Chłód na wrzosowisku

Dla kogoś na­wy­kłe­go do wiecz­ne­go szumu cy­wi­li­za­cji, wrzo­so­wi­sko mu­sia­ło wy­da­wać się ciche. Roz­rze­dzo­ny li­sto­wiem blask księ­ży­ca czy­nił świer­ki i sosny wokół nie­mal sza­ry­mi, przy­naj­mniej w po­rów­na­niu z samym wrzo­sem. Nisko nad zie­mią nitki mgły i pa­ję­czyn opla­ta­ły prze­kwi­tłe kwia­ty. Po­wie­trze pach­nia­ło ży­wi­cą i igli­wiem. Las ko­ły­sał się na lek­kim wie­trze, a mię­dzy ko­ro­na­mi drzew trze­po­ta­ły ćmy, nie­to­pe­rze oraz nocne ptaki.

Na wrzo­so­wi­sku, leżąc w tacz­ce, spała ko­bie­ta. Po jej lewej rosły bli­sko sie­bie dwa młode drzew­ka, po jej pra­wej nie było nic, tylko połać pu­stej prze­strze­ni. Pod kołem tacz­ki, obok jej zwi­sa­ją­cej ręki, leżał duży bo­ro­wik oraz kania, już dosyć wy­so­ka i wy­rwa­na byle jak.

Ko­bie­ta po­dra­pa­ła się po nosie. Miała ręce na­wy­kłe do pracy i kark spa­lo­ny słoń­cem. Spod bia­łej chu­s­ty na gło­wie ucie­ka­ły ko­smy­ki pło­wych wło­sów, kle­ją­ce się do ciem­nej twa­rzy, nie­ska­la­nej zbyt­nio zmarszcz­ka­mi ani dzio­ba­mi po ospie. Opły­wa­ła ją para ucie­ka­ją­ca z ust. Po­ni­żej, jej opa­dłe na boki pier­si uno­si­ły się w rytm rów­nych, moc­nych od­de­chów. Spała twar­do, nie wy­da­jąc przy tym żad­ne­go dźwię­ku. Brzuch wciąż nosił zna­mio­na nie­daw­ne­go po­ro­du. Pod­brzu­sze, po­dob­nie jak nogi, po­kry­wał gęsty czar­ny włos, po­ma­ga­ją­cy za­ma­sko­wać ży­la­ki. U pra­wej stopy bra­ko­wa­ło dwóch pal­ców.

Ko­bie­ta zo­sta­ła więc dosyć oszczę­dzo­na przez lata, nie po­sta­rza­ła się przed­wcze­śnie, nadal ładna w tańcu, gdy ob­da­rzy­ła uśmie­chem.

Obu­dzi­ła się wraz z na­sta­niem świtu, po­ła­sko­ta­na przez pierw­sze pro­mie­nie słoń­ca. Prze­tar­ła oczy i – zda­jąc sobie nagle spra­wę, jak późna już była pora – po­bie­gła z po­wro­tem do domu, to­cząc przed sobą tacz­kę. O grzy­bach zu­peł­nie za­po­mnia­ła.

In­ne­go dnia i o innej porze do wsi przy­był młody czło­wiek z mia­sta. Jego le­karz po­le­cił mu, żeby spę­dził nieco czasu na świe­żym po­wie­trzu, z dala od zgieł­ku i w sie­lan­ko­wych sce­ne­riach, które po­mo­gą ure­gu­lo­wać jego na­stro­je. Młody czło­wiek cier­piał na nad­wraż­li­wość ner­wo­wą i z po­wo­du nad­mia­ru hu­mo­rów, szcze­gól­nie fleg­my. Dla­te­go wła­śnie wy­brał tą osadę, ulo­ko­wa­ną setki lat wcze­śniej w cie­niu gór i przed­wiecz­nych puszcz, tak od­le­głą od resz­ty świa­ta, że ze sta­cji ko­le­jo­wej go­dzi­nę je­cha­ło się do­roż­ką. Po­wie­trze było tu inne, dobre dla su­chot­ni­ków i osób wraż­li­wych. Tak się przy­naj­mniej mó­wi­ło.

W tu­tej­szym ubio­rze, ar­chi­tek­tu­rze i na­rzę­dziach męż­czy­zna od­krył, że po­wró­cił do po­przed­nie­go wieku, a miej­sco­wi chło­pi byli mu kom­plet­nie obcy. J_, bo tak miał na imię, był na­tu­ra­li­stą, czło­wie­kiem nauki, a zna­lazł się w świe­cie, który po­strze­gał jako pełen prze­są­dów i braku do­cie­kli­wo­ści.

Był uwa­ża­ny za sztyw­ne­go i po­zba­wio­ne­go hu­mo­ru nawet przez wła­snych ro­dzi­ców. W dzie­ciń­stwie spę­dzał więk­szość wol­ne­go czasu na stry­chu, nigdy nie ba­wiąc się na dwo­rze. Mię­dzy po­kry­ty­mi ku­rzem i pa­ję­czy­na­mi ster­ta­mi bi­be­lo­tów od­gry­wał wiel­kich po­dróż­ni­ków i od­kryw­ców. Umo­ru­sa­ny tłu­stym bru­dem wie­ków bie­gał ze sło­ikiem, ła­piąc ćmy i muchy. Przy­glą­dał się, jak krążą pod szkłem i opi­sy­wał ich cechy szcze­gól­ne w ze­szy­cie, zanim je wy­pu­ścił. Ry­so­wał pa­ją­ki, które zna­lazł, a potem koty i wiele, bar­dzo wiele szczu­rów. To było już wtedy, gdy jego oj­ciec zban­kru­to­wał, ale nie­dłu­go przed tym, jak strze­lił sobie w głowę. Krwa­wił przez dzie­sięć go­dzin nim wresz­cie umarł, jego ciało pach­nia­ło pro­chem, potem i spa­lo­ny­mi wło­sa­mi.

Po­mi­mo utra­ty ma­jąt­ku, po­zy­cji i wszel­kiej re­pu­ta­cji ro­dzi­nie udało się prze­pchnąć J_ przez dobre szko­ły i za­pew­nić mu ka­rie­rę. Los uśmiech­nął się do niego po raz pierw­szy i ostat­ni, po­nie­waż za­pa­no­wa­ła moda na wszyst­ko, co zwią­za­ne z nie­zba­da­ny­mi dotąd re­gio­na­mi świa­ta. Za­miast gnić na pe­ry­fe­ryj­nym uni­wer­sy­te­cie na jakiś czas zna­lazł się, jeśli nie w cen­trum uwagi, to cho­ciaż bli­sko niego.

Po­dró­żo­wał na ku­trach, bry­gach, slu­pach i fre­ga­tach, z ma­ry­nar­ką i pry­wat­nie, na wyspy i da­le­kie lądy, w za­wia­ne góry i dżun­gle cze­ka­ją­ce tylko by zła­pać go w lep­kie sidła go­rącz­ki. Od­wie­dzał spor­ne gra­ni­ce nowo two­rzo­nych te­ry­to­riów, cuch­ną­ce ko­lo­nie karne i od­le­głe mroź­ne pust­ko­wia. Po­znał trud, głód i smak wła­snych wy­go­to­wa­nych butów. Świat robił się jed­nak coraz mniej­szy, od­kry­cia coraz bar­dziej ba­nal­ne, a znoje i po­twor­no­ści do­świad­cza­ne w po­dró­żach nie nada­wa­ły się na ma­te­riał do przy­go­do­wych opo­wie­ści. Nie uczy­ni­ły rów­nież J_ twar­dym, ani nawet mniej wą­tłym. Prę­dzej wy­sy­sa­ły z niego siłę. W grun­cie rze­czy, jak każda praca, mę­czy­ła i wy­pa­la­ła, aż trze­ba było się od niej ode­rwać, cho­ciaż na chwi­lę.

Tak oto zna­lazł się w za­po­mnia­nej przez świat wsi, gdzie za­miesz­kał wraz z ro­dzi­ną H_, w ich dłu­giej cha­cie miesz­czą­cej w są­sia­du­ją­cych sek­cjach izbę, sień, ko­mo­rę, obory, staj­nię i szopę. Izba była cie­pła i jasna. Drew­nia­ne ławy stały pod bie­lo­ny­mi ścia­na­mi, kąty po­miesz­cze­nia zdo­bi­ły ma­lo­wa­ne kwiet­ne wzory, okien­ni­ce były bo­ga­to rzeź­bio­ne. W samym sercu domu stał piec bity z gliny, wie­lo­funk­cyj­ny kolos – J_ nigdy nie wi­dział po­dob­ne­go. Wy­ga­szo­ny, dawał cie­pło przez ko­lej­ne trzy dni, słu­żył do spa­nia, su­sze­nia, pie­cze­nia, sma­że­nia i go­to­wa­nia, cza­sem jako bania, w pod­piec­ku spały kury, a zimą także wie­prz­ki, a jesz­cze niżej, wła­ści­wie pod zie­mią, trzy­ma­no za­pa­sy. J_ z cza­sem po­czuł do pieca taki sam re­spekt jak miesz­kań­cy.

Pierw­sze­go dnia po­by­tu, nie my­śląc o tym spe­cjal­nie wrę­czył chło­pom pę­ka­ty mie­szek, wię­cej pie­nię­dzy niż kie­dy­kol­wiek wi­dzie­li w życiu. Do­stał za tą for­tu­nę na wy­łącz­ność cały na­pie­cek, naj­cie­plej­sze miej­sce do spa­nia w całym domu. Tam leżał cza­sem ran­ka­mi, na sien­ni­ku, niego­to­wy jesz­cze wstać i prze­glą­dał ry­sun­ki, które wie­szał na sznur­ku pod stro­pem.

Wbrew za­pew­nie­niom, zwy­kle jego dni prze­bie­ga­ły mało sie­lan­ko­wo. Go­spo­da­rze ra­czy­li go po­sił­ka­mi bo­ga­ty­mi w sery i kaszę, suto za­kra­pia­ny­mi na­lew­ka­mi na le­śnych owo­cach. Poza porą obia­do­wą J_ krą­żył po oko­li­cy, szki­co­wał wę­glem krowy i owce w swoim no­te­sie, albo sta­rał się pod­glą­dać ptaki przez lu­ne­tę. Wi­dział dwa orły i jed­ne­go so­ko­ła, krą­żą­ce­go nad sto­ka­mi w od­da­li. Ob­ser­wo­wał dzię­cio­ły, kacz­ki pły­wa­ją­ce w sta­wach, lelki i sójki. Ptaki in­te­re­so­wa­ły go nie tylko z na­uko­wych po­wo­dów – po­dzi­wiał je za wdzięk i pro­sto­tę.

Uczęszczał także na pie­sze wy­ciecz­ki po oko­licz­nych szczy­tach, które czę­sto zaj­mo­wa­ły mu cały dzień, ze wzglę­du na jego kiep­ską kon­dy­cję. Dzię­ki temu miał jed­nak oka­zję do­strzec z pew­ne­go dy­stan­su niedź­wie­dzi­cę, ob­wą­chu­ją­cą drze­wo w któ­rym za­gnieź­dzi­ły się dzi­kie psz­czo­ły. Zna­lazł także nie­spo­ty­ka­ną ni­g­dzie in­dziej od­mia­nę nie­śmier­tel­ni­ka – wy­su­szył kwia­ty i po­sta­no­wił prze­ka­zać je jed­ne­mu ze swo­ich przy­ja­ciół.

W mie­ście pre­fe­ro­wał czerń i wy­so­kie cia­sne koł­nie­rzy­ki. To pierw­sze mu­siał za­mie­nić na bar­dziej prak­tycz­ną, grubą wełnę w ko­lo­rze oliw­ko­wym, ale z koł­nie­rzy­ka nie zre­zy­gno­wał. Blady i spo­co­ny, z rzad­ki­mi wło­sa­mi przy­kle­jo­ny­mi wil­go­cią do skóry, mu­siał wy­glą­dać dla miesz­kań­ców jak ryba na bez­gło­wym ma­ne­ki­nie.

Pierw­sze­go dnia za­po­mniał, że nawet we wła­snym kraju poza mia­stem na­dej­ście zmro­ku ozna­cza na­dej­ście nie­prze­nik­nio­nej ciem­no­ści – nie­mal skrę­cił sobie wtedy kark, idąc przez pole. Od tego czasu za­wsze wra­cał do chaty przez za­cho­dem słoń­ca, wspi­nał się na piec i roz­wie­szał swoje ry­sun­ki. Za­sy­piał w pół myśli, z re­gu­ły z książ­ką w ręce, nie będąc pew­nym, czy jest tu bar­dziej szczę­śli­wy niż w domu. W domu za­zwy­czaj wąt­pił, czy nie byłby szczę­śliw­szy, gdzie in­dziej.

Zmierzch za­pa­dał każ­de­go dnia coraz wcze­śniej.

Oko­licz­ni miesz­kań­cy wła­ści­wie nie czy­ni­li z tego żad­ne­go se­kre­tu, ale też o tym nie roz­ma­wia­li. Nie cho­dzi­ło tylko o chło­pów ze wsi, w któ­rej J_ się za­trzy­mał, ale też z in­nych osad, dwor­ków, czy fak­to­rii w gó­rach. Scho­dzi­li się na fe­sti­wal nie tylko wraz z pa­ste­rza­mi, ale też nie­któ­ry­mi z miej­sco­wych ary­sto­kra­tów, zrów­na­nych na tę jedną noc.

J_ po pro­stu po­dą­żył za nimi i nikt go nie po­wstrzy­mał.

Spę­dził w gó­rach już nie­mal dwa ty­go­dnie, do­brze znał trasę którą szedł ten ko­lo­ro­wy or­szak. Przez pola i wokół pła­skie­go wzgó­rza, nad je­zio­ro i dalej w las, skąd J_ wi­dział kilka dni wcze­śniej parę pu­stu­łek, aż do­tar­li na wrzo­so­wi­sko. Za­padł zmrok, po­wie­trze fa­lo­wa­ło wokół nie­licz­nych po­chod­ni.

Na wrzo­so­wi­sku cze­ka­li lu­dzie. Nie, nie lu­dzie. Zbyt wy­so­cy, zbyt spo­koj­ni – tak wła­śnie po­my­ślał J_, gdy do­strzegł wresz­cie mię­dzy chło­pi­mi gło­wa­mi białe isto­ty po­śród kwia­tów. Wy­da­wa­li się świe­cić i biło od nich życie, choć byli nie­ru­cho­mi, jak rzeź­by. Byli też nadzy, ich ciała po­kry­wa­ły ta­tu­aże, dłu­gie pasy od ud aż po kark, a cza­sa­mi wyżej, po po­licz­kach do wą­skich oczu. Mieli białe rzęsy, białe brwi, białe włosy sple­cio­ne w luźne war­ko­cze. J_ pod­szedł nieco bli­żej i wię­cej się nie ru­szył. Spod gę­stych wło­sów wy­sta­wa­ły dłu­gie szpi­cza­ste uszy.

Lu­dzie szli w ich stro­nę, a elfy roz­po­star­ły ra­mio­na.

Po­wszech­nie uwa­ża­no, że ostat­ni elf umarł trzy­sta lat temu, od po­wi­kłań po ospie wietrz­nej. Był to wpraw­dzie je­dy­ny udo­ku­men­to­wa­ny przy­kład cho­re­go elfa, ale mimo to współ­cze­śnie dużo teo­re­ty­zo­wa­no na temat ich od­por­no­ści i re­ak­cji or­ga­ni­zmu na kon­takt z ludź­mi. Rów­nie do­brze za zły stan jego zdro­wia mogło od­po­wia­dać skraj­ne wy­czer­pa­nie fi­zycz­ne i men­tal­ne, nie­do­ży­wie­nie oraz nie­sa­ni­tar­ne wa­run­ki. Trwa­ła w końcu długa, długa wojna.

Elfy w lesie nie wy­glą­da­ły, jakby kie­dy­kol­wiek cho­ro­wa­ły. Je­dy­nym, który miał tutaj ob­ni­żo­ną od­por­ność był J_. Był to jeden z po­wo­dów, dla któ­rych tej pierw­szej nocy od­su­nął się na bocz­ny tor i ob­ser­wo­wał tylko z cie­nia. Dru­gim było od­kry­cie, że pre­fe­ro­wał seks jako kon­cept bar­dziej niż rze­czy­wi­stość, o sto­pień od­da­lo­ny od cie­le­sno­ści i wło­żo­ny mię­dzy ale­go­rie. Tutaj nie było żad­nych ale­go­rii ani in­sy­nu­acji, ale mo­że­my je nie­ja­ko przy­wró­cić, dla jego kom­for­tu post-fac­tum. Nie­któ­rzy uczest­ni­cy sami oszczę­dzi­li mu czę­ści, kry­jąc się w ka­ro­cach i lek­ty­kach, mu­siał je­dy­nie słu­chać skrzy­pie­nia osi i wpra­wia­ne­go w drże­nie drew­na. Szedł mię­dzy uwol­nio­ny­mi spod ubrań na wpół opa­lo­ny­mi, na wpół bla­dy­mi cia­ła­mi, bie­lo­ny­mi jesz­cze świa­tłem księ­ży­ca.

Nie­któ­rzy grali tylko z el­fa­mi w gry, lub roz­ma­wia­li. Nie­któ­rzy śpie­wa­li pio­sen­ki, były mu­zy­ka i tańce. Była bli­skość każ­de­go ro­dza­ju. Koł­nie­rzyk pił J_ w szyję, ale tylko przez jakiś czas. Póź­niej z od­mę­tów szoku do­tar­ło do niego, że jest prze­cież na­tu­ra­li­stą, a wokół niego bawi się wy­mar­ły ga­tu­nek.

Dru­giej nocy fe­sti­wa­lu J_ przy­niósł ze sobą no­tat­nik, szki­cow­nik oraz przy­rzą­dy mier­ni­cze. Elfy przy­ję­ły jego obec­ność z czymś po­dob­nych do roz­ba­wie­nia. Po­zwo­liły mu opi­nać sobie sznur­kiem z su­pła­mi głowy i ra­mio­na, żeby spraw­dzić czym się róż­ni­ły od ludz­kich. Roz­ma­wia­ły z nim zu­peł­nie otwar­cie, nigdy nie uni­ka­jąc od­po­wie­dzi.

W roz­mo­wach udało mu się po­twier­dzić hi­po­te­zę pro­fe­so­ra H.D_, że nowe elfy brały się z fi­zycz­nej trans­for­ma­cji ludz­kich dzie­ci. Żaden z obec­nych na wrzo­so­wi­sku elfów nie był wy­star­cza­ją­co wie­ko­wy, żeby choć­by znać jed­ne­go z tych, któ­rzy pa­mię­ta­li, jak ra­dzo­no sobie z roz­mna­ża­niem przed przy­by­ciem ludzi. Może przez ty­sią­ce lat ich licz­ba po­zo­sta­wa­ła nie­zmien­na. J_ za­py­tał, czy wciąż po­sia­da­ją se­kre­ty prze­mia­ny. Od­po­wie­dzia­ło mu prze­ni­kli­we spoj­rze­nie i lekki uśmiech.

– Oczy­wi­ście, choć nie po­ry­wa­my już dzie­ci. Cza­sa­mi je znaj­du­je­my lub zo­sta­ją nam od­da­ne. Jak ja. Nie żywię urazy. Mi­nę­ło tak wiele czasu, że choć wi­dzia­łem ich tylko nie­mow­lę­cy­mi ocza­mi, przy­po­mnia­łem sobie twa­rze ro­dzi­ców. Głod­ne twa­rze, wy­chu­dzo­ne i za­tro­ska­ne.

– Nie mógł­bym… za­pew­ne nie mo­gli­by­ście po­ka­zać mi pną­czy?

– Tylko jeśli sam przyj­miesz je od razu i przej­dziesz trans­for­ma­cję. Na co mo­żesz być za stary. Nie ma ogra­ni­czeń wie­ko­wych, tak na­praw­dę, ale nasze zwy­cza­je nie sprzy­ja­ją nie­ela­stycz­nym umy­słom.

J_ za­czer­wie­nił się nieco. Elfy za­cho­wa­ły od nie­pa­mięt­nych cza­sów pry­mi­tyw­ne, ma­triar­chal­ne ob­rzę­dy wej­ścia w do­ro­słość. Młode elfy ople­cio­ne tward­nie­ją­cym w ze­wnętrz­ny szkie­let pną­czem z Drze­wa-Bra­my nie­za­leż­nie od płci były trak­to­wa­ne jak dziew­czyn­ki, do mo­men­tu prze­la­nia pierw­szej krwi. Obec­nie, we­dług za­pew­nień, które usły­szał J_, była to tylko ry­tu­al­na in­sce­ni­za­cja, anam­ne­za cza­sów, gdy lu­dzie mieli po­wo­dy, żeby się ich bać, cza­sów sprzed pierw­szych źró­deł pi­sa­nych, wkła­da­nych mię­dzy bajki i le­gen­dy. Opo­wie­ści o ka­ni­ba­li­zmie, po­rwa­niach i gwał­tach, sto­sach cza­szek ukła­da­nych na skra­jach puszcz. Pa­trząc na dłu­gie ciała le­żą­ce we wrzo­sach J_ za­sta­na­wiał się, czy lu­dzie wy­bi­li z nich tą mor­der­czość wid­mem za­gła­dy, czy też prze­ści­gnę­li ich w niej i skło­ni­li do zmia­ny, gdy elfom nie spodo­ba­ło się, to co do­strze­gły po dru­giej stro­nie lu­stra. Teraz rzad­ko kiedy no­si­ły swoje zbro­je z pną­czy po osią­gnię­ciu peł­no­let­no­ści.

– Oczy­wi­ście opo­wie­ści o na­szych ry­tu­ałach są w dużej mie­rze wy­ol­brzy­mio­ne.

– Dla­cze­go?

– Pry­mi­ty­wizm, po­gań­stwo i ry­tu­al­ność są od­bi­cia­mi wa­sze­go po­czu­cia winy. Mie­sza­ni­na pra­gnie­nia i wstrę­tu do sek­su­al­no­ści. Le­gen­dy o nas i na­szej dwu­znacz­no­ści i lu­bież­no­ści to idiom wy­par­cia. Pod­czas, gdy praw­dzi­we po­wo­dy są znacz­nie prost­sze i mają opar­cie w ma­te­rial­nych wa­run­kach życia.

Jak J_ za­uwa­żył, jed­nym z po­wo­dów mógł być fakt, że róż­ni­ce mię­dzy sa­mi­ca­mi i sam­ca­mi były nie­mal nie­zau­wa­żal­ne – miały tak samo de­li­kat­ne rysy twa­rzy, po­dob­ny wzrost; elfy nie ro­dzi­ły po­tom­stwa, więc nie po­trze­bo­wa­ły ani sze­ro­kich bio­der, ani gru­czo­łów mlecz­nych. Róż­ni­ce w płciach były do­strze­gal­ne głów­nie w ra­mio­nach i gło­sach, a także ge­ni­ta­liach, jeśli ktoś by na nie spoj­rzał. J_ czuł się bar­dziej swojo z klo­aka­mi i więk­szą ilo­ścią sut­ków, w któ­rych nie był zmu­sza­ny do po­strze­ga­nia od­bi­cia wła­sne­go ciała.

Elfy były mu obce, ale czuł że jest w tym wy­ob­co­wa­niu sa­mot­ny. Oko­licz­ni miesz­kań­cy ak­cep­to­wa­li ich ta­ki­mi, jakie były. J_ po­wo­li za­czy­nał ro­zu­mieć róż­ni­cę w po­dej­ściach wraz z po­stę­pem nocy – pod­czas gdy resz­ta sku­pia­ła się na tej chwi­li, on był wciąż zbyt za­ję­ty pró­ba­mi zro­zu­mie­nia, czego wła­ści­wie pra­gnie. To spra­wia­ło, że ob­ser­wo­wał ich z dy­stan­su, wi­dział w innym świe­tle, że ro­zu­miał i le­piej i go­rzej. Bra­ko­wa­ło mu el­fiej pew­no­ści sie­bie we wszyst­kim, co ro­bi­ły. Czer­pa­ły przy­jem­ność z ulot­no­ści tych nocy. Przy­jem­ność, która nie była he­do­ni­zmem, po­nie­waż nie od­wra­ca­ła od ni­cze­go uwagi, która nie była tylko le­kiem na co­dzien­ne zmar­twie­nia, pro­wi­zo­rycz­nym opa­trun­kiem na po­chla­sta­ną bi­czem duszę. Była sama dla sie­bie.

Z elfów ema­no­wa­ła mą­drość, ale nie taka osią­gnię­ta przez aku­mu­la­cję lat i do­świad­czeń, lecz przez po­ścig za nią. Po­nie­waż elfy mogły w życiu szu­kać wszyst­kie­go. Mu­zy­ka, wojna, fi­lo­zo­fia, sa­mo­ak­cep­ta­cja, sek­su­al­ność, świa­do­mość – chło­pi z któ­ry­mi spę­dza­ły tę noc nie mieli czasu my­śleć o ta­kich rze­czach, ich życia i bez tego były pełne znoju i zmar­twień. J_ miał tylko czas i aż nadto myśli, ale wciąż tylko jeden żywot, pracę którą mu­siał wy­ko­ny­wać, nawet jeśli była jego pasją. Mógł nigdy nie po­ko­nać wła­snych ogra­ni­czeń. Elfy miały czas na wszyst­ko: żeby się uczyć, żeby się bawić, my­śleć, oddać kon­tem­pla­cji oraz przy­jem­no­ści, za­głę­biać się w swo­ich po­szu­ki­wa­niach, ale też czas żeby go tro­chę zmar­no­wać. Może dla­te­go były tak znie­na­wi­dzo­ne, nawet po tym, jak prze­sta­ły być za­gro­że­niem. Może dla­te­go świę­tym woj­nom prze­ciw elfom prze­wo­dzi­li lu­dzie nauki i li­ber­ty­ni – ci któ­rzy po­zor­nie mieli z nimi naj­wię­cej wspól­ne­go i pa­ła­li przez to mor­der­czą za­zdro­ścią mu­szek owo­có­wek.

Nie było jed­nak w el­fach tego głodu, po­py­cha­ją­ce­go ku praw­dzi­wym zmia­nom. Miały otwar­tość na nie, ale bra­ko­wa­ło im tego po­czu­cia, że czas ucie­ka, że prze­śli­zgu­je się przez palce, że chwi­la na dzia­ła­nie jest teraz, albo może nigdy nie na­dej­dzie. Dla­te­go, J_ zdał sobie nagle spra­wę, dla­te­go nigdy nie opu­ści­ły ludzi.

Gdy wró­cił do mia­sta, zda­rza­ło mu się błą­kać uli­ca­mi bez celu i kie­run­ku, aż się gubił i po­trze­bo­wał po­mo­cy w zna­le­zie­niu drogi do domu. Przez resz­tę czasu pisał dy­ser­ta­cję na temat elfów, prze­le­wa­jąc na pa­pier wszyst­ko, co wi­dział i od­krył przez trzy dni, gdy zbli­ża­ły się do ludzi. To było epo­ko­we dzie­ło, mu­sia­ło takim być. Może naj­waż­niej­szy tekst w całym do­rob­ku na­tu­ra­li­stów. Le­d­wie kilka ty­go­dni wcze­śniej, jak inni są­dził, że czas wiel­kich od­kryć prze­mi­ja, że w pół wieku nie po­zo­sta­nie im nic tylko gwiaz­dy i dna mórz. Teraz trzy­mał w swo­ich rę­kach klu­cze do no­we­go świa­ta.

Skro­ba­nie pióra o pa­pier wy­peł­nia­ło cia­sny po­ko­ik dniem i nocą. Współ­lo­ka­tor J_ na­rze­kał, że sły­szy je przez ścia­nę i grubą ko­ta­rę, jakby zgrzy­ta­nie nożem o ka­mień. Ma­nu­skrypt po­wsta­wał ca­ły­mi mie­sią­ca­mi, jako że wy­ma­gał także do­dat­ko­wych badań na temat mitów i le­gend zwią­za­ny z el­fa­mi.

Za­ku­rzo­ny pokój sta­wał się tak za­tło­czo­ny opa­sły­mi księ­ga­mi i wy­po­ży­czo­ny­mi do­ku­men­ta­mi, że nie­mal nie dało się z niego wy­do­stać. Ścia­ny po­kry­wa­ły dia­gra­my i szki­ce wę­glem, nie­któ­re o na­tu­rze nie po­zwa­la­ją­cej na po­ka­zy­wa­nie ich pu­blicz­nie. Wresz­cie jed­ne­go dnia J_ na­kre­ślił ostat­nie zda­nie i odło­żył brud­no­pis na bok, ode­tchnąw­szy głę­bo­ko.

Pewne myśli mają za­baw­ny zwy­czaj po­ja­wia­nia się zbyt późno, by były w pełni po­moc­ne. Za­nu­rzo­ny w teo­rii i z nosem w trzy­stu­let­nich trak­ta­tach, J_ mógł my­śleć wy­łącz­nie o na­uko­wych i fi­lo­zo­ficz­nych ko­rzy­ściach. Teraz jego praca była tutaj, przed nim, na­ma­cal­na i go­to­wa zde­rzyć się z rze­czy­wi­sto­ścią. A w świe­cie rze­czy­wi­stym, jak nagle do niego do­tar­ło, ist­nie­ją kon­se­kwen­cje. Prze­cież, żeby mu uwie­rzo­no, mu­siał­by przed­sta­wić do­wo­dy – za­pre­zen­to­wać jed­ne­go żyw­cem, lub przy­naj­mniej po­ka­zać ciało.

Nie wy­da­wa­ło się nie­moż­li­we, że mógł­by prze­ko­nać jed­ne­go z elfów do współ­pra­cy, to także mu­sia­ło mieć jed­nak na­stęp­stwa. Z dru­giej stro­ny, świat się zmie­nił, hi­sto­ria nie mu­sia­ła się po­wtó­rzyć, tym razem wie­dza o ich ist­nie­niu mogła przy­nieść ludz­ko­ści dru­gie oświe­ce­nie. Czy może były to tylko złud­ne sny, pod­szep­ty ego­izmu? Wy­ko­rzy­stał­by ich dla swo­jej chwa­ły, że­ru­jąc na ich je­dy­nej sła­bo­ści. Bo mogły się zgo­dzić, mogły przy­być z nim do mia­sta – osta­tecz­nie elfy po­trze­bo­wa­ły ludzi bar­dziej niż lu­dzie elfów – bez nich życie by­ło­by ja­ło­we, zbyt po­wol­ne i po­zba­wio­ne orzeź­wia­ją­cych umysł zmian. Dla­te­go tu były, wciąż cho­dząc po­mię­dzy nimi, po­mi­mo wszyst­kie­go, co się wy­da­rzy­ło. Dla­te­go za­wsze tu będą. J_ odło­żył pióro.

Wyj­rzał przez okno na szarą ulicę. Mia­sto było zimne, choć na­de­szła wio­sna – po­dob­ne pod tym wzglę­dem do niego. Zimny, jasz­czu­ro­wa­ty, jedną nogą w gro­bie od dnia, gdy do­ko­nał pierw­sze­go kroku. Teraz wie­dział to o sobie. Gdzieś w sobie od­krył jed­nak zia­ren­ko żaru, jakiś za­po­mnia­ny ognik. Z niego na­ro­dził się nie­po­kój, wizja ogro­dów zoo­lo­gicz­nych i ludzi za­kłó­ca­ją­cych wrzo­so­wi­sko z prze­wod­ni­ka­mi w rę­kach, cyr­ków i wi­wi­sek­cji i eg­zo­tycz­nych ero­ty­ków za gro­sze. J_ pod­niósł rękę do czoła, jak gdyby spo­dzie­wał się go­rącz­ki. Ale nie był chory, może po raz pierw­szy w życiu.

Był na­tu­ra­li­stą, chłod­nym ob­ser­wa­to­rem na­tu­ry. Tak jak ona, na­tu­ra­li­sta nie mógł mieć w sobie mi­ło­sier­dzia. Wszyst­ko na co pa­trzył, miało być tylko obiek­tem badań. J_ opu­ścił głowę. Tylko tym, ni­czym innym.

Za­brał ma­nu­skrypt na po­dwó­rze, prze­ska­ku­jąc po dwa lub trzy stop­nie i wrzu­cił go do ma­łe­go kosza. Polał go ben­zy­ną z za­pal­nicz­ki i pod­pa­lił. Spró­bo­wał ogrzać się nad pło­mie­niem, ale bez po­wo­dze­nia. Nie­któ­rym pi­sa­ny był chłód. Żar kwitł czar­no-czer­wie­nią na pierw­szych stro­nach jego za­pi­sków – przy­naj­mniej tyle był w sta­nie dla nich zro­bić.

Nigdy wię­cej nie po­wró­cił do tam­tej wio­ski.