nie sen­nym kosz­ma­rem.

Po­ki­wa­ła głową. Teraz mogła mieć co naj­wy­żej dwa­dzie­ścia lat. Po­da­ła mi rękę, ob­le­czo­ną w rę­ka­wicz­kę z de­li­kat­nej, ja­snej skóry. Po­pra­wi­ła skom­ple­to­wa­ną ide­al­nie do niej, ob­ci­słą gar­son­kę. Z uśmie­chem pro­wa­dzi­ła mnie do grupy ob­dar­tu­sów, z wolna wy­peł­nia­ją­cych swoje ciała od­zy­ski­wa­ny­mi dzię­ki po­sił­kom ka­wał­ka­mi. Swąd spa­lo­ne­go mięsa coraz mniej draż­nił moje noz­drza, kiedy po­słusz­nie sia­da­łam z nimi przy ogni­sku. Ba! Wy­da­wał mi się nawet za­chę­ca­ją­cy do uczto­wa­nia!

Po­pa­trzy­łam na ota­cza­ją­cych mnie ludzi. Od­młod­nie­li. Sta­wa­li się na po­wrót tam­ty­mi bie­da­ka­mi, pod­stęp­nie zwa­bio­ny­mi przez cho­re­go zwy­rod­nial­ca. Byli teraz moimi ró­wie­śni­ka­mi, ich cery na­bra­ły zdrow­sze­go od­cie­nia, uśmie­cha­li się, byli sil­niej­si, pulch­niej­si, zdrow­si. Po­sił­ki cmen­tar­ne zde­cy­do­wa­nie im po­ma­ga­ły w osią­gnię­ciu ob­ra­ne­go celu. 

Po­da­no mi ta­lerz. A może to była miska z kró­lew­skiej czasz­ki?

– Od­kro­ili­śmy i upie­kli dla cie­bie ka­wa­łek pier­si – po­wie­dział uprzej­mie szewc Hen­ryk. – W razie czego daj znać, bo może wo­lisz kar­czek albo że­ber­ka. Po­czę­stuj się, na pewno bę­dzie ci sma­ko­wać.