Sztuczna Literatura

Były ich mi­lio­ny mi­liar­dów. Zbyt wiele, aby ludz­kość zdo­ła­ła prze­czy­tać wszyst­kie. Za­pi­sa­ne w pa­mię­ci su­per­kom­pu­te­ra, aby każdy mógł mieć do nich do­stęp, dys­try­bu­owa­ne za drob­ną opła­tą po­przez sieć pu­blicz­nych i kie­szon­ko­wych czyt­ni­ków. Tłu­ma­czo­ne w ułam­ku se­kun­dy przez nie­omyl­ne trans­la­to­ry kon­tek­sto­we na do­wol­ny język i na­rze­cze.

Po­wie­ści Sztucz­nej Li­te­ra­tu­ry cie­szy­ły się nie­słab­ną­cym za­in­te­re­so­wa­niem i re­no­mą. Gdy klik­ną­łeś przy­cisk „losuj książ­kę”, wie­dzia­łeś, że z dużym praw­do­po­do­bień­stwem bę­dziesz pierw­szą osobą na świe­cie, która ją prze­czy­ta. To tak, jakby na­pi­sa­na była spe­cjal­nie dla cie­bie. Sta­wa­ła się pry­wat­nym od­kry­ciem, ar­te­fak­tem z wy­ko­pa­li­ska, gwiaz­dą z ga­lak­ty­ki, która za­ja­śnia­ła wy­łącz­nie dla two­ich oczu.

Przy two­rze­niu Sztucz­nej Li­te­ra­tu­ry współ­dzia­ła­ła garst­ka pra­cow­ni­ków. Adam był jed­nym z nich. Czasy, gdy ge­ne­ro­wa­nie ksią­żek wy­ma­ga­ło two­rze­nia za­awan­so­wa­nych za­py­tań, dawno prze­mi­nę­ły, dziś kom­pu­te­ry same two­rzą dla sie­bie za­py­ta­nia, na pod­sta­wie setek mi­lio­nów po­przed­nich, dla­te­go praca Adama ogra­ni­cza­ła się do czyn­no­ści zwią­za­nych z nad­zo­ro­wa­niem pro­ce­su. O ile można mówić o ja­kim­kol­wiek nad­zo­ro­wa­niu.

Adam, jak każdy inny pra­cow­nik Sztucz­nej Li­te­ra­tu­ry, nigdy nie czy­tał żad­nej książ­ki przed jej pu­bli­ka­cją. Powód był pro­sty – nie miało to sensu, gdyż każda po­wieść była inna, a wy­ła­pa­nie wy­bra­ko­wa­ne­go eg­zem­pla­rza gra­ni­czy­ło z cudem. Po­wie­ści na­pi­sa­ne przez AI osią­ga­ły naj­wyż­sze noty w po­pu­lar­nych ser­wi­sach in­ter­ne­to­wych. Po­wo­do­wa­ło to, że praca Adama ogra­ni­cza­ła się do spraw­dza­nia, czy na konto ban­ko­we firmy wpły­wa­ją wy­star­cza­ją­co duże kwoty. Za­ję­cie wy­da­wa­ło się nudne, ale Adam wy­ko­ny­wał je su­mien­nie, pi­sząc szcze­gó­ło­we ra­por­ty, wspo­ma­ga­jąc się przy tym AI.

Po pracy dużo czy­tał. Sia­dał w ulu­bio­nym fo­te­lu, wyj­mo­wał z kie­sze­ni czyt­nik i za­nu­rzał się w nie­skoń­czo­nym świe­cie elek­tro­nicz­nej wy­obraź­ni. Wła­śnie skoń­czył jedną z grub­szych po­wie­ści, li­czą­cy osiem­set stron kry­mi­nał „Słow­nik dla ka­ni­ba­li”, mógł więc wy­lo­so­wać coś in­ne­go.

Nie zro­bił tego. Zsu­nął z nosa oku­la­ry, jak robił za­wsze w chwi­lach doj­mu­ją­ce­go smut­ku. Zda­rza­ły mu się takie okre­sy. Naj­czę­ściej wtedy, gdy przy­po­mi­nał sobie o swoim ma­rze­niu.

Se­kret Adama ukry­ty był głę­bo­ko na dnie szu­fla­dy, pod ster­tą bie­li­zny. No­tat­nik gęsto za­pi­sa­ny nie­rów­nym, po­chy­łym pi­smem. Wi­dział, że w dobie pro­duk­tyw­ne­go AI, pra­cu­ją­ce­go na mi­lio­nach GPU, jego pi­sa­nie jest warte tyle, ile śnież­ka na An­tark­ty­dzie. I tak miało być już za­wsze.

Wy­cią­gnął z szafy za­ku­rzo­ne­go lap­to­pa i no­tat­nik z szu­fla­dy biur­ka.

Za­czął prze­pi­sy­wać swoje dzie­ło, a zza okna za­cho­dzą­ce słoń­ce oświe­tla­ło jego za­czer­wie­nio­ną twarz.

Po mie­sią­cu wszyst­ko było go­to­we. Po­zo­sta­wał jed­nak jeden pro­blem – nikt nie wyda po­wie­ści na­pi­sa­nej przez czło­wie­ka. Ale prze­cież lu­dzie muszą po­lu­bić jego pi­sa­nie, prze­czy­tał w życiu tyle do­brych ksią­żek, że… zna się na tym le­piej niż jakiś tam al­go­rytm!

Za­pi­sał po­wieść na pen­dri­vie, wsu­nął go do kie­sze­ni kurt­ki i po­je­chał do pracy. Nie wie­dział jesz­cze, co zrobi, ale wy­da­wa­ło mu się, że coś zro­bić musi. Włą­czył radio w sa­mo­cho­dzie. Usły­szał in­for­ma­cję o czte­rech kan­dy­da­tach do te­go­rocz­ne­go Nobla. Książ­ki zo­sta­ły wy­ge­ne­ro­wa­ne przez AI i przed­sta­wia­ły „ol­brzy­mią war­tość in­te­lek­tu­al­ną w świe­cie po­zba­wio­nym in­te­li­gen­cji”.

– Nic dodać, nic ująć – mruk­nął i wy­łą­czył radio.

W pracy szło mu coraz trud­niej. Nie mógł się sku­pić i dwa razy po­my­lił się, wpi­su­jąc po­le­ce­nie dla AI. Na szczę­ście dało się to od­wró­cić. Potem mógł sko­rzy­stać z przy­słu­gu­ją­cej mu pół­go­dzin­nej prze­rwy, gdy al­go­ryt­my mie­li­ły ma­te­ma­tycz­ną papkę, wy­plu­wa­jąc ra­por­ty o do­cho­dach firmy.

Nie zro­bił tego. Ko­rzy­sta­jąc z chwi­li, gdy inni udali się na kawę, wło­żył pen­dri­ve do służ­bo­we­go kom­pu­te­ra. Nie mu­siał omi­jać za­bez­pie­czeń, gdyż jako dłu­go­let­ni pra­cow­nik firmy, miał do­stęp do nie­mal każ­dej funk­cji. Wgrał plik, ale nie od­wa­żył się go pod­pi­sać. Za­miast tego dodał po­wieść do ka­ta­lo­gu Sztucz­nej Li­te­ra­tu­ry jako ko­lej­ny twór AI, nadał jej rów­nież wy­so­ki prio­ry­tet, aby zwięk­szyć praw­do­po­do­bień­stwo, że ktoś ją wy­lo­su­je. Czuł się jak haker, wpusz­cza­ją­cy do sys­te­mu wi­ru­sa. Ale cóż może się stać złego? W końcu to tylko ko­lej­na książ­ka w morzu li­te­ra­tu­ry.

Po pracy po­ło­żył się na łóżku i drżą­cy­mi rę­ka­mi usta­wił przed sobą lap­to­pa. Czuł pod­nie­ce­nie, ale też obawę. Co, je­że­li nikt nie prze­czy­ta jego książ­ki? Wszyst­ko pój­dzie na marne, a on nie dowie się, czy może kon­ku­ro­wać z AI.

Po kilku go­dzi­nach, na wy­ge­ne­ro­wa­nej dla po­trze­by tej kon­kret­nej książ­ki stro­nie in­ter­ne­to­wej, za­czę­ły wpły­wać pierw­sze re­cen­zje.

„Co to za gniot, nigdy nie czy­ta­łem cze­goś tak okrop­ne­go”.

„Sztucz­na Li­te­ra­tu­ra scho­dzi na psy, wię­cej nie się­gnę po wasze usłu­gi”.

„Od czasu tej ohyd­nej po­wie­ści lo­su­je mi same ba­dzie­wia! Co się z wami dzie­je?”.

„A więc mogę wresz­cie po­wie­dzieć, że zbrod­nia na li­te­ra­tu­rze zo­sta­ła do­ko­na­na. To osta­tecz­ne mor­der­stwo”.

Adam zdjął oku­la­ry. Cia­śniej opa­tu­lił się kocem, a mimo to zro­bi­ło mu się zim­niej. Czy jego po­wieść na­praw­dę jest taka zła?

Na­stęp­ne­go dnia we­zwa­no wszyst­kich pra­cow­ni­ków w pil­nej spra­wie. Sztucz­na Li­te­ra­tu­ra po­psu­ła się, gdyż nie­po­praw­nie wy­ge­ne­ro­wa­na po­wieść za­tru­ła wszyst­kie inne tak, jak ze­psu­te jabł­ko za­tru­wa skrzyn­kę owo­ców. Co wię­cej, przy­wró­ce­nie po­przed­nich usta­wień nie po­mo­gło, coś uszko­dzi­ło sieć neu­ro­no­wą do tego stop­nia, że cały elek­tro­nicz­ny mózg szlag tra­fił.

Po trzech dniach ogło­szo­no wstrzy­ma­nie pro­duk­cji Sztucz­nej Li­te­ra­tu­ry. Fala hejtu, która prze­la­ła się przez in­ter­net, mocno ude­rzy­ła rów­nież w Adama, który jako je­dy­ny wie­dział, co było po­wo­dem awa­rii. Stra­cił pracę. Zy­skał jed­nak nowe ma­rze­nie.

„Ta rysa jest po­cząt­kiem cze­goś wiel­kie­go” – po­my­ślał. „Teraz na pewno świat ogar­nie się i wróci do nor­mal­no­ści”.

Włą­czył te­le­wi­zor, aby po­słu­chać wia­do­mo­ści.

Mó­wio­no o nowym super pro­jek­cie, na­zy­wa­ją­cym się „Sztucz­ny czy­tel­nik”.

– Czy­tel­nik ten bę­dzie za­wsze za­do­wo­lo­ny, a jego re­cen­zje en­tu­zja­stycz­ne! – pro­wa­dzą­cy za­chwa­lał pro­jekt, ener­gicz­nie ge­sty­ku­lu­jąc. Potem za­mie­nił się w ko­bie­tę i za­czął opo­wia­dać o no­wych ko­sme­ty­kach.

– AI ge­ne­ru­je już nawet pro­wa­dzą­cych w stu­diu! – krzyk­nął Adam, wi­dząc dowód, że w te­le­wi­zji nie są za­trud­nie­ni praw­dzi­wi lu­dzie. – Czy w tym świe­cie jest w ogóle coś praw­dzi­we­go?

Nagle coś dziw­ne­go za­czę­ło dziać się z po­ko­jem. Za­mi­go­tał. Adam spoj­rzał na dło­nie. Były… roz­pik­se­lo­wa­ne. Wszyst­ko wokół za­ni­ka­ło.

Sy­mu­la­cja do­bie­gła końca.