Priorytety, czyli co dzieli rodzinę na pół

I

 

Opo­wiem wam hi­sto­rię. Nie wiem, czy mnie sły­szy­cie, jesz­cze się nie wy­bu­dzi­li­ście w pełni, ale to bez znaczenia. Muszę to opowiedzieć, choćbym miał prowadzić monolog. Został mi tylko głos, a i ten wkrótce stracę. Może i słusz­nie, po­my­śli­cie, gdy usły­szy­cie, co mam do po­wie­dze­nia. Daj­cie sobie szan­sę, bo czeka was podobny los. 

Roz­pocz­nę od tego, że za­zwy­czaj wszyst­ko za­czy­na się od dro­bia­zgów. Od od­kła­da­nych roz­mów, zim­nej kawy wy­pi­tej w sa­mot­no­ści, bo druga po­łów­ka nie ma czasu. Od dzie­cię­ce­go py­ta­nia, które zby­wacie, bo jesteście zmęczeni. Nikt nie ogła­sza końca bli­sko­ści. Ona po pro­stu za­czy­na top­nieć, jak bał­wan, któ­re­go nie mieliście czasu ule­pić z córką, aż w końcu zro­bi­ła to sama, obrażona na was śmier­tel­nie. Potem możecie tylko ża­ło­wać. Czu­je­cie to, praw­da? Jak­bym was znał? Słu­chaj­cie dalej. 

Mi­łość nie znika. Ale cza­sem zo­sta­je przy­kry­ta war­stwą obo­wiąz­ku i ru­ty­ny. Nagle czło­wiek budzi się pew­nej nocy i nie wie, kiedy ostat­ni raz po­wie­dział „ko­cham”. Albo „prze­pra­szam”. Albo „je­stem”. Racja?

Oj­ciec mówił mi kie­dyś, że męż­czy­zna po­zna­je swoją war­tość do­pie­ro wtedy, gdy nie ucie­ka – ani w pracę, ani w piwo, ani na ryby, ani w świę­ty spo­kój. Może miał rację. Może wła­śnie wtedy wy­cho­dzi na jaw, czy po­tra­fi­cie kogoś ochro­nić, nawet jeśli nie macie siły chro­nić sie­bie. 

Ro­dzi­na bywa trud­na, wie­cie to na pewno. Ale to wła­śnie ona trzy­ma was za rękę, gdy grunt za­czy­na się kru­szyć. I kiedy przy­cho­dzi mo­ment próby – praw­dzi­wej, okrut­nej, osta­tecz­nej – nie za­bie­ra­cie ze sobą nic oprócz tego, co na­praw­dę ko­cha­li­ście. Albo kogo.  Tak kiedyś myślałem, ale zostałem brutalnie zweryfikowany, już niedługo zrozumiecie. Nie jest to tak proste, jak mogłoby się wydawać.

Czasem czujecie, że coś się zbliża. Milkniecie w połowie zdania, patrzycie na własne dziecko trochę dłużej. Nie wiecie, dlaczego. A potem przychodzi coś, co wyrywa dachy, wyłącza światło i wali was prosto w gębę. Wszystkie wasze wybory i lęki wypływają na powierzchnię.

Wtedy nie decydujecie głową. Wybiera coś głębiej. Coś, co nosiliście w sobie całe życie – nawet jeśli o tym zapomnieliście. Nie ma dobrych wyborów. Są tylko konieczne.

Priorytety.

Posłuchajcie mnie, bo to ostatni krzyk mojej opętanej duszy.

 

II

 

Ból głowy był nie do zniesienia. Leżałem na czymś twardym i zimnym, próbując otworzyć oczy. Pamiętałem tylko, że szedłem ulicą. Potem ciemność.

Zdołałem przekręcić się na bok, stękając z bólu. W nozdrza uderzył mnie zapach rdzy i oleju. Co, do cholery? Gdzie ja jestem?

Powoli otworzyłem oczy i poczułem, jak świat wiruje.

Zaraz, zaraz, o co tu chodzi? Byłem we­wnątrz wa­go­ni­ka – przypominał ta­ki z ko­lej­ki gór­skiej. Żółta olej­na farba już gdzieniegdzie odchodziła. Wszyst­ko było brud­ne, za­rdze­wia­łe i stare. Wstałem chwiejnie, wspierając się na me­ta­lo­wym pa­ne­lu, znajdującym się na środ­ku. Spojrzałem przez jedno z okien. Wa­go­nik delikatnie się kołysał – do­pie­ro teraz zdałem sobie sprawę, że wisiał na grubej, stalowej linie pod sufitem ogromnego magazynu. Może han­gar bę­dzie lep­szym okre­śle­niem. Był prawie pusty, oprócz kilku me­ta­lo­wych kon­te­ne­rów z lo­giem nie­zna­nej mi firmy. Rozejrzałem się – wszystko wydawało się opustoszałe, martwe. Na drugim końcu hangaru zauważyłem ogromne wrota, nad nimi szczelinę, przez którą lina prowadziła na zewnątrz. Za­czą­łem się coraz bar­dziej pocić, szara ko­szul­ka miejscami ciemniała. Włosy kle­iły się do czoła. Dobra, trze­ba ochło­nąć, po­my­śla­łem. Spraw­dzi­łem, czy drzwicz­ki są za­mknię­te. Szlag, za­mknię­te. Okna? Za­mknię­te. 

Na pa­ne­lu, który znajdował się na środ­ku, były dwa przy­ci­ski – oba wiel­kie i czer­wo­ne. Coś mnie ku­si­ło, żeby któ­ryś wci­snąć, ale do­brze wie­dzia­łem, jak to się za­wsze koń­czy w fil­mach, nie ze mną te nu­me­ry. Wdra­pa­łem się na panel, uwa­ża­jąc na przy­ci­ski i spró­bo­wa­łem otwo­rzyć właz na dach. Brzmia­ło jak plan. Pcha­łem, szar­pa­łem. Nic. Ani drgnę­ło. 

– Jeden wybór, jedno życie. Wi­ta­my w grze “Prio­ry­te­ty”! 

Prze­stra­szo­ny upa­dłem na zie­mię z hu­kiem, obi­ja­jąc się przy tym nie­mi­ło­sier­nie. Głos wy­do­by­wał się z ma­łe­go gło­śni­ka w pra­wym gór­nym rogu wa­go­ni­ka. Nie za­uwa­ży­łem go wcze­śniej. Po dru­giej stro­nie była za­in­sta­lo­wa­na ka­me­ra – cią­gle mnie podglądała. Jak mo­głem to prze­ga­pić? Chyba dalej nie doszedłem do siebie.

– Co to ma znaczyć?! – krzyknąłem. – Gdzie jestem? Kim ty jesteś?! 

Kręciłem się wokół wła­snej osi, bo nie wie­dzia­łem nawet, w którą stro­nę mam od­po­wia­dać. Do gło­śni­ka? Do ka­me­ry? Czy ten ktoś w ogóle mnie sły­szy? 

– Je­steś w grze “Prio­ry­te­ty”, a ja mam za­szczyt cię go­ścić! – wy­krzy­czał gło­śnik, nie zwra­ca­jąc uwagi na resztę moich pytań. Ja­kość sprzę­tu po­zo­sta­wia­ła wiele do ży­cze­nia, ro­zu­mia­łem wy­po­wia­da­ne słowa, ale po­rów­nał­bym to do szorstkiego, mechanicznego megafonu na dworcu.

– Jaka gra? O czym ty bre­dzisz? Wy­puść mnie! 

– Wy­pusz­czę, jeśli za­gra­my w grę. – Słowa brzmiały jak wyrok.

Zaczynałem się iry­to­wać. Co to za ir­ra­cjo­nal­na sy­tu­acja! Mia­łem się zgo­dzić na ja­kieś durne gier­ki z po­ry­wa­czem? No, tego jesz­cze nie było. Ktoś sobie robił ze mnie jaja, a ta ka­me­ra pew­nie miała na­gry­wać moją re­ak­cję. Przy­naj­mniej wtedy tak my­śla­łem. Twoje nie­do­cze­ka­nie, gnoju, zaraz ją strą­cę, po­my­śla­łem. Już za­czy­na­łem się znowu wspi­nać na panel, ale coś za­dud­ni­ło gło­śno. Drzwi na ścia­nie han­ga­ru się otwo­rzy­ły. Do środka wjechały dwa żółte wagoniki, powoli przesuwając się w moją stronę. Z każdą sekundą czułem, jak serce wbija mi się w gardło. Mu­sia­ła to być od­dziel­na ko­lej­ka, bo ja się nie poruszałem. Zo­ba­czy­łem w każ­dym z wa­go­ni­ków po jed­nej oso­bie i mnie za­mu­ro­wa­ło. Nie, to nie mogła być praw­da.

Osoba w lewym wa­go­ni­ku wa­li­ła pię­ścia­mi w okna. Wi­dzia­łem, że krzy­czy, choć nie byłem w sta­nie tego usły­szeć. Mama. Z każ­dym przejechanym metrem tra­ci­łem ja­kie­kol­wiek wąt­pli­wo­ści, że to po­mył­ka. Tata stał spo­koj­nie w dru­gim wa­go­ni­ku. Pa­trzył w zie­mię. Do­je­cha­li na od­le­głość jakichś dzie­się­ciu, może pięt­na­stu me­trów ode mnie. Wa­go­ni­ki, lekko się ko­ły­sząc, usta­wi­ły się jeden koło dru­gie­go, tak, że wi­dzia­łem oboj­e ro­dzi­ców przed sobą. Tata w końcu po­pa­trzył na mnie. Uśmiech­nął się lekko ką­ci­kiem ust – jak to miał w zwy­cza­ju i znowu opu­ścił głowę. Mama była za­la­na łzami, pa­trzy­ła na mnie trzy­ma­jąc dło­nie na szy­bie, jakby o coś bła­ga­ła. Ale o co? Wtedy jesz­cze nie mia­łem prawa się spo­dzie­wać, co zaraz na­stą­pi. Ab­sur­dal­na sy­tu­acja, w któ­rej nie spo­sób my­śleć racjonalnie.

– Wypuść nas! Sły­szysz, świ­rze? Czego ty, do cho­le­ry, od nas chcesz? – krzyk­ną­łem, za­ci­ska­jąc pię­ści. 

– Za­grać w grę, prze­cież mó­wi­łem. Za­cznij słu­chać, to gwa­ran­tu­ję ci, że bę­dzie­my się do­brze bawić! – od­parł we­so­ło głos z gło­śni­ka.  

Mia­łem ocho­tę ze­rwać go ze ścia­ny, tyle tylko, że ten ktoś mógł być je­dy­ną szan­są na wyj­ście z tego wa­riac­twa. Wizja tego, że moją na­dzie­ją był po­ry­wacz, nie na­pa­wa­ła mnie opty­mi­zmem. 

– Jaką grę? Prze­cież to są ja­kieś żarty! – wrza­sną­łem zde­ner­wo­wa­ny. 

– Za­gra­my w “Prio­ry­te­ty”, tak jak mó­wi­łem – wes­tchnął opraw­ca, jakby znu­dzo­ny cią­głym po­wta­rza­niem tego sa­me­go. Mu­sia­łem zro­bić nie­sły­cha­nie głu­pią minę, bo zaraz dodał. – Na­prze­ciw­ko cie­bie jest twoja ma­mu­sia i tatuś, tak? Świet­nie. Mo­żesz im po­ma­chać, pew­nie się cieszą, że cię widzą i sły­szą.

Pu­ści­łem to mimo uszu. Kim­kol­wiek był ten czło­wiek, ewi­dent­nie chciał mnie wy­pro­wa­dzić z rów­no­wa­gi. Nie po­zwo­lę na to, trze­ba my­śleć trzeź­wo. W głębi serca wie­dzia­łem jednak, że nie ja tutaj pa­nowałem nad sy­tu­acją. 

– Zaraz włą­czę sto­per – kon­ty­nu­ował po­ry­wacz. – W mi­nu­tę bę­dziesz mu­siał wy­brać, czy bar­dziej ko­chasz ma­mu­się, czy ta­tu­sia. Ten, kogo wska­żesz, wróci bez­piecz­nie do domu, a prze­gra­ny, cóż… zgi­nie. 

Gło­śnik trzesz­czał, ale nie­ste­ty zro­zu­mia­łem każde słowo. Serce biło jak opętane, cała trzeź­wość umy­słu, którą sobie obie­ca­łem, po­szła w las. Mia­łem wy­brać, który z moich ro­dzi­ców umrze? Zła­pa­łem się za głowę. Już chcia­łem coś po­wie­dzieć, sam nawet nie wiem co, ale po­ry­wacz i tak mnie uprze­dził. 

– Tak, wiem, nie je­steś w sta­nie wy­brać. Ko­chasz oboje tak samo, bla bla bla – po­wie­dział prze­śmiew­czo, po czym chichotał dłuż­szą chwi­lę. – Może po­mo­że ci fakt, że jak nie wy­bie­rzesz ni­ko­go, to zgi­nie cała wasza trój­ka? Wi­dzisz? Od razu ła­twiej – za­kpił. 

Głos za­czął się śmiać, a ja nie do­wie­rza­łem temu, co sły­szę. Pa­trzy­łem na za­la­ną łzami mamę, pró­bu­ją­cą coś do mnie krzy­czeć. Na tatę, który teraz spo­glą­dał mi pro­sto w oczy. Bał się, wi­dzia­łem to po nim. Zresz­tą, kto by się nie bał w ta­kiej sy­tu­acji, sam ledwo sta­łem na no­gach. Co tu zro­bić, co zro­bić, my­śla­łem. Mu­sia­ło być ja­kieś wyj­ście. Po­pa­trzy­łem na szybę. Wy­da­wa­ła się być stara i dość cien­ka, ale nawet jak­bym ją roz­bił, to byłem za wy­so­ko, za­bił­bym się spa­da­jąc. Zresz­tą nie zo­sta­wił­bym tak ro­dzi­ców.

– Jak włą­czę od­li­cza­nie, bę­dziesz sły­szał ro­dzi­ców – wy­rwał mnie z myśli głos z gło­śni­ka. – Na pa­ne­lu przed sobą masz dwa przy­ci­ski. Lewy ura­tu­je ma­mu­sie, prawy ta­tu­sia. Chyba wszyst­ko jasne, praw­da? To co? Za­czy­na­my? Masz mi­nu­tę, ina­czej bę­dzie­my mu­sie­li wszy­scy się po­że­gnać. Pa­mię­taj, prio­ry­te­ty! 

– Nie, cze­kaj! – za­wo­ła­łem, ale na ścia­nie, po lewej stro­nie han­ga­ru nagle za­iskrzył olbrzymi zegar cy­fro­wy, usta­wio­ny na od­li­cza­nie jed­nej mi­nu­ty. Mu­sia­łem się zła­pać pa­ne­lu, żeby nie upaść, tak za­krę­ci­ło mi się w gło­wie. Nie byłem w sta­nie wy­du­sić ani pół słowa. To był jakiś hor­ror. Usły­sza­łem dziw­ny klak­son i stało się to, czego oba­wia­łem się naj­bar­dziej. 

 

[00:59] 

Matka od razu po­de­szła do szyby. Nie pła­ka­ła. Już nie. Oczy miała sze­ro­ko otwar­te, zbyt sze­ro­ko – jakby wciąż nie wie­rzy­ła, że to się dzie­je. Wargi jej drża­ły. Szep­ta­ła coś pod nosem. Gło­śnik za­czął nada­wać dźwięk z jej wa­go­ni­ka. 

– Synku… Ty wiesz, że ja… ja nie chcę umie­rać. Ja nie mogę, ro­zu­miesz? Nie mogę tak po pro­stu znik­nąć. Zrób coś. 

– Mamo… – pró­bo­wa­łem coś po­wie­dzieć, ale słowa się nie skła­da­ły. 

[00:50] 

– Ja nie je­stem go­to­wa! – krzyk­nę­ła. – Nie tak! Nie tutaj! Mam życie, mam plany! Ty to wiesz! Ty to wiesz, praw­da? Za­wsze byłeś roz­sąd­ny… 

[00:45] 

Sta­łem jak za­mro­żo­ny. Nie umia­łem jej prze­rwać. Głos mamy przy­po­mi­nał szloch, ale nie pła­ka­ła. To był czy­sty strach. Pry­mi­tyw­ny, zwie­rzę­cy lęk. Stała przede mną jak obca ko­bie­ta, a jed­no­cze­śnie – matka. Ta sama, która kiedyś tu­li­ła mnie na do­bra­noc. Ta sama, która zaj­mo­wa­ła się Oliw­ką, kiedy ja z San­drą by­li­śmy w pracy. Ta sama, która teraz bła­ga­ła mnie, bym ją wybrał. Za­miast ojca. 

Spoj­rza­łem w bok. Tata mil­czał. Jakby go nie było. Pa­trzył gdzieś za mnie, na ścia­nę, jak spa­ra­li­żo­wa­ny. 

[00:38] 

 – Sły­szysz? Zo­sta­ło ci tylko parę se­kund. Wy­bierz. Pro­szę cię. Ja… ja je­stem silna, ja to udźwi­gnę. Ty też. Ale tylko jeśli… jeśli to prze­ży­jemy – matka dalej pró­bo­wa­ła do mnie tra­fić. 

[00:35] 

Pa­trzy­łem na nią i czu­łem, jak coś we mnie pęka. Nie cho­dzi­ło nawet o to, że bła­ga­ła. Tylko o to, że bła­ga­ła dla sie­bie. Nie dla mnie. Nie dla nas. Dla sie­bie. 

I wtedy usły­sza­łem głos z gło­śni­ka: 

– Czas de­cy­zji zbli­ża się do końca. Zo­sta­ło trzy­dzie­ści se­kund. 

[00:30] 

– Nie spo­dzie­wa­łem się, że tak to bę­dzie wy­glą­dać – po­wie­dział cicho oj­ciec. Nie do mnie. Bar­dziej do sie­bie.  

– Tato… – wy­du­si­łem. – Ja nie wiem… 

– Ja wiem. Wy­star­czy, że ja wiem – prze­rwał mi. 

Spoj­rzał na mnie z ła­god­no­ścią, która mnie roz­dar­ła.

– Ona chce żyć. Za­wsze była sil­na.

– Ale ty… – głos mi za­drżał. – Nie mogę… jak mam zde­cy­do­wać? 

[00:20] 

– Mu­sisz – po­wie­dział. Spoj­rzał w stro­nę matki. – Ja już mia­łem swoje życie. Prze­ży­łem je naj­le­piej, jak po­tra­fi­łem. Bez cie­bie ono i tak nie ma sensu. 

[00:15] 

Matka spu­ści­ła wzrok. Od­dy­cha­ła cięż­ko. Nic już nie mó­wi­ła. Chyba czuła, że po­wie­dzia­ła za dużo. 

[00:10] 

– Po­zo­sta­ło dzie­sięć se­kund. Pro­szę o do­ko­na­nie wy­bo­ru – po­wie­dział głos z gło­śni­ka. 

W gło­wie sły­sza­łem tylko jeden dźwięk – wła­sne serce. Nie biło. Dud­ni­ło. Jak młot. 

[00:08] 

Pod­sze­dłem. Po­wo­li. Jakby każdy krok ważył tonę. Za­trzy­ma­łem się przed pul­pi­tem. Dwa przy­ci­ski. Dwa ist­nie­nia. Nie byłem pe­wien, czy to mój wybór. Czy to nie świat zde­cy­do­wał już za mnie. 

[00:05] 

Spoj­rza­łem raz jesz­cze. Matka pa­trzy­ła bła­gal­nie. Oj­ciec – ze zro­zu­mie­niem. 

[00:03] 

Za­ci­sną­łem pię­ści. Łza po­pły­nę­ła po po­licz­ku, spa­dła i roz­trza­ska­ła się o me­ta­lo­wy panel. 

[00:02] 

 – Do­ko­naj wy­bo­ru na­tych­miast! – głos z gło­śni­ka już nie pro­sił. Teraz roz­ka­zy­wał. 

[00:01]

Cisza, która za­pa­dła, nie była zwy­czaj­na. To nie było po pro­stu „nic”. To była pust­ka. Jakby świat wstrzy­mał od­dech. 

Wci­sną­łem guzik. Jeden z dwóch. Nie pa­mię­tam, który. Palec sam wie­dział. Resz­ta mnie – nie. 

Nie wy­da­rzy­ło się nic. 

Przez chwi­lę my­śla­łem, że coś po­szło nie tak. Może me­cha­nizm nie za­dzia­łał. Może to była ko­lej­na część tej cho­rej gry – złu­dze­nie wy­bo­ru. Drzwicz­ki się nie otwo­rzy­ły, nikt nie strze­lał. Nawet nie zo­stał wy­pusz­czo­ny żaden gaz, który miał­by o­truć wybraną osobę. Matka i oj­ciec nadal stali przede mną. Ich cie­nie drża­ły, jakby nie byli re­al­ni. 

Spoj­rza­łem na nich. Oboje pa­trzy­li na mnie. 

Mama… ru­szy­ła się pierw­sza. Krok do przo­du, za­chwia­nie, nie­mal upa­dła. Potem drugi krok – pew­niej­szy. Wy­pro­sto­wa­ła się. Oczy roz­sze­rzo­ne, ręce przy ustach. Ale nie krzy­cza­ła. Nie pła­ka­ła. Nie mó­wi­ła nic. 

Po pro­stu żyła. 

Oj­ciec nie po­ru­szył się. Pa­trzył na mnie – tym samym spo­koj­nym wzro­kiem. 

– Nie­spo­dzian­ka! Masz mi­nu­tę na ostat­nią roz­mo­wę z ta­tu­siem. To część gry. Cie­ka­we, jak będą hu­mor­ki do­pi­sy­wać, skoro wie, że go za­bi­łeś – rzu­cił głos z gło­śni­ka, nie mogąc być bar­dziej bez­czel­nym. 

 Po­czu­łem tak ogrom­ną nie­na­wiść, że nie je­stem w sta­nie opi­sać tego sło­wa­mi. Za­ci­sną­łem pię­ści z taką siłą, że zro­bi­ły się całe białe. Po­pa­trzy­łem na pod­ło­gę, za­czą­łem szu­kać cze­goś, co mogę rzu­cić w to ustroj­stwo. Tylko, żeby ten ktoś się za­mknął, żeby prze­stał się bawić mną i moją ro­dzi­ną. Wi­dzia­łem, że mama coś mówi, ale już jej nie sły­sza­łem, chyba wy­łą­czo­no nam łącz­ność. Na jej twa­rzy był smu­tek i wstyd. Od­wró­ci­ła się w stro­nę wa­go­ni­ka taty, po­ło­ży­ła rękę na szybę i za­czę­ła coś mówić. Twarz miała czer­wo­ną od pła­czu. Za­uwa­ży­łem, że po­wta­rza cią­gle jedno słowo. Z ruchu warg do­my­śli­łem się, że mówi “prze­pra­szam”. Wa­go­nik mamy ru­szył. Tata krzy­czał, że ją kocha, że ma się nie przej­mo­wać i zająć wnucz­ką. Że wszyst­ko bę­dzie do­brze. Jego sły­sza­łem. Mama za­czę­ła znowu walić pię­ścia­mi w okno. Ma­cha­ła głową na znak, że się z tym nie zga­dza. Krzy­cza­ła coś, pła­ka­ła tak bar­dzo, że nie byłem w sta­nie na to pa­trzeć. Od­wró­ci­łem głowę. Po chwi­li usły­sza­łem gło­śny huk za­my­ka­nych drzwi. Zo­sta­łem sam z tatą. Ofia­ra i jego za­bój­ca. Jak mia­łem mu spoj­rzeć w oczy? Co ja naj­lep­sze­go zro­bi­łem? Sta­łem jak dziec­ko we mgle, które nie po­tra­fi­ło ogar­nąć świa­ta, walącego mu się na głowę. 

– Wiesz synu… kiedy byłeś mały, bałeś się burzy. Pa­mię­tasz? – Tata pa­trzył na mnie ła­god­nie, głos miał tro­chę słab­szy, jakby każda se­kun­da za­bie­ra­ła mu siły. – Mó­wi­łem ci wtedy, że każda burza kie­dyś mija. I mia­łem rację. Ale… nie mó­wi­łem ci jed­nej rze­czy. 

Za­mkną­łem oczy, nie mo­głem już wy­trzy­mać tego wzro­ku. 

– Mó­wi­łem tak, bo sam się bałem. Nie burzy, tylko tego, że kie­dyś mnie za­brak­nie. Że nie zdążę… na­uczyć cię wszyst­kie­go. Że nie bę­dziesz gotów. Ale wiesz co? – za­śmiał się krót­ko, cicho, bez cie­nia ra­do­ści. – Teraz widzę, że je­steś gotów. Zro­bi­łeś to, co trze­ba było. I choć serce mi pęka, je­stem z cie­bie dumny, synu.

– Chcia­łem ura­to­wać was oboje… 

– I tak byś nie mógł. A teraz przy­naj­mniej San­dra i mała nie stra­cą wszyst­kie­go. Ura­to­wa­łeś matkę. Ją i twoją ro­dzi­nę. To się liczy. 

Sta­łem jak spa­ra­li­żo­wa­ny. Czas się koń­czył, ale ja nie po­tra­fi­łem się po­ru­szyć. Głos w gło­śni­ku mil­czał. Ka­me­ra pa­trzy­ła jak oko bez­li­to­sne­go Boga. 

– Synu, to nie twoja wina, pa­mię­taj – głos taty był cie­pły, spo­koj­ny, z pew­nym po­li­to­wa­niem. Uśmiechnął się kącikiem ust.

– Tato… prze­pra­szam. – Gar­dło mia­łem tak za­ci­śnię­te, że nie byłem w sta­nie nic in­ne­go wy­ce­dzić. Żal, który czu­łem, był nie do opi­sa­nia.

Usły­sza­łem klak­son, ten sam, który wszyst­ko za­czął. Za­czep, trzymający wa­go­nik, otwo­rzył się z pi­skiem. Nawet nie wiem, kiedy tata za­czął spa­dać w swo­jej me­ta­lo­wej trum­nie. To się dzia­ło na­praw­dę. Wa­go­nik ude­rzył o zie­mię z wiel­kim hu­kiem. Chmu­ra brą­zo­we­go kurzu unio­sła się, po chwi­li do­pie­ro od­sła­nia­jąc znisz­cze­nia. Roz­bi­te szkło le­ża­ło do­oko­ła. Ścian­ki zmiaż­dżo­ne. Nikt nie byłby w sta­nie tego prze­żyć. Spod wiel­kiej po­gię­tej bla­chy wy­sta­wa­ła noga. Nie mo­głem na to pa­trzeć, to była jakaś pa­ra­no­ja. Mój tata nie żył. Nigdy nie wy­ba­czę tego ani sobie, ani temu, kto mnie do tego zmu­sił. Chcia­łem wyjść. Mo­dli­łem się, żeby to się w końcu skoń­czy­ło. 

– Wi­dzisz, nie było tak trud­no. – Usły­sza­łem we­so­ły głos do­bie­ga­ją­cy z gło­śni­ka.

– Ty chory skur­wie­lu! Wy­puść mnie stąd! – krzyk­ną­łem w furii. Gdy­bym tylko mógł, za­bił­bym tego czło­wie­ka go­ły­mi rę­ka­mi, tu i teraz. Za to, co zro­bił mi i mojej ro­dzi­nie. 

– Po­cząt­ki za­wsze są naj­trud­niej­sze, teraz pój­dzie już z górki – od­po­wie­dział prze­śla­dow­ca. 

Po­cząt­ki? Za­nie­mó­wi­łem. Jak to po­cząt­ki?

Wrota otwo­rzy­ły się z hu­kiem. Wje­cha­ły ko­lej­ne wa­go­ni­ki. Dziad­ko­wie – od stro­ny ojca, pa­trzy­li przez szybę w dół na roz­trza­ska­ne bla­chy. Na ciało swo­je­go syna. Nagle zro­zu­mia­łem. Teraz będę mu­siał wy­brać mię­dzy dziad­ka­mi. A co, jeśli póź­niej…, po­my­śla­łem. Nie mia­łem wtedy jesz­cze po­ję­cia, co tak na­praw­dę mnie czeka. 

 

III

 

– Go­to­wy na ko­lej­ną rundę? Tro­chę jesz­cze przed nami! – głos sza­leń­ca prze­szy­wał mnie na wylot. 

 Po ko­lej­nym wy­bo­rze i minutowej rozmowie z ofiarą, wa­go­nik z sy­kiem po­le­ciał w dół. Ude­rzył o zie­mię roz­bi­ja­jąc się gło­śno. Nie gło­śniej niż wyły moje wy­rzu­ty su­mie­nia. Nie pa­trzy­łem już w dół. 

Zanim zdą­ży­łem ode­tchnąć, wrota znów się otwo­rzy­ły. 

– Ko­lej­na para – po­wie­dział ten sam głos. Bez­na­mięt­ny. Me­ta­licz­ny. 

Wje­cha­ły dwa ko­lej­ne wagoniki. Za­trzy­ma­ły się na­prze­ciw­ko mnie. Zimne świa­tło padło na twa­rze. Kto tym razem? 

Brat ojca i jego żona. Rzad­ko ich wi­dy­wa­łem. Za­wsze zda­wa­li się su­ro­wi, da­le­cy. Oj­ciec mówił, że nie warto utrzy­my­wać z nimi kon­tak­tu, że byli kie­dyś okrut­ni wobec jego matki. 

Teraz wy­glą­da­li jak dzie­ci. Stali bez ruchu, może nawet nie wie­dząc, gdzie są. Ich oczy błysz­cza­ły od łez. 

Na ekra­nie – znów licz­nik.

[01:00] 

Już nie za­sta­na­wia­łem się, czy to sen. Prze­sta­łem też pytać, czy to spra­wie­dli­we. Ta gra nie miała nic wspól­ne­go z tym, co dobre. 

Li­czy­ły się tylko prio­ry­te­ty. 

Za­czą­łem my­śleć ka­te­go­ria­mi sys­te­mu. Oszczę­dza­nie życia. Zimna kal­ku­la­cja. Nawet nie wiem, kiedy to się stało. Kiedy prze­sta­łem czuć wy­rzu­ty su­mie­nia.  

Kto młod­szy? Kto sil­niej­szy? Kto może dać coś jeszcze świa­tu? 

Ciot­ka była chora. Brat ojca – choć mi daleki, po­dob­no pro­wa­dził firmę. Wciąż dzia­łał, funk­cjo­no­wał. 

Spoj­rza­łem im w oczy. Stryj ski­nął głową. Po­wo­li. Cicho. Jakby wie­dział, że zo­sta­nie. 

[00:10] 

Nie po­trze­bo­wa­łem już głosu, żeby mnie po­spie­szał. Sam wie­dzia­łem, kiedy pora. 

Wci­sną­łem przy­cisk. Wa­go­nik ciot­ki po­le­ciał w dół. Na­stęp­na para. 

Znów me­ta­licz­ne prze­sko­ki, me­cha­nicz­ny ruch. Dwie ko­bie­ty. Siostra matki i ku­zyn­ka, z którą kie­dyś kra­dłem jabł­ka z sadu. Tym razem było trud­niej. Obie zna­łem. Z obie­ma mia­łem pięk­ne wspo­mnie­nia. Ale coś się we mnie wy­pa­li­ło. Już nie pła­ka­łem. Już nie szep­ta­łem „prze­pra­szam”. Tylko pa­trzy­łem, ana­li­zo­wa­łem. Szu­ka­łem sy­gna­łu. 

Siostra mamy miała dzie­ci. Ku­zyn­ka – była sa­mot­na. To wy­star­czy­ło. Wybór. Przy­cisk. 

Wa­go­nik ku­zyn­ki spadł. Nie od­wra­ca­łem już wzro­ku. 

 

** 

 

Gra to­czy­ła się dalej. Para po parze. Dwie osoby. Dwa spoj­rze­nia. Jeden wybór. Mi­nu­ta na roz­mo­wę. Zro­zu­mie­nie. Po­wta­rza­nie, że to nie moja wina. Cza­sem pre­ten­sje. 

Brat na­zwał mnie po­two­rem. Może miał rację. Był młod­szy niż sio­stra, ale ona miała męża. Sta­ra­li się o dziec­ko. Prio­ry­te­ty. Pod­czas ostat­niej mi­nu­ty, zanim jego wa­go­nik spadł, roz­bi­ja­jąc się do­szczęt­nie, nawet nie chcia­łem go słu­chać. Nie ro­zu­miał, gdzie wtedy byłem, jaką misję mia­łem. Iry­to­wał mnie swo­imi blu­zga­mi i wy­zwi­ska­mi.

Z każdą ko­lej­ną de­cy­zją sta­wa­łem się kimś innym. Mniej sobą. Bar­dziej czymś po­trzeb­nym sys­te­mo­wi. Jakby ktoś chciał mnie prze­mie­nić – nie w kata. W na­rzę­dzie. W isto­tę zdol­ną do lo­gicz­ne­go cię­cia wię­zów bez za­wa­ha­nia. 

Nie mo­głem już znieść za­pa­chu tego miej­sca. Mie­sza­ni­ny rdzy, potu i żalu. Choć to ostatnie czułem coraz mniej.

 

IV

 

Ko­lej­ne dwa wa­go­ni­ki je­cha­ły w moją stro­nę. Było mi to już obo­jęt­ne. 

My­śla­łem, że teraz to tylko po­wta­rzal­ność, rutyna. Że wszedłem w rytm, wyłączyłem reszt­ki su­mie­nia. Czu­łem, że na dobre się zmieniłem. 

– Zo­sta­ła ostat­nia para! – wy­krzyk­nął głos z gło­śni­ka. 

Zo­ba­czy­łem jej ma­lut­ką, za­pła­ka­ną buzię. San­dra była w wagoniku obok. To nie­waż­ne, są prio­ry­te­ty.

Ale zaraz. Mia­łem po­ło­wę ludzi ura­to­wać, czy zabić? Już nie pa­mię­ta­łem, jaki cel mi przy­świe­cał. Wszyst­ko się zle­wa­ło. Głowa pul­so­wa­ła. Mia­łem misję i mu­sia­łem ją do­pro­wa­dzić do końca. Uśmiech­ną­łem się do córki i żony. W sumie, obo­jęt­ne, która umrze. Żadna nie była ide­al­na, mimo tego, co im się wy­da­wa­ło.  Dopiero wtedy to dostrzegłem.

Czu­łem, że głos cał­ko­wi­cie już prze­jął moje uczu­cia, moje emo­cje. Zmie­nił mnie – je­stem na­rzę­dziem, tak jak chciał. 

Jakby to ro­ze­grać, żeby osiągnąć jak naj­wię­cej? Chyba wiem, po­my­śla­łem. Głos ro­zu­miał mnie już bez słów. By­li­śmy jed­no­ścią. Opę­tał mnie. Za­czął się śmiać. Ja się śmia­łem. Mój po­mysł mu się spo­do­bał.

Nie sły­sza­łem już bła­gań San­dry. Nie sły­sza­łem pła­czu Oliw­ki. Nie mu­sia­łem też mar­no­wać kolejnych sześć­dzie­się­ciu se­kund na zbęd­ne roz­mo­wy. Wy­star­czy­ła pierwsza mi­nu­ta.

Nie wci­sną­łem żad­ne­go przy­ci­sku.  

Trzy ko­lej­ne wa­go­ni­ki do­łą­czy­ły do stosu wra­ków, a głos z roz­trza­ska­ne­go gło­śni­ka dalej się śmiał. Bez opa­mię­ta­nia. Mój głos.  

 

***

 

Cisza po wszyst­kim była gęsta jak ropa. Nikt już nie krzy­czał. Nikt nie bła­gał. Zegar zga­sł.

Le­ża­łem tam, jesz­cze przez chwi­lę czło­wie­kiem, który kie­dyś ko­chał, który kie­dyś się bał. Ale teraz? Teraz w mojej gło­wie nie było gło­sów. Żad­nych cu­dzych. Żad­nych wła­snych. Tylko jedna, wy­peł­nia­ją­ca mnie praw­da, cicha i ostra jak nóż. 

To nie oni byli tu ważni. To ja byłem for­mo­wa­ny. Krok po kroku. De­cy­zja po de­cy­zji. Z każdą ko­lej­ną śmier­cią coś we mnie rosło. Nie strach. Nie żal. Wła­dza. Czy­sta. Lo­do­wa­ta. Oswa­ja­na. Sma­ko­wa­na. Aż w końcu sta­łem się nim. Gło­sem. 

Gra nie była okrut­na. Była lo­gicz­na. Bez­li­to­sna tylko dla tych, któ­rzy jesz­cze się wa­ha­li, a ja się już nigdy nie będę wahał. Zro­zu­mia­łem, czym są prio­ry­te­ty. Zda­łem eg­za­min Ducha tego miej­sca. 

Teraz nie mam ciała. Łypię tylko jed­nym, me­cha­nicz­nym okiem z góry wa­go­ni­ka. Mówię do was przez gło­śnik. Nie mo­głem się do­cze­kać, aż w końcu po­pro­wa­dzę jakąś grę, ale oto je­ste­ście wy.  

 

V

 

O, widzę, że powoli się wybudzacie. W tym miejscu zakończę moją historię i zrobię to, co trzeba. Nie chcę was trzymać w niepewności. Cieszę się, że to ja jestem tym, który poprowadzi grę na nowych zasadach.

 

Dwójka ludzi. Małżeństwo  powoli wstaje z zimnej blachy wagonika. Patrzą na siebie zdezorientowani, w oczach mają strach i coś jeszcze – resztki człowieczeństwa, które kiedyś znałem. Kobieta płacze, mężczyzna blednie. Szukają wyjścia, badają wagonik, którego nigdy już nie opuszczą.

Jak ja ich rozumiem. Jeszcze niedawno byłem jak oni – człowiekiem. Jeszcze niedawno miałem wybory, które bolały. Jeszcze…

W moim umyśle coś zadrżało. Pamięć? Sumienie? Kawałek mnie, który jeszcze nie umarł? Usłyszałem głos ojca: A teraz przy­naj­mniej San­dra i mała nie stra­cą wszyst­kie­go. Ura­to­wa­łeś matkę. Ją i twoją ro­dzi­nę. To się liczy. 

Na sekundę uwierzyłem, że mogę wszystko przerwać. Że mogę ich uratować. Że mogę…

I wtedy poczułem, jak coś mnie owija. Jak zimne palce zaciskają się na moim umyśle.

– Nie – wyszeptał ktoś. – Teraz jesteś już mną.

Spróbowałem krzyknąć. Zrobić cokolwiek. Ale mój głos został połknięty przez ciszę. Ciszę głębszą niż śmierć.

 

Cie­ka­we, jak nowe zasady wpłyną na prze­bieg roz­gryw­ki, kiedy wybór jest wciąż jeden, a wybierających dwóch. Duch ma­ga­zy­nu bę­dzie dumny za ten po­mysł. Tak jesz­cze le­piej pozna i zro­zu­mie na­tu­rę ludzi.

Wie­dzia­łem, co robić. Wyostrzyłem obraz cyfrowego oka kamery i włą­czy­łem gło­śnik.  

– Jedno życie, jeden wybór. Wi­ta­my w grze “Prio­ry­te­ty” – po­wie­dzia­łem za­do­wo­lo­ny.

Wcześniej byłem tylko pion­kiem. 

Teraz je­stem grą.