Płaskacz i Ossalka

Kiedy nad­szedł ko­niec zna­ne­go im świa­ta, Pła­skacz sie­dział na brze­gu i sztur­chał kij­kiem rybkę na­dym­kę. Ta mia­ro­wo pu­chła i fla­cza­ła, le­d­wie zi­piąc i ostat­kiem sił czer­piąc hau­sty po­wie­trza. Chło­piec pa­trzył jak za­hip­no­ty­zo­wa­ny w gu­zi­ko­wa­te, bez­myśl­ne oczy ryby, do­pó­ki jak zwy­kle nie prze­szko­dzi­ła mu Ossal­ka.

Na­de­szła od wio­ski, czła­piąc po roz­mię­kłym brzegu, pod­my­wa­nym oce­anem. Jej opa­lo­ną, wiej­ską twarz oka­la­ła burza czar­nych, skołtunionych wło­sów, po­scze­pia­nych drew­nia­ny­mi pa­cior­ka­mi. Wiatr hulał pod jej zgrzeb­ną sukienką, pod­ka­su­jąc kieckę ponad umo­ru­sa­ne bło­tem ko­la­na. Kiedy szła, bose stopy wy­chla­py­wa­ły rytm, który przy­spie­szył, gdy do­strze­gła sie­dzą­ce­go na ka­mie­niu chłop­ca.

– Pła­ska­aacz! – wrza­snę­ła.

W tej samej se­kun­dzie rybka na­dym­ka ostat­ni raz na­pęcz­nia­ła i wy­pu­ści­ła po­wie­trze, zmie­nia­jąc się w ośli­zgły, wy­pom­po­wa­ny flak.

Pła­skacz sap­nął ze zło­ścią. Wtedy czła­pa­nie usta­ło i włosy Ossal­ki po­ła­sko­ta­ły go w czu­bek głowy.

– Co ro­bisz?

– Nic – od­parł i wciąż ro­ze­źlo­ny ci­snął patyk w kłę­bią­ce się przed nim fale.

– Ale ja widzę, że coś ro­bisz! No po­wiedz mi!

Pła­skacz stra­cił cier­pli­wość i pod­niósł się gwał­tow­nie, ude­rza­jąc czasz­ką o brodę dziew­czy­ny, aż oboj­gu za­dzwo­ni­ły zęby.

– A idźże sobie! – jęk­nął, ła­piąc się za głowę. – Baw się z dzie­wu­cha­mi!

Wście­kły chło­piec od­wró­cił się na pię­cie i grzęznąc w mięk­kim pia­sku ru­szył w stro­nę lasu. Ossal­ka zo­sta­ła w tyle, ale nawet mimo szumu fal sły­szał jej po­chli­py­wa­nie.

Pła­skacz zdą­żył już minąć pierw­sze kępki trawy, gdy zrów­na­ła się z nim, za­smar­ka­na i czer­wo­na od pła­czu.

– Mama mó­wi­ła, że jest za­ję­ta i mam iść do cie­bie. Że się po­ba­wi­my.

W jej gło­sie roz­brzmie­wał wy­rzut i Pła­skacz mi­mo­wol­nie po­my­ślał, że wszyst­kie baby mówią w ten sam spo­sób. Z wy­rzu­tem.

Wes­tchnął cięż­ko.

– To wróć do niej i za­py­taj się, po co tak głu­pio gada.

Ossal­ka wy­da­wa­ła się przez chwi­lę roz­wa­żać taką moż­li­wość, ale w porę przej­rza­ła pod­stęp. Zmru­ży­ła ciem­ne oczy, na­dę­ła po­licz­ki.

– Chcia­łeś sobie pójść sam, tak?

– Skąd taki po­mysł?

Pła­skacz wspiął się na wiel­ki ko­rzeń i ze­sko­czył po jego dru­giej stro­nie. Otrze­pał ręce i cicho po­gwiz­du­jąc ru­szył dalej.

Ossal­ka do­bie­gła chwi­lę póź­niej, jesz­cze bar­dziej spo­co­na i zzia­ja­na, we wło­sach oprócz ozdób miała jesz­cze teraz kilka list­ków i roz­ga­łę­zio­ny badyl. Brud­ną rącz­ką wy­gła­dzi­ła sukienkę i wy­pro­sto­wa­ła plecy.

– Też umiem gwiz­dać.

– Tak? To pokaż.

Dziew­czyn­ka za­trzy­ma­ła się, pod­par­ła boki pię­ścia­mi, zło­ży­ła usta w dzió­bek i na­bra­ła głę­bo­ko po­wie­trza. Gdy je wy­dmu­cha­ła nie roz­legł się żaden dźwięk, a na jej ustach pękła bańka śliny.

Pła­skacz par­sk­nął z za­do­wo­le­niem.

– To ma być gwiz­da­nie? Ha! Po­słu­chaj tego!

Chło­piec dum­nie wy­piął pierś i spró­bo­wał za­nu­cić jedną z pio­se­nek, którą śpie­wa­li ry­ba­cy, gdy wy­pły­wa­li ran­kiem w morze. Była o ko­bie­tach z płe­twa­mi za­miast rąk i Pła­skacz wie­dział, że to wszyst­ko bajki, które mają stra­szyć wy­rost­ków. Ale on się już nie bał, był na to za duży, prze­cież już nawet wy­pły­nął raz z ojcem o świ­cie, gdy słoń­ce zło­ci­ło fale. Wciąż ma­rzył, by tata wziął go na łódkę po­now­nie, ale wie­dział, że na razie nie miał co na to li­czyć.

Ossal­ka ukrad­kiem zbli­ży­ła się, uda­jąc, że gwiż­dże i wcale nie wpa­tru­je się w Pła­ska­cza z po­dzi­wem.

– No już, star­czy tego! – prze­rwał, przy­trzy­mu­jąc gałąź i pusz­cza­jąc ją tak, że pac­nę­ła Ossal­kę w twarz.

Dziew­czyn­ce za­drża­ła warga i po­tar­ła ciem­ne oczy piąst­ka­mi, ale upar­cie drep­ta­ła dalej. Przez chwi­lę pró­bo­wa­ła zła­pać wąską dłoń Pła­ska­cza, ale ten bawił się z nią, to przy­bli­ża­jąc, to od­da­la­jąc rękę, aż w końcu wy­buch­nął zło­śli­wym śmie­chem i ob­ra­żo­na Ossal­ka dała temu spo­kój.

– Kto ostat­ni przy rzece, ten śla­zor! – wrza­snął nagle chło­piec i nie cze­ka­jąc na od­po­wiedź, rzu­cił się pędem mię­dzy ob­fi­te za­ro­śla. Jego roz­cho­dzo­ne buty za­świe­ci­ły po­de­szwa­mi spo­mię­dzy li­ści i znik­nę­ły, nim Ossal­ka zdą­ży­ła choć­by wes­tchnąć.

– Nie je­stem śla­zo­rem! – pi­snę­ła i rzu­ci­ła się bie­giem w ślad za Pła­ska­czem.

Ga­łę­zie sma­ga­ły ją po twa­rzy ni­czym ude­rze­nia bata, a ostre kra­wę­dzie szy­szek ka­le­czy­ły bose stopy, ale mimo to dziew­czyn­ka bie­gła z ca­łych sił, od­de­chem za­głu­sza­jąc do­cho­dzą­cy z koron drzew śpiew pta­ków. Pach­nia­ło ży­wi­cą, lasem, mokrą zie­mią, a ona sama nio­sła woń morza i słoń­ca wprost w gęst­nie­ją­cy las.

Nagle zdała sobie spra­wę, że poza swoim sa­pa­niem nie sły­szy żad­nych in­nych dźwię­ków – żad­ne­go tu­po­tu spło­szo­nych saren, ani nawet cich­szych od brzę­czą­cej muchy kro­ków za­ją­ca.

Wła­ści­wie to nie sły­sza­ła żad­nych kro­ków poza swo­imi.

– Pła­skacz?! – za­wo­ła­ła roz­pacz­li­wie. Mo­men­tal­nie prze­sta­ło ob­cho­dzić ją, czy zo­sta­nie śla­zo­rem, była zbyt prze­ra­żo­na, by się tym przej­mo­wać. Za­trzy­ma­ła się w za­gaj­ni­ku pa­pro­ci, któ­rych li­ście wy­ra­sta­ły ponad czu­bek jej głowy, za­sła­nia­jąc błę­kit­ne niebo. – Gdzie je­steś?!

Nikt nie od­po­wie­dział i Ossal­ka po­czu­ła, że serce bije jej tak mocno, jak gdyby zro­bi­ła coś nie­do­bre­go i mu­sia­ła o tym opo­wie­dzieć mamie.

Nagle, z od­da­li do­tar­ło do niej od­le­głe echo dźwię­ku, le­d­wie szmer, roz­po­zna­ła go jed­nak i ode­tchnę­ła z ulgą. Od­gar­nę­ła splą­ta­ne włosy z czoła i za­czę­ła iść w stro­nę, z któ­rej uspa­ka­ja­ją­co plu­skał stru­mień.

Przed wyj­ściem spo­mię­dzy za­ro­śli po­pra­wi­ła za­dar­tą su­kien­kę i unio­sła brodę, uda­jąc, że wcale, ale to wcale się nie bała.

Z kolei Pła­skacz nie wy­da­wał się uda­wać.

Z wytrzeszczonymi oczami i bladą z napięcia twarzą, przykucnął za drzewem. Przez chwi­lę Ossal­ka my­śla­ła, że za­ła­twia swoje po­trze­by i spe­szo­na od­wró­ci­ła wzrok, ale gdy chło­piec się nie ode­zwał, zro­zu­mia­ła, że się my­li­ła.

– Co się…

Nie do­koń­czy­ła, bo do­strze­gła, co tak prze­ra­zi­ło Pła­ska­cza. Żo­łą­dek zwi­nął jej się w cia­sny węzeł, taki sam, jaki sto­so­wa­li ry­ba­cy pod­czas ple­ce­nia sieci, a po grzbiecie prze­szedł nie­przy­jem­ny dreszcz.

– Pła­skacz… – jęk­nę­ła, czu­jąc, jak łzy na­pły­wa­ją jej do oczu.

– Cicho!

– Ale…

– Cicho bądź, smar­ku­lo! – syk­nął prze­ra­żo­ny Pła­skacz.

Dla Ossal­ki było to zbyt wiele.

Łzy po­pły­nę­ły jej z oczu ob­fi­tą stru­gą, roz­my­wa­jąc ślady kurzu i brudu na opa­lo­nej buzi i ka­piąc na ni­ja­ką sukienkę. Tym razem pła­ka­ła na­praw­dę, z głębi dzie­cię­cej duszy, łka­jąc tak gło­śno, że z pew­no­ścią sły­sza­ły ją wszyst­kie leśne de­mo­ny, co tylko prze­stra­szy­ło ją jesz­cze bar­dziej, więc ob­ję­ła się chu­dy­mi ra­mio­na­mi, za­my­ka­jąc mocno po­wie­ki.

– No, prze­stań!

Pła­skacz nie wia­do­mo kiedy zna­lazł się koło niej, a ten prze­marsz spod sosny, pod którą kucał, wy­da­wał mu się osią­gnię­ciem god­nym do­ro­słe­go męż­czy­zny. Ze­brał w sobie całą od­wa­gę, po­ło­żył dłoń na gło­wie Ossal­ki i szep­nął zdła­wio­nym gło­sem:

– Daj spo­kój, czu­pi­ra­dło… To nic, to nic… Tylko… Tylko, chodź­my stąd!

Mocno zła­pał wciąż pła­czą­cą dziew­czyn­kę za ramię i pchnął z grub­sza w stro­nę ich wio­ski.

– Mama zaraz da ci coś do­bre­go. Może zro­bi­ła małże ze słod­kim sosem? Wi­dzia­łem, jak rano je zbie­ra­li. No już.

Szedł na sztyw­nych no­gach, a las wy­da­wał mu się nagle zło­wro­gi i prze­ra­ża­ją­cy, ale nie chciał dać tego po sobie dać po­znać. Wy­da­ło go jed­nak to, że nie ob­ró­cił się za sie­bie ani razu, bo ro­bi­ło mu się nie­do­brze ze stra­chu na samą myśl, co mógł­by zo­ba­czyć za ple­ca­mi.

 

***

 

Szara smuga dymu pach­ną­ce­go drze­wem so­sno­wym wiła się ponad nędz­ny­mi cha­łu­pa­mi, okrą­ża­ła ka­mien­ną stud­nię z bu­twie­ją­cym żu­ra­wiem, wzno­si­ła się ponad za­gro­dę ze śla­zo­ra­mi, które za­pisz­cza­ły gło­śno na widok przy­by­szów, aż w końcu do­le­cia­ła do noz­drzy Pła­ska­cza i Ossal­ki i woń domu wy­peł­ni­ła ich umy­sły spo­ko­jem.

Przez całą drogę po­wrot­ną nic nie mó­wi­li, tylko upar­cie szli, dep­cząc igli­wie i wbi­ja­jąc wzrok w po­kry­tą wil­got­nym mchem zie­mię. Im bli­żej znaj­do­wa­li się wio­ski, tym gło­śniej­szy był szum fal i zna­jo­my po­smak mor­skiej soli na ję­zy­ku, aż w końcu ich oczom uka­za­ły się domki wy­ko­na­ne z drew­nia­nych bali, strze­chy i trzci­ny.

– I już, wi­dzisz, nie było czego pła­kać – rzu­cił Pła­skacz, za­kła­da­jąc ra­mio­na za głowę. – Leć do mamy, ob­dar­tu­sie.

Ossal­ka pod­nio­sła na niego za­szklo­ne oczy, wy­glą­da­ją­ce spo­mię­dzy czar­nych, po­tar­ga­nych ko­smy­ków i przez chwi­lę wy­da­wa­ło się, że coś powie, że za­uwa­ży uda­wa­ny spo­kój Pła­ska­cza albo wy­tknie mu jego wła­sny strach, ale w końcu tylko smark­nę­ła w zgię­cie łok­cia i po­bie­gła w stro­nę małej, po­ło­żo­nej na ubo­czu chaty, zo­sta­wia­jąc na ziemi ślady drob­nych stóp.

Chło­piec ode­tchnął głę­bo­ko i żwawo od­szedł w stro­nę wła­sne­go domu. Jed­nak każdy ko­lej­ny krok sta­wiał coraz wol­niej i wol­niej, aż wresz­cie za­trzy­mał się przed obej­ściem, po któ­rym krę­cił się ich mlecz­ny śla­zor o dłu­gich, okla­płych uszach i na­dę­tym, bia­łym brzu­chu. Gdy Pła­skacz za­mknął furt­kę, zwie­rzak za­ja­zgo­tał we­so­ło i pod­biegł, bijąc o zie­mię ra­ci­ca­mi.

– Cześć, mała. – Chło­piec po­kle­pał zwie­rzę po fu­trza­stym łbie, wciąż wpa­tru­jąc się w wej­ście do chaty. Gło­śno prze­łknął ślinę. – Oj­ciec w domu, co?

Zwie­rzę po­pa­trzy­ło na niego czar­ny­mi, wy­łu­pia­sty­mi ocza­mi, nie oka­zu­jąc naj­mniej­sze­go śladu zro­zu­mie­nia.

– Tak my­śla­łem… – mruk­nął Pła­skacz i prze­cze­sał dło­nią włosy, które skrę­ca­ły mu się nad czo­łem i kar­kiem w, jego zda­niem, mało mę­skie kę­dzio­ry.

Wziął głę­bo­ki wdech i prze­kro­czył próg chaty, gdzie owio­nął go dusz­ny za­pach głogu i ce­bu­li. Pod stro­pem wi­sia­ły splo­ty za­pra­wio­nych solą su­szo­nych ryb; dwie z nich wła­śnie opie­ka­ły się nad bu­zu­ją­cym pa­le­ni­skiem. Ogień wy­peł­niał izbę żarem, a dym wy­ci­skał z oczu łzy.

– Ojcze?

Przez chwi­lę nie sły­szał nic poza strze­la­niem iskier z pa­le­ni­ska i ci­chym skwier­cze­niem pie­czo­nych ryb. Zaraz potem jed­nak z kąta, który słu­żył za ich po­sła­nie do­biegł rumor, a chwi­lę póź­niej zwa­li­sta syl­wet­ka po­chy­la­ła się pod zbyt ni­skim stro­pem.

– Pła­skacz? Co ty ro­bisz, nie mia­łeś po­ma­gać bratu, hę?

Chło­piec za­czer­wie­nił się po czu­bek pło­wej głowy, scho­wał się w sobie, jak wie­ko­wy żółw, któ­re­go ostat­nio zna­lazł na plaży.

Oj­ciec, za­ta­cza­jąc się, do­padł do niego, cały cuch­ną­cy pę­dzo­ną z głogu go­rzał­ką. Zła­pał go mocno za chu­der­la­we ra­mio­na i po­trzą­snął, aż za­krę­co­ny ko­smyk zsu­nął się chłop­cu na oczy.

– Słu­chaj no, smar­ka­czu! Chcesz zdech­nąć z głodu, hę? Nie ma nic darmo! Bez sieci…

– Ojcze… – cicho prze­rwał Pła­skacz. Męż­czy­zna za­drżał, jego usta scho­wa­ne pod rudym wąsem wy­krzy­wi­ły się ze zło­ścią.

– Czego mi prze­ry­wasz, hę?!

– Ryby… – wy­krztu­sił chło­piec.

Oj­ciec od­wró­cił się, pusz­cza­jąc barki Pła­ska­cza tylko na mo­ment, ale chłop­cu to wy­star­czy­ło. Czmych­nął czym prę­dzej, roz­rzu­ca­jąc siano z kle­pi­ska i wzbi­ja­jąc w po­wie­trze kurz, nie my­śląc o tym, że wie­czo­rem czeka go za to tęgie lanie. Noc była da­le­ka, a strach bar­dzo bli­ski.

Wy­padł więc z chaty, go­nio­ny we­so­łym po­pi­ski­wa­niem śla­zo­ra i krzy­kiem wście­kłe­go ojca, któ­re­go zo­sta­wił sa­me­go ze spa­lo­ny­mi ry­ba­mi.

 

***

 

Pła­skacz do­strzegł brata już z da­le­ka. Stał męż­nie wy­pro­sto­wa­ny, w rę­kach trzy­mał sieć i zda­wał się mu być fi­gu­rą ja­kie­goś bó­stwa, prę­żą­ce­go się w po­po­łu­dnio­wym słoń­cu. Obok niego na ni­skim zydlu sie­dzia­ła Jo­an­ka z brzu­chem okrą­głym jak rybka na­dym­ka i plo­tła sznur, który brat na­stęp­nie prze­su­wał mię­dzy stward­nia­ły­mi od pracy rę­ko­ma.

– Mar­cyl! – wrza­snął Pła­skacz, omal nie po­ty­ka­jąc się o wła­sne nogi. – Ma­ar­cyl!

Brat ode­rwał spoj­rze­nie od pracy, doj­rzał chłop­ca i wziął się pod boki, nadal ści­ska­jąc w ręku splot sieci.

– No, ga­gat­ku! Gdzieś ty był? Oj­ciec po­wie­dział, że przyj­dziesz mi pomóc, a przez cie­bie Jo­an­ka musi się mę­czyć. Chodź tu, zo­ba­czysz, jak cię zleję! – Głos Mar­cy­la niósł się wzdłuż plaży i Pła­skacz zwol­nił, ale nie prze­stał iść w stro­nę brata.

– Coś się stało nad rzeką! – krzyk­nął chło­piec, za­trzy­mu­jąc się w bez­piecz­nej od­le­gło­ści.

– Po­dejdź no, nic nie sły­szę!

Po­licz­ki Pła­ska­cza były czer­wo­ne z wy­sił­ku, a jasne włosy mokre od potu. Zbli­żył się je­dy­nie o krok, nadal po­zo­sta­jąc poza za­się­giem brata.

– Wi­dzia­łem… wi­dzia­łem coś nad rzeką!

– Niech zgad­nę, pew­nie jakie leśne kra­sna­le? No chodź­że tutaj!

Pła­skacz prze­stą­pił z nogi na nogę, znów zbli­żył się odro­bi­nę.

– Mówię praw­dę! – Głos miał wyż­szy niżby chciał i brzmiał pi­skli­wie, ale mimo to mówił dalej. – To było… To chyba był śla­zor…

– Śla­zor – skwi­to­wał Mar­cyl. – Śla­zor. Prze­stra­szy­łeś się śla­zo­ra?

– Nie – bąk­nął Pła­skacz, sto­jąc teraz na wy­cią­gnię­cie ręki od brata. Jo­an­ka pod­nio­sła na niego spoj­rze­nie błę­kit­nych, wiel­kich oczu. – On był mar­twy.

– Więc prze­stra­szy­łeś się mar­twe­go śla­zo­ra?

Brat do­sko­czył do Pła­ska­cza jed­nym susem i zła­paw­szy go za ko­szu­lę uniósł nad zie­mię tak, że stopy w roz­czła­pa­nych bu­tach dyn­da­ły w po­wie­trzu.

– Dra­niu, nic­po­niu jeden! Śla­zo­ry goni, jesz­cze czego! Oj­ciec cię zleje, zo­ba­czysz. Jak ja byłem w twoim wieku, to wy­pły­wa­łem już na łodzi, rzu­ca­łem sieci, aż ręce mi krwa­wi­ły. A ty? Ty nawet igły nie po­tra­fisz utrzy­mać! – par­sk­nął Mar­cyl, sa­piąc pro­sto w twarz chłop­ca. Sypnął mu się już pierw­szy za­rost i Pła­ska­czo­wi wy­da­wa­ło się, że brat jest naj­praw­dziw­szym męż­czy­zną, zu­peł­nie ina­czej niż on sam, chudy, słaby i gład­ki jak brzuch ryby.

– Mar­cy­siu… – Ła­god­nie za­czę­ła Jo­an­ka, od­kła­da­jąc na bok zwój sieci.

– Nie teraz, teraz pro­wa­dzi­my męską roz­mo­wę jak brat z bra­tem – wark­nął w stro­nę dziew­czy­ny, która po­słusz­nie po­chy­li­ła głowę upięk­szo­ną gru­bym war­ko­czem z wple­cio­ny­mi weń mor­ski­mi kwia­ta­mi. W końcu opu­ścił na zie­mię Pła­ska­cza, któ­re­mu już za­czę­ło bra­ko­wać tchu. – Więc słu­chaj, smar­ku, jak mówię, że masz pomóc, to rób, co każę. Niech zgad­nę, szla­ja­łeś się z tą małą? Czy wiesz, że jej matka roz­ma­wia z de­mo­na­mi? Tfu!

W Pła­ska­czu coś się zła­ma­ło, nagle ro­ze­źlił się tak, że za­ci­snął pię­ści i wspiął się na palce.

– Ona taka nie jest!

Mar­cyl przez chwi­lę tylko na niego pa­trzył i Pła­skacz prze­stra­szył się, że prze­sa­dził, ale nie po­ru­szył się, nadal rzu­ca­jąc wy­zwa­nie bratu.

W końcu Mar­cyl ro­ze­śmiał się tu­bal­nie.

– Ha! Nie jest taka! Sły­sza­łaś, Jo­an­ka? Smark bę­dzie mi mówił co wiem, a czego nie wiem!

Jo­an­ka znów spoj­rza­ła na Pła­ska­cza tymi nie­bie­ski­mi ocza­mi i chłop­cu wy­da­wa­ło się, że ona jako je­dy­na wy­da­je się go ro­zu­mieć, ale nie ode­zwa­ła się ani sło­wem.

Za to Mar­cyl nie prze­sta­wał się z niego na­śmie­wać.

– No tak, do­bra­na z was para, co racja, to racja! Córka wiedź­my i nie­do­raj­da! I co, do końca życia bę­dziesz mie­lił czo­snek na uroki? – Chło­piec śmiał się, aż trzę­sły mu się barki i fale roz­cho­dzi­ły się po trzy­ma­nej w rę­kach sieci. Wresz­cie uspo­ko­ił się nieco i wy­stu­dio­wa­nym ge­stem po­dra­pał po rzad­kiej bro­dzie. – Głu­pek z cie­bie, Pła­skacz. Głu­pek i dzie­ciak. I myślę, że czas wresz­cie do­ro­snąć, smar­ku. Zmy­kaj stąd, szko­da na cie­bie czasu. Bądź tu jutro skoro świt i ani chwi­li póź­niej. No już, sio!

Pła­skacz opu­ścił głowę, czu­jąc się jak zbity pies, któ­re­mu nikt nie chce rzu­cić nawet ze­schłej krom­ki. Za­ci­snął zęby i od­wró­cił się na pię­cie, idąc w stro­nę chat. Cały czas miał przed oczy­ma ro­ze­śmia­ną twarz brata, więc wrza­snął:

– A jak nie chce­cie mnie słu­chać, to idź­cie nad rzekę i wszy­scy po­mrze­cie! A do­brze wam tak, ot co!

Jed­nak gdy krzyk­nął, pełen żalu i zło­ści, brat go już nie słu­chał, stał ob­ró­co­ny tyłem i zwi­jał sieć. Je­dy­nym od­bior­cą jego groź­by oka­za­ła się po­chy­lo­na na zydlu cię­żar­na Jo­an­ka, która pa­trzy­ła na niego smut­no nie­bie­ski­mi ocza­mi i nagle Pła­ska­czo­wi zro­bi­ło się bar­dzo, bar­dzo wstyd.

 

***

 

Biegł tak szyb­ko, że but roz­darł mu się wzdłuż szy­cia i teraz wpa­da­ły do niego kurz i ka­my­ki, a po­de­szwa kla­pa­ła w rytm kro­ków. Z ja­kie­goś po­wo­du Płaskacz czuł, że musi pójść do Ossal­ki, do­wie­dzieć się, czy na pewno wi­dzia­ła to samo i zro­zu­mieć, co mogło to ozna­czać. Wie­dział, że to musi być coś waż­ne­go, coś co właśnie on od­kry­je i dzię­ki temu ura­tu­je wio­skę, a Ossal­ka bę­dzie pa­trzy­ła na niego z po­dzi­wem, a oj­ciec i brat wresz­cie się od­cze­pią.

Jed­nak gdy był już nie­da­le­ko, po­my­ślał, że głu­pio robi, bo pew­nie dziew­czyn­ka dawno już o wszyst­kim za­po­mnia­ła wtu­lo­na w mat­czy­ną pierś i teraz je ze sma­kiem pie­czo­ne w ogni­sku małże przy­pra­wio­ne solą i ty­mian­kiem. Przez chwi­lę już my­ślał, żeby za­wró­cić, ale wtedy do­strzegł pod li­chym pło­tem drob­ną, przy­kuc­nię­tą po­stać, która krzą­ta­ła się ner­wo­wo po małym ogród­ku.

– Hej… – za­ga­ił niby od nie­chce­nia. Kop­nął roz­wa­lo­nym butem grudę ziemi i prze­klął, gdy za­dar­ła mu się po­de­szwa.

Spe­szył się tym brzyd­kim sło­wem, któ­re­go nie po­wi­nien uży­wać przy dziew­czyn­ce i za­sta­na­wiał się wła­śnie jak je za­tu­szo­wać, gdy Ossal­ka gwał­tow­nie pod­nio­sła głowę.

Widok jej twa­rzycz­ki wydał mu się strasz­niej­szy niż wszyst­ko, co zo­ba­czy­li nad rzeką. Dziew­czyn­ka miała wiel­kie, czer­wo­ne od pła­czu oczy, jej śnia­da skóra po­bla­dła, a pod okiem zro­bił się ciem­ny si­niec.

– Co ci?! – pi­snął.

Ossal­ka wy­da­wa­ła się go nie słu­chać, jej wzrok już wró­cił do po­de­pta­nych grzą­dek, oczy­ma wo­dzi­ła od punk­tu do punk­tu, jakby cze­goś szu­ka­ła.

– Słu­chasz ty mnie? – za­py­tał tylko po to, by prze­rwać tę upior­ną ciszę i wy­rwać dziew­czyn­kę z transu. – Co ci się stało z okiem? Hej!

– Szu­ka­łam… – wy­mam­ro­ta­ła Ossal­ka, ewi­dent­nie po to, by chło­piec zo­sta­wił ją w spo­ko­ju.

– Czego szu­ka­łaś? I co… Uch! – Pła­skacz jed­nym susem prze­sko­czył roz­pa­da­ją­cy się pło­tek i sta­nął tuż przed Ossal­ką, przy­dep­tu­jąc ro­śli­nę, którą naj­wy­raź­niej za­mie­rza­ła ze­brać. – Po­wiedz coś, bo mnie stra­szysz!

– Mama źle się czuje – od­par­ła cicho.

Pchnę­ła go w oko­li­cy kolan, a on po­słusz­nie się od­su­nął, ob­ra­ca­jąc w my­ślach usły­sza­ne wła­śnie zda­nie.

– Co to zna­czy? – wy­po­wie­dział te słowa bar­dzo wolno. Miał złe prze­czu­cie, które spo­wo­do­wa­ło, że od razu roz­bo­lał go brzuch.

Tych kilka chwil mię­dzy jego py­ta­niem a od­po­wie­dzią Ossal­ki zda­wa­ły się mu wiecz­no­ścią, którą wy­peł­nia­ły strach i obawa, że dzie­je się coś bar­dzo nie­do­bre­go.

– Ma czar­ne plamy. Tu. – Dziew­czyn­ka wska­za­ła bocz­ną część szyi.

Żołądek Płaskacza fiknął koziołka, a zimny wiatr hu­la­ją­cy mię­dzy cha­ta­mi zda­wał się nagle nieść woń zgoła inną niż słod­kie­go, so­sno­we­go dymu.

Prze­łknął ślinę.

– Co… coś ci po­wie­dzia­ła?

Ossal­ka przyj­rza­ła się uważ­nie trzy­ma­nemu w dło­niach na­rę­czu ziół i prze­ka­za­ła to, czego Pła­skacz zdą­żył się do­my­ślić już sam.

– Że była nad stru­mie­niem.

Nie­da­le­ko za­szcze­kał bez­pań­ski kun­del, a w od­da­li szu­mia­ło morze. Świat wy­da­wał się spo­koj­ny, zwy­czaj­ny i Pła­skacz po­czuł ro­dzą­ce się w nim po­czu­cie od­po­wie­dzial­no­ści. Tylko on znał praw­dę. Tylko on i…

– Chcia­ła, żebym przy­nio­sła czar­nul­kę, ru­mia­nek i mor­skie ziele. – Ossal­ka za­mil­kła na mo­ment i po­krę­ci­ła głową tak mocno, że włosy za­kry­ły jej drob­ną buźkę. – Ale wiem, że to nie star­czy. Trze­ba kory dę­bo­wej.

– Kory dę­bo­wej… Ale to…

Ossal­ka, ta sama Ossal­ka, która nie­daw­no chli­pa­ła nad tru­chłem śla­zo­ra, teraz z za­cię­tym wy­ra­zem twa­rzy pod­nio­sła się i spoj­rza­ła chłop­cu w oczy.

– Pój­dziesz ze mną?

Nim zdą­żył się za­sta­no­wić nad od­po­wie­dzią, zdał sobie spra­wę, że kiwa głową. Ossal­ka odło­ży­ła przy­wię­dłe, po­de­pta­ne zioła na pie­niek i Pła­skacz nie za­pro­te­sto­wał, kiedy wsu­nę­ła małą dłoń w jego rękę i tu­piąc bo­sy­mi stóp­ka­mi, po­cią­gnę­ła go w stro­nę lasu.

 

***

 

Naj­pierw bał się tak bar­dzo, że był pe­wien, że zmo­czy spodnie, ale potem, gdy po­tknął się o wy­sta­ją­cy ko­rzeń, a Ossal­ka po­mo­gła mu wstać, strach gdzieś ustą­pił. Może to nic, my­ślał. Może głupi zbieg oko­licz­no­ści, nie­groź­na cho­ro­ba, może to ze śla­zo­rem coś było nie tak, a mama Ossal­ki… mama Ossal­ki…

Przed oczy­ma Pła­ska­cza znów sta­nął widok mar­twe­go śla­zo­ra. Chło­piec nie­raz wi­dział, jak zwie­rzę­ta pa­da­ły, ale to było coś in­ne­go. Nie­na­tu­ral­ne­go.

Zwie­rzak ten, zwy­kle po­tul­ny i dobry, wy­glą­dał, jakby przed śmier­cią wpadł w szał. Krze­wy i drze­wa na­oko­ło były po­ła­ma­ne, odra­pa­ne i po­gry­zio­ne jego nie­przy­sto­so­wa­ny­mi do tego pła­ski­mi zę­ba­mi. Samo ciało z kolei było całe czar­ne, zwę­glo­ne, jed­nak śla­zor nie zgi­nął od ognia. Pła­skacz za­sta­na­wiał się, czy pęk­nię­ty brzuch, z któ­re­go ucie­ka­ły wnętrz­no­ści, mógł wy­buch­nąć od zbyt dużej ilo­ści wody. Albo ina­czej, tej wody, z tego kon­kret­ne­go stru­mie­nia.

Naj­gor­sze oka­za­ły się krą­żą­ce nad cia­łem muchy, które sia­da­ły na wy­cho­dzą­cych z czasz­ki oczach, na wy­wa­lo­nym, po­czer­nia­łym ję­zy­ku, na roz­bi­tym wło­cha­tym łbie, wło­sach zle­pio­nych ró­żo­wo-żół­tą ropną mazią…

Pła­skacz za­mknął oczy, od­ga­nia­jąc okrop­ny obraz i jesz­cze gor­sze wra­że­nie, że oprócz śla­zo­ra cza­iło się tam coś jesz­cze. Coś, co znowu ich ota­cza­ło, jak tylko wkro­czy­li do lasu.

 Nie mógł prze­cież wie­dzieć, od czego zgi­nął śla­zor. A co jeśli ktoś lub coś mu w tym po­mo­gło?

Pła­skacz za­drżał, uważ­niej wsłu­chu­jąc się w ota­cza­ją­ce ich dźwię­ki. Szmer jodeł i sosen, fale ryt­micz­nie wy­le­wa­ją­ce się na piasz­czy­sty brzeg gdzieś za linią lasu, po­ru­sze­nie w krza­kach, z któ­rych wy­sko­czył jakiś zwie­rzak i po­biegł dalej, upa­da­ją­ca szysz­ka, która mu­snę­ła jego włosy.

Ossal­ka wy­da­wa­ła się być zde­ter­mi­no­wa­na, pewna swego i nie­ustę­pli­wa. Mil­cza­ła z upo­rem ośmio­let­nie­go dziec­ka, które ob­ra­żo­ne na świat i tak zrobi to, co po­sta­no­wi­ło. Szła więc za­ci­ska­jąc usta i trzy­ma­jąc spo­co­ną rącz­ką jego dłoń, która co jakiś czas wy­śli­zgi­wa­ła się z po­wo­du wil­go­ci.

– Jak my­ślisz, co się stało two­jej mamie? Czy ktoś ją… za­ata­ko­wał? – szep­nął z prze­ję­ciem wsłu­chu­jąc się w po­wol­ne skrzy­pie­nie ko­na­rów, po­ru­sza­nych wia­trem.

Ossal­ka od­gar­nę­ła koł­tu­ny z twa­rzy.

– Mama mó­wi­ła, że coś jest nie tak ze stru­mie­niem. – Zmarsz­czy­ła czoło. – A może z po­wie­trzem. Że jest stru­te…

– Stru­te? W sen­sie, że ktoś je za­truł? – Pła­skacz za­my­ślił się, wpa­tru­jąc się w po­wa­lo­ne drze­wo, ze ster­czą­cy­mi, po­ro­śnię­ty­mi mchem ko­rze­nia­mi. – Ale jak to mia­ło­by być, po co komu taka tru­ci­zna?

Na myśl przy­szła mu stud­nia w środ­ku wio­ski. Czy ona także po­bie­ra­ła wodę ze stru­mie­nia? Za­drżał na samą myśl, wy­obra­ża­jąc sobie, jak tru­ci­zna zżera od środ­ka wszyst­ko, co znał.

– Stój, gdzie idziesz? – Ossal­ka po­cią­gnę­ła go ku sobie, w stro­nę roz­ło­ży­ste­go dębu, który ocie­niał małą po­lan­kę. – Już je­ste­śmy.

Pła­skacz za­drep­tał w miej­scu, po­grą­żo­ny w my­ślach, aż w końcu za­trzy­mał się i bez­myśl­nie wga­pił w kozik, który nagle po­ja­wił się w dłoni dziew­czyn­ki.

– Skąd go masz? – Ossal­ka zi­gno­ro­wa­ła jego py­ta­nie, na­bra­ła po­wie­trza w wy­chu­dzo­ne po­licz­ki i zbli­ży­ła się do drze­wa. – A zresz­tą, nie­waż­ne. Po pro­stu to daj, smar­ku­lo.

Wy­rwał jej nożyk, a dziew­czyn­ka nawet nie za­pro­te­sto­wa­ła. Kuc­nę­ła tylko w po­bli­żu z za­dar­tą, po­szar­pa­ną sukienką, brud­na, smut­na i bez­rad­na. Pła­skacz sta­rał się nie pa­trzeć w jej stro­nę i tylko wy­cią­gnął wolną rękę.

– Daj jakiś worek albo co.

Usłuż­nie wrę­czy­ła mu ka­wa­łek szmat­ki, jesz­cze bar­dziej po­pla­mio­ny niż jej ubra­nie i Pła­skacz za­czął stru­gać korę, na­ci­na­jąc ga­łąz­ki i zbie­ra­jąc pod­wa­żo­ne no­ży­kiem frag­men­ty do miesz­ka.

Jasne brwi zbie­gły się mu u na­sa­dy nosa, my­ślał mocno, in­ten­syw­nie, czu­jąc jed­no­cze­śnie prze­ra­że­nie i jakiś nie­zna­ny dreszcz, pod­skór­ną wi­bra­cję, która ka­za­ła mu iść pro­sto nad stru­mień i bo­ha­ter­sko zmie­rzyć się z nie­zna­nym.

 Echo tego uczu­cia po­brzmie­wa­ło w jego gło­wie, gdy od­wró­cił się do Ossal­ki, trzy­ma­jąc zwi­nię­tą szmat­kę mocno w dło­niach.

– Dasz radę wró­cić sama?

Oczy dziew­czyn­ki, która wciąż ku­ca­ła boso wśród dę­bo­wych szy­pu­łek i liści, roz­sze­rzy­ły się, nie wia­do­mo czy to ze stra­chu, czy zdzi­wie­nia.

– Czemu?

Pła­skacz nagle się wy­pro­sto­wał, czu­jąc się nie­mal tak duży, jak sto­ją­cy obok dąb. Ze stro­ny morza za­wiał wiatr, który wpro­wa­dził mię­dzy drze­wa słoną bryzę.

– Muszę pójść w górę rzeki i zo­ba­czyć, co się tam wy­da­rzy­ło.

Ossal­ka przez chwi­lę wpa­try­wa­ła się w jego pro­fil, aż w końcu pod­nio­sła się z kucek.

– Głupi je­steś – od­par­ła tylko i wy­rwa­ła mu z rąk za­wi­niąt­ko z korą.

Plecy Pła­ska­cza mo­men­tal­nie się przy­gar­bi­ły. Ro­ze­źlo­ny ru­szył za Ossal­ką, która po­now­nie we­szła w leśną gę­stwi­nę.

– A bo co? Ktoś musi prze­cież iść, a nikt mi nie wie­rzy!

Ossal­ka ma­sze­ro­wa­ła dalej, nie zwra­ca­jąc na niego uwagi.

– Hej, dzie­wu­cho! – Zła­pał dziew­czyn­kę za ramię i za­trzy­mał w pół kroku. – Gadaj, co niby głu­pie­go jest w tym, że chcę ura­to­wać wio­skę?

– To, że jak tam pój­dziesz, to się po­cho­ru­jesz.

Pła­skacz otwo­rzył i za­mknął usta, nie mając po­ję­cia, co od­po­wie­dzieć na takie przed­sta­wie­nie spra­wy.

– Nie­praw­da – wy­du­kał. – By­li­śmy już raz nad rzeką wtedy, co… co wiesz. I nic nam nie jest!

Ossal­ka pa­trzy­ła na niego uważ­nie, świ­dro­wa­ła ocza­mi w ko­lo­rze mo­kre­go pia­sku, które błysz­cza­ły w świe­tle pa­da­ją­cym spo­mię­dzy koron drzew.

– Może jak do­wiem się, co za­tru­ło stru­mień, twoja mama bę­dzie wie­dzia­ła, co robić? Może są na to ja­kieś od­po­wied­nie zioła? Może dzię­ki temu… Hej, co się dzie­je?… No mówże, co jest?! Boli cię coś? Oczy?

Do­pa­dła do niego szyb­ciej, niż mógł­by ją od­go­nić.

– Chcę do domu – wy­chli­pa­ła pro­sto w jego prze­po­co­ną ko­szu­lę.

Przez chwi­lę się wahał, pa­trzył na po­czo­chra­ne, ciem­ne włosy ozdo­bio­ne drew­nia­ny­mi pa­cior­ka­mi. A potem wes­tchnął głę­bo­ko i pod­niósł dziew­czyn­kę.

– No już. Trzy­maj wo­re­czek, smar­ku. Zaraz zo­ba­czysz się z mamą.

 

***

 

Przez chwi­lę pa­trzył za Ossal­ką, która bie­gła w stro­nę chaty, po­ka­zu­jąc czar­ne jak noc po­de­szwy bo­sych stóp. Wi­dział jak prze­ska­ku­je przez pło­tek, za­cze­pia­jąc się o pal sukienką i jak nie zwa­ża­jąc na roz­dar­cie ma­te­ria­łu wbie­ga do chaty, krzy­cząc coś gło­śno.

Wie­dział, że po­wi­nien pójść z nią, zo­ba­czyć, jak się ma jej matka i pomóc dziew­czyn­ce. Po­wi­nien trzy­mać Ossal­kę za spo­co­ną rącz­kę i za­pew­niać, że wszyst­ko bę­dzie w po­rząd­ku, nawet jeśli tak nie było. Wie­dział o tym, ale nie mógł się na to zdo­być.

Więc gdy tylko dziew­czyn­ka znik­nę­ła w mroku chaty, za­miast rze­czy od­waż­nej zro­bił tchórz­li­wą, czyli od­wró­cił się na pię­cie i po­pę­dził w górę stru­mie­nia ile sił w no­gach, tak, by zgu­bić ob­ra­zek za­pła­ka­nej Ossal­ki, sa­mot­nie sto­ją­cej na progu i wo­ła­ją­cej jego imię.

Bu­dzą­ce wstyd echo dziew­czę­ce­go głosu go­ni­ło go, od­bi­ja­ło się od pni sosen, wdzie­ra­ło się do serca, które biło tak szyb­ko, jakby miało zaraz wy­sko­czyć z pier­si.

Nie za­trzy­my­wał się ani razu, zbyt za­że­no­wa­ny, by przy­znać, że to, co wcze­śniej od­czu­wał jako de­li­kat­ny dreszcz emo­cji, teraz wy­peł­ni­ło jego żyły żywym ogniem i ra­do­śnie pło­nę­ło w chło­pię­cej pier­si per­spek­ty­wą przy­go­dy.

Biegł z nie­cier­pli­wo­ścią wy­pa­tru­jąc celu, za sobą zo­sta­wia­jąc żal, cho­ro­bę i bez­rad­ność.

 

***

 

Im dalej za­głę­biał się w las, tym było ci­szej i strasz­niej. Do stru­my­ka zbli­żył się po­wy­żej punk­tu, w któ­rym na­po­tkał śla­zo­ra i po­dą­żał w górę spo­koj­ne­go nurtu. Rzeka wiła się wśród ob­ro­śnię­tych trawą i mchem gła­zów, za­krę­ca­ła pod odra­pa­ny­mi z kory świer­ka­mi i bul­go­cząc opa­da­ła z usko­ków ma­ły­mi wo­do­spa­da­mi.

Gdy zaj­rzał w jej nurt, spo­dzie­wał się uj­rzeć pły­ną­cą czerń, go­to­wą wy­sko­czyć i zła­pać go za szyję, ale nic się nie wy­da­rzy­ło. Wziął głę­bo­ki wdech i przy­trzy­mał po­wie­trze w płu­cach, ale wbrew jego oba­wom nie zwę­gli­ły się one w gry­zą­cych opa­rach tru­ci­zny.

Pod­bu­do­wa­ny tym fak­tem Pła­skacz wsko­czył na jeden z czer­wo­nych, wy­sta­ją­cych z rzeki ka­mie­ni i przy­kuc­nął, mo­cząc rękę w chłod­nej wo­dzie. Nurt opły­wał jego dłoń, po­wierzch­nia się marsz­czy­ła, ale ani nic nie wcią­gnę­ło go w ciem­ną toń, ani jego skóra nie za­ję­ła się czar­ny­mi pla­ma­mi.

Było strasz­nie, ale nor­mal­nie. Zwy­czaj­nie wręcz i przez to nieco nudno.

Pła­skacz ze­sko­czył z ka­mie­nia i cicho po­gwiz­du­jąc dla do­da­nia ani­mu­szu, ru­szył dalej w górę rzeki, gdzie drze­wa moc­niej gar­bi­ły się nad brze­ga­mi, nie­mal przy­sła­nia­jąc słoń­ce.

W pew­nym mo­men­cie za­czął się za­sta­na­wiać, jak długo bę­dzie mu­siał jesz­cze iść, zanim uzna, że nie ma to sensu, gdy drze­wa za­czę­ły się prze­rze­dzać i chło­piec zo­rien­to­wał się, że do­tarł już na młyń­ską po­lan­kę.

Lu­dzie na­zy­wa­li tak to miej­sce ze wzglę­du na ruiny ka­mien­ne­go domku, które znaj­do­wa­ły się po­środ­ku nie­wiel­kiej po­la­ny. Tuż obok roz­wa­lo­ne­go bu­dyn­ku z osy­pa­ny­mi, ka­mien­ny­mi ścia­na­mi, z któ­rych tylko pół­noc­na zda­wa­ła się jako tako trzy­mać kupy, stało młyń­skie koło, które kie­dyś, w daw­nych cza­sach, mu­sia­ło wy­glą­dać ma­je­sta­tycz­nie. Teraz jed­nak skła­da­ło się tylko z kilku le­d­wie skle­co­nych desek i skrzy­pia­ło przy naj­lżej­szym po­dmu­chu wia­tru.

Gdy Pła­skacz był tro­chę mniej­szy, uwie­sił się pew­ne­go dnia na jed­nej z kle­pek, spa­da­jąc wraz z nią do wody. Jego brat, wów­czas jesz­cze za­le­d­wie pod­ro­stek, na­śmie­wał się z niego i nie chciał mu podać ręki, by pomóc wy­do­stać się na brzeg. Pła­skacz bro­dząc po szyję w lo­do­wa­tej wo­dzie, roz­pła­kał się, tym samym sta­jąc się po­śmie­wi­skiem dla ba­wią­cych się z nimi dzie­cia­ków.

Zde­ner­wo­wa­ny tym wspo­mnie­niem chło­piec ude­rzył otwar­tą dło­nią w sosnę, która w od­po­wie­dzi ob­sy­pa­ła go igli­wiem. Pła­skacz gwał­tow­nie po­trzą­snął głową i po­tarł po­wie­ki, usu­wa­jąc z nich pyłki.

Wtedy, sku­pio­ny, z za­mknię­ty­mi ocza­mi, zdał sobie spra­wę, że szmer stru­mie­nia nieco się zmie­nił. Za­miast rów­no­mier­ne­go plu­ska­nia sły­szał teraz coś na kształt fal ude­rza­ją­cych o brze­gi.

To tu, po­my­ślał, czu­jąc ucisk w brzu­chu. Zaraz dowie się, o co w tym wszyst­kim cho­dzi. Od­kry­je ta­jem­ni­cę i opo­wie ją wszyst­kim w wio­sce.

Wes­tchnął, wy­pro­sto­wał się i ru­szył przed sie­bie na sztyw­nych no­gach. Gdy zna­lazł się nad stru­mie­niem, po­cząt­ko­wo nic nie do­strze­gał. Za­czął po­su­wać się zatem dalej, po pra­wej ręce mając po­lan­kę z ru­ina­mi domu, które nagle zdały mu się nie­po­ko­ją­co dobrą kry­jów­ką dla po­ten­cjal­ne­go po­two­ra. Po­pa­tru­jąc raz na stru­mień, raz na chatę mły­na­rza, omal nie przegapił tego, czego szukał. 

Przez chwi­lę za­po­mniał, że po­wi­nien od­dy­chać. Na­stęp­nie za­kasz­lał tak gwał­tow­nie, że bał się, że się udusi. Nic mu się jed­nak nie stało.

Ina­czej spra­wa miała się z męż­czy­zną, obi­ja­ją­cym się o gra­fi­to­wy głaz.

Ciało wy­glą­da­ło okrop­nie, wciąż jed­nak dało się roz­po­znać ludz­kie rysy po­czer­nia­łej, owrzo­dzo­nej twa­rzy. Dłu­gie, smo­li­ste włosy pły­wa­ły na po­wierzch­ni jak upior­ne wo­do­ro­sty, a jasny ubiór męż­czy­zny upstrzo­ny był spa­lo­ny­mi pla­ma­mi i nad­gry­zio­ny przez pły­wa­ją­ce w po­bli­żu ryby.

Pła­skacz po­pa­trzył, od­wró­cił się, zwy­mio­to­wał, a potem spoj­rzał jesz­cze raz i jesz­cze, tak długo po­na­wia­jąc próby, aż spo­glą­da­nie na zwło­ki nie po­wo­do­wa­ło u niego mdło­ści. Jak za­hip­no­ty­zo­wa­ny wpa­try­wał się w od­cho­dzą­ce płaty czar­nej skóry, na po­zba­wio­ne pa­znok­ci palce za­ci­śnię­te w pię­ści.

Na ta­tu­aż na we­wnętrz­nej stro­nie przed­ra­mie­nia, który od­ci­nał się fos­fo­ry­zu­ją­cym tur­ku­sem od spa­lo­nej skóry.

Pła­skacz prze­krzy­wił głowę i głup­ko­wa­to roz­chy­lił usta. Sły­szał le­gen­dy o tych ta­tu­ażach. Pa­mię­tał opo­wie­ści ojca, które wie­lo­krot­nie snuł przy wie­czor­nych ucztach, w cza­sach gdy jesz­cze każdy za­chód słoń­ca nie za­sta­wał go pi­ja­ne­go na kle­pi­sku ze śliną ciek­ną­cą z opa­da­ją­ce­go ką­ci­ka ust. Oj­ciec opo­wia­dał o tym, jak spo­tkał nie­gdyś wła­ści­cie­la ta­kie­go ta­tu­ażu i wy­świad­czył mu przy­słu­gę, prze­wo­żąc go łódką na są­sied­nią wyspę i jak ponoć w po­dzię­ce za ten uczy­nek, męż­czy­zna po­bło­go­sła­wił jego sieci. Gdy oj­ciec mówił, pod­krę­cał ru­de­go wąsa i śmiał się tak bar­dzo, że Pła­skacz wi­dział wszyst­kie jego zęby, nawet te ciem­ne z tyłu buzi.

Chło­piec zdał sobie spra­wę, że tę­sk­ni za tamtymi wie­czo­ra­mi i tamtym ojcem. A jesz­cze smut­niej zro­bi­ło mu się, gdy po­my­ślał, że to wszyst­ko już mi­nę­ło i ist­nie­je tylko w jego gło­wie.

A jed­nak wspo­mnie­nie wró­ci­ło, gdy pa­trzył na tur­ku­so­wy ta­tu­aż w kształ­cie smu­kłej róży. Ta­tu­aż maga, cza­ro­dzie­ja, za­kli­na­cza. Nazw krą­żą­cych w le­gen­dach było wiele, ale wszyst­kie ozna­cza­ły jedno – osobę, która po­tra­fi­ła zmie­niać rze­czy­wi­stość i uży­wać ta­jem­ni­czych przed­mio­tów, któ­rych Pła­skacz nawet nie po­tra­fił sobie wy­obra­zić.

A teraz ten męż­czy­zna leżał tu, w stru­my­ku pły­ną­cym nie­opo­dal jego małej wio­ski. Nędz­ny, po­czer­nia­ły i mar­twy.

Chło­piec po­chy­lił się, zwal­cza­jąc strach i za­czął się za­sta­na­wiać, co mogło się przy­tra­fić cza­ro­dzie­jo­wi, a na­stęp­nie śla­zo­ro­wi i mamie Ossal­ki. Nie do­strze­gał nic poza tym, co za­uwa­żył już wcze­śniej, po­zo­sta­ło mu więc tylko jedno roz­wią­za­nie. Bar­dzo głu­pie, nie­roz­sąd­ne.

Jego zda­niem bar­dzo od­waż­ne.

Pła­skacz mocno sta­nął na tra­wia­stym brze­gu, po­chy­lił się i zanim zdą­żył się roz­my­ślić, szarp­nął trupa za rękaw, cią­gnąc go w stro­nę lądu. Nie było to jed­nak tak łatwe, jak mo­gło­by mu się zda­wać i przez dłuż­szą chwi­lę chło­piec si­ło­wał się z cia­łem, które nurt upar­cie ścią­gał w dół rzeki. Przez cały ten czas Pła­skacz uważ­nie ob­ser­wo­wał wła­sne dło­nie, szu­ka­jąc ja­kich­kol­wiek oznak cho­ro­by, ale nic się nie dzia­ło.

W końcu wy­cią­gnął ciało na brzeg, a sam padł obok z wy­sił­ku. Czuł się jak bo­ha­ter na skra­ju wy­trzy­ma­ło­ści, który ma jed­nak świa­do­mość, że wła­śnie zro­bił coś szla­chet­ne­go. Pła­skacz z nie­skry­wa­ną dumą po­my­ślał, że być może ura­to­wał całą wio­skę, a może i w ogóle wszyst­kich, bo rzeka w końcu wpły­wa­ła do morza, a morze…

Z za­my­śle­nia wy­rwał go de­li­kat­ny błysk i chło­piec spoj­rzał w bok, na rękę z tur­ku­so­wym ta­tu­ażem. Do­strzegł coś mię­dzy pal­ca­mi, które przez szar­pa­ni­nę nie były już za­ci­śnię­te w pię­ści.

Kamyk, brył­ka, gruda ziemi.

Prze­wró­cił się na bok i przy­pa­trzył zna­le­zi­sku. Wy­glą­da­ło jak zwy­kły odła­mek skal­ny o sza­ro-czar­nej po­wierzch­ni z czer­wo­ny­mi żył­ka­mi. To wła­śnie żyłki wy­da­wa­ły się pul­so­wać ogni­stym świa­tłem, hip­no­ty­zo­wać i nęcić.

Nim Pła­skacz po­my­ślał, co wła­śnie robi, jego palec już zmie­rzał w stro­nę ka­my­ka i le­d­wie do­tknął chro­po­wa­tej po­wierzch­ni.

Bo­la­ło tak, jakby wło­żył rękę do ogni­ska.

Wrza­snął i od­tur­lał się na bok, ła­piąc się za zra­nio­ną dłoń. Czym prę­dzej rzu­cił się do stru­mie­nia i za­nu­rzył w nim opa­rzo­ny palec. Gdy pod­no­sił rękę do oczu, mo­dlił się do wszyst­kich bogów, by nie zna­leźć tam czar­nych opa­rzeń.

Prze­łknął ślinę. Spoj­rzał na palec. I wrza­snął.

Na samym końcu opusz­ki była mała, czar­na plam­ka.

Pła­skacz po­czuł, jak ob­le­wa go zimny pot i do­pie­ro teraz zro­zu­miał, że Ossal­ka miała rację. Nie był bo­ha­te­rem. Był głup­cem.

Pła­cząc jak małe dziec­ko, mo­czył palec w wo­dzie i po­cie­rał go o ka­mie­ni­ste dno, pró­bo­wał zma­zać plamę trawą, śliną, ale nic nie po­ma­ga­ło. Czar­na krop­ka była tam, gdzie wcze­śniej i nie zda­wa­ła się ani mniej­sza, ani więk­sza. Ot, le­d­wie plam­ka.

Po­wi­nien był wcze­śniej po­my­śleć o ukry­ciu ciała lub ka­mie­nia. Wtedy, gdy jesz­cze czuł się ni­czym młody bóg i zanim na­pę­dził sobie ta­kie­go stra­cha, że je­dy­ne o czym mógł my­śleć, to wła­sna ry­chła śmierć. Nie zwa­ża­jąc na losy wio­ski i świa­ta, rzu­cił się pędem w dół stru­mie­nia, ob­fi­cie za­le­wa­jąc się łzami i po­ty­ka­jąc o ko­rze­nie i pa­gór­ki, gdyż przez całą drogę po­wrot­ną wpa­try­wał się w czar­ną plam­kę na wy­pro­sto­wa­nym, trzy­ma­nym z dala od twa­rzy palcu.

 

***

 

Z ja­kie­goś po­wo­du, być może przez obu­dzo­ne wspo­mnie­nia o mi­łych wie­czo­rach z ojcem, Pła­skacz był pe­wien, że gdy tylko wróci do wio­ski, wszyst­ko bę­dzie do­brze. Że tata go obro­ni, brat śmie­chem od­cza­ru­je czar­ny ślad, a Jo­an­ka jed­nym ła­god­nym spoj­rze­niem roz­pę­dzi cały strach.

Za­miast tego było tylko go­rzej i ta rze­czy­wi­stość, to twar­de wy­rwa­nie z dzie­cin­nych prze­ko­nań Pła­ska­cza oka­za­ło się naj­gor­szym cio­sem, osta­tecz­nie po­grą­ża­ją­cym go w pa­ni­ce i smut­ku, a przede wszyst­kim po­czu­ciu winy.

– Co się stało? – wy­ją­kał wciąż za­pła­ka­nym gło­sem, na uła­mek se­kun­dy za­po­mi­na­jąc o wła­snej krzyw­dzie.

Sto­ją­ca naj­bli­żej niego Ka­li­na, star­sza ko­bie­ta, która miesz­ka­ła w cha­cie z omsza­łym da­chem, po­krę­ci­ła głową.

– Krzy­wa umie­ra. Jakiś urok ją do­padł, tfu! – Ka­li­na za­po­bie­gaw­czo splu­nę­ła przez ramię i skrzy­żo­wa­ła ra­mio­na. – Pono całą twarz ma czar­ną, jakby ją jaki demon zła­pał i prze­cią­gnął pod zie­mią.

Pła­skacz scho­wał palec za ple­ca­mi.

– Gdzie… gdzie Ossal­ka? – wy­chry­piał. Gar­dło miał suche jak wiór. Bał się, że nie bę­dzie już w sta­nie nigdy mówić.

– Chyba przy­szła po nią Mar­cy­lo­wa. O tam stoją! – Stara ru­chem głowy wska­za­ła miej­sce pod pło­tem, gdzie pod sa­mot­nym drze­wem stała po­chy­lo­na Jo­an­ka i Ossal­ka z głową wci­śnię­tą mię­dzy ra­mio­na.

Dziew­czyn­ka pła­ka­ła. Jo­an­ka wy­cią­gnę­ła rękę i po­gła­dzi­ła ją po wło­sach, a na­stęp­nie przy­tu­li­ła do swego du­że­go brzu­cha. Stały tak razem w cie­niu, pod­czas gdy lu­dzie pa­trzy­li i ga­da­li.

Pła­skacz po­stą­pił o krok, a potem się za­trzy­mał. Po­tarł kciu­kiem opusz­kę palca i za­wró­cił. Czła­piąc butem do­padł do obej­ścia i prze­biegł obok pisz­czą­ce­go cicho śla­zo­ra, aż wresz­cie wpadł do za­dy­mio­nej izby, w któ­rej cze­kał na niego oj­ciec.

Chło­piec nie kło­po­tał się ocie­ra­niem łez, bo gdy oj­ciec bił go za­wzię­cie, z oczu cały czas le­cia­ły mu nowe.

 

***

 

Mamę Ossal­ki po­cho­wa­no przed domem, tuż obok ogród­ka, na grząd­kach któ­re­go żół­kły po­de­pta­ne zioła.

Na­stęp­ne­go ranka dziew­czyn­ka przy­szła tam w to­wa­rzy­stwie Jo­an­ki, by za­sa­dzić na kopcu mor­skie kwia­ty o tur­ku­so­wych li­ściach i płat­kach w bar­wie wscho­dzą­ce­go słoń­ca.

Jesz­cze tego sa­me­go dnia, wie­czo­rem za­cho­ro­wał oj­ciec Pła­ska­cza. Jak zwy­kle po za­pad­nię­ciu zmro­ku zwa­lił się pi­ja­ny, śmier­dząc al­ko­ho­lem, wy­mio­ci­na­mi i gło­giem. Pła­skacz przy­krył go lnia­ną derka, po czym wy­szedł w stro­nę plaży, by po­pa­trzeć jak wzbu­rzo­ne fale po­kry­wa­ją w trak­cie przy­pły­wu znacz­ną część lądu. Całą drogę wpa­try­wał się w małą plam­kę na palcu, lśnią­cą de­li­kat­nie w bla­sku księ­ży­ca, aż usły­szał wrzask, tak upior­ny i roz­pacz­li­wy, że wszyst­kie włosy sta­nę­ły mu dęba.

Prze­ra­żo­ny Pła­skacz wpadł do domu i za­trzy­mał się w progu okop­co­nej izby. Do­strzegł na dło­niach ojca czar­ne stru­py, w mi­go­czą­cym świe­tle pa­le­ni­ska ledwo od­róż­nial­ne od cieni. Oj­ciec zawył z bólu i za­czął dra­pać skórę do krwi, ale czerń nadal po­zo­sta­wa­ła czer­nią, a ból bólem.

Chło­piec po­czuł, jak wie­cze­rza ob­ra­ca mu się w żo­łąd­ku, gdy pa­trzył na cier­pią­ce­go opie­ku­na, tę samą osobę, która dawno temu trzy­ma­ła go za rękę, gdy po raz pierw­szy za­nu­rzył się cały w wo­dzie, aż przy­kry­ła go fala. Oj­ciec pod­niósł go wtedy, ocie­ka­ją­ce­go wodą, za­śmie­wa­jąc się przy tym do roz­pu­ku. Tatę, który w mil­cze­niu kopał dół, ze zle­pio­ny­mi wą­sa­mi i za­szklo­ny­mi ocza­mi, nie re­agu­jąc na płacz dzie­ci, pod­czas gdy blada mama le­ża­ła nie­ru­cho­mo na sien­ni­ku.

Pła­skacz za­czął wołać ojca, prze­ły­ka­jąc łzy, ale wy­so­ki męż­czy­zna nie zwra­cał na niego uwagi. Jego oczy wy­wró­ci­ły się, świe­cąc białkami, gdy po­ło­żył się na boku, tar­ga­ny drgaw­ka­mi.

Chłopiec wy­padł z domu z po­rwa­nym z pa­le­ni­ska le­d­wie pło­ną­cym pa­ty­kiem, który słu­żył mu za źró­dło świa­tła. Nie mógł zła­pać od­de­chu, biegł, krzy­czał i prze­ska­ki­wał ponad przy­go­to­wa­nym na po­ran­ny połów opo­rzą­dze­niem.

– Ma­ar­cyl! MA­AR­CYL! – darł się, aż lu­dzie nie­pew­nie sta­wa­li w pro­gach, świe­żo prze­bu­dze­ni, z sia­nem we wło­sach i przy­mru­żo­ny­mi ocza­mi, które usi­ło­wa­ły wy­pa­trzeć in­tru­za w ciem­no­ściach.

– Czego, smar­ku? – wark­nął Mar­cyl, który z da­le­ka już sły­sząc wrza­ski brata, wy­szedł przed obej­ście. Miał na sobie luźną, lnia­ną ko­szu­lę do snu, spod któ­rej wy­sta­wa­ły owło­sio­ne łydki. Zza progu, z ciemności wyzierała Joanka, która z rozpuszczonymi, falującymi niby morze włosami, wyglądała jak leśna boginka.

– Oj­ciec… – za­łkał Pła­skacz. – Po­cho­ro­wał się.

Star­szy chło­pak chciał chyba naj­pierw zru­gać brata i prze­mó­wić mu do ro­zu­mu, ale wyraz jego twa­rzy za­czął się zmie­niać, aż w końcu Mar­cyl mocno zła­pał Pła­ska­cza za bark i po­pchnął przed sie­bie w ciem­ność.

– Dalej, idź, bo ludzi stra­szysz. Ty zo­stań! – za­wo­łał w stro­nę Jo­an­ki, któ­rej jasne włosy lśni­ły jak białe złoto. – Jak­bym mało miał z tą babą pro­ble­mów… – mruk­nął pod nosem.

Pła­skacz wy­rzu­cił bez­u­ży­tecz­ny patyk, gdy ten wydał cichy syk i żar zgasł zu­peł­nie, za­stą­pio­ny wąską smużką sza­re­go dymu, która szyb­ko roz­my­ła się w noc­nych ciem­no­ściach.

Szli bez słów, ramię w ramię, dwaj chłop­cy, z któ­rych jeden był tylko nieco bar­dziej wy­ro­śnię­ty. Obaj się bali, choć żaden nie chciał tego przy­znać. Wresz­cie do­szli do chaty, przed którą śla­zor nie­spo­koj­nie krę­cił się po po­dwór­ku.

Mar­cyl po­kle­pał zwie­rzę po gło­wie i prze­szedł przez próg. Pła­skacz szedł tuż za nim, wstrzy­mu­jąc od­dech.

Ogień w pa­le­ni­sku do­ga­sał, a z kąta dało się sły­szeć ciche po­chra­py­wa­nie.

– No i co, dur­niu? Niech cię… Znowu dałem się na­brać na te twoje bajki! – wark­nął Mar­cyl. Nie wy­da­wał się jed­nak zły, tylko nie­spo­koj­ny.

– Nie, zo­bacz! – na­le­gał Pła­skacz, pod­bie­ga­jąc do ognia i bio­rąc jedną chudą szcza­pę, która da­wa­ła de­li­kat­ny po­blask.

– Uwa­żaj! – wy­ce­dził Mar­cyl. – Nie spal chaty!

Pła­skacz nie słu­cha­jąc brata, szyb­ko zbli­żył się do miej­sca, skąd do­cho­dzi­ło chra­pa­nie i po­chy­lił się, oświe­tla­jąc ob­li­cze ojca.

Po­wie­trze prze­szył świst wcią­ga­ne­go gwał­tow­nie po­wie­trza.

Teraz czerń była już nie tylko na dło­niach, ale rów­nież wy­kwi­ta­ła pla­ma­mi na bar­kach, wspi­na­jąc się po gru­bej szyi i sta­wia­ła pierw­sze stem­ple na skry­tym pod za­ro­stem pod­bród­ku.

Mar­cyl in­stynk­tow­nie cof­nął się o krok.

– Co żeś mu zro­bił, Pła­skacz? Coś ty na­ro­bił?!

Chło­piec zwie­sił głowę.

– Ja nic… nic… – wy­szep­tał.

Brat po­krę­cił głową.

– Tu trze­ba zna­cho­ra, zie­lar­ki. Ja… nie wiem, co mam robić!

Pła­skacz uniósł płową głowę. Przy­dłu­gie ko­smy­ki okla­pły mu nad czo­łem i skrę­ci­ły się w małe locz­ki.

– Nie ma już zie­lar­ki, Mar­cyl. Zmar­ła przed dwoma dnia­mi, pa­mię­tasz?

– To co mamy niby zro­bić, młody, hę? – Mar­cyl zła­pał się za ciem­ne włosy. Pła­skacz pa­mię­tał, że mama miała po­dob­ne. Pach­nia­ły so­sna­mi, ży­wi­cą i dymem. – Co mamy robić?!

Pła­skacz po­chy­lił się nad ojcem i zo­rien­to­wał się, co wy­da­wa­ło mu się nie pa­so­wać w jego twa­rzy nawet bar­dziej niż ciem­ne plamy. Ob­li­cze męż­czy­zny było nad wyraz spo­koj­ne, ni­czym wy­ku­te w ka­mie­niu, bez śladu zło­ści czy pi­jac­kie­go szału.

Pła­skacz ode­zwał się do brata, nie pod­no­sząc głowy.

– Idź do chaty zie­lar­ki, tam po­wi­nien być prze­wią­za­ny ko­nop­nym sznur­kiem wo­re­czek, w któ­rym jest kora dębu. Idź i go przy­nieś. Ot co po­wi­nie­neś zro­bić.

 

***

 

Pła­skacz przy­rzą­dził mięk­ką papkę z roz­ro­bio­nej kory dęby po­łą­czo­nej ze słod­ką wodą, tak jak wi­dział to nie­raz w cha­cie Ossal­ki. W zu­peł­nej ciszy pod­niósł ko­szu­lę ojca, ob­na­ża­jąc sze­ro­kie plecy, które po­wo­li ob­le­ka­ły się w po­kry­tą stru­pa­mi czerń. Drżą­cy­mi dłoń­mi ob­ło­żył ciem­ne plamy na skó­rze i uło­żył ojca wy­god­nie na boku.

Mar­cyl krę­cił się po izbie, ude­rzał dłoń­mi o strop, kopał dawno nie­uży­wa­ne na­rzę­dzia do na­pra­wia­nia łodzi.

– Pomóż mi – po­pro­sił cicho Pła­skacz, pró­bu­jąc na­po­ić ojca.

Mar­cyl za­trzy­mał się w pół kroku, za­wa­hał się, ale pod­szedł w końcu i uklęk­nął obok.

– Bli­żej – po­in­stru­ował Pła­skacz. – Pod­nieś głowę, a ja zajmę się wodą.

Mar­cyl wstrzy­mał od­dech i przez chwi­lę zda­wa­ło się, że nie wy­ko­na po­le­ce­nia, ale wresz­cie zła­pał głowę ojca i uniósł, kła­dąc ją sobie na ko­la­nach. Jasne, po­tar­ga­ne włosy za­kry­ły nogi chło­pa­ka, który po­chy­lił czoło, wpa­tru­jąc się w nie­przy­tom­ne­go ojca.

Pła­skacz umo­czył szmat­kę i wy­ci­snął przy ustach ojca, który le­d­wie za­uwa­żal­nym ru­chem ję­zy­ka zli­zał wil­goć z ze­schnię­tych warg. Gdzieś obok chło­pa­ka roz­legł się jakiś dźwięk i Pła­skacz za­sko­czo­ny zo­rien­to­wał się, że wy­da­wał go brat.

Nie ode­zwał się ani sło­wem, gdy Mar­cyl przy­mknął za­czer­wie­nio­ne oczy.

Sie­dzie­li tak przez mo­ment we trój­kę, aż w końcu star­szy syn de­li­kat­nie od­su­nął głowę ojca i otrze­pał ko­la­na.

– Muszę… Muszę iść zo­ba­czyć do Jo­an­ki.

– Mhm – od­parł cicho Pła­skacz. Bo i co in­ne­go mógł od­po­wie­dzieć?

Mar­cyl wy­szedł przed chatę, ale sły­chać było, że nie od­szedł dalej. Po­wo­li za­czy­na­ło świ­tać i Pła­skacz do­strze­gał pierw­sze pro­mie­nie słoń­ca ry­su­ją­ce ścież­ki w za­ku­rzo­nym po­wie­trzu.

– Pła­skacz – za­chry­piał nagle oj­ciec i chło­piec omal nie pod­sko­czył. Twarz męż­czy­zny była już pra­wie cała czar­na i nie­wie­le zo­sta­ło w nim z wą­sa­te­go, śmie­ją­ce­go się taty, któ­re­go jego syn znał i ko­chał.

– Tak, ojcze? – od­parł, sta­ra­jąc się brzmieć spo­koj­nie.

– Świta już. Przy­go­tuj dla nas łódkę. – Męż­czy­zna ma­ja­czył, wpa­tru­jąc się w wi­szą­ce pod su­fi­tem wień­ce su­szo­nych ryb.

Długo za­ję­ło Pła­ska­czo­wi wy­do­by­cie słów ze ści­śnię­te­go gar­dła.

– Tak, ojcze.

 

***

 

W tę po­dróż ich oj­ciec wy­brał się jed­nak sam. Zmarł nad ranem, na tym samym sien­ni­ku, na któ­rym kie­dyś pie­lę­gno­wał ich matkę. Nie po­tra­fi­li zdo­być się na wy­ko­pa­nie grobu, więc speł­nia­jąc jego proś­bę, pu­ści­li go w morze w sta­rej łódce, która ko­ły­sa­ła się wśród fal, aż wresz­cie znik­nę­ła na ho­ry­zon­cie.

Oj­ciec nie był je­dy­ną osobą, którą do­pa­dła cho­ro­ba pod­czas tej i ko­lej­nej nocy. Czerń wy­cią­ga­ła macki, przy­cho­dzi­ła po zmierz­chu i po­kry­wa­ła ciała miesz­kań­ców wio­ski. Pła­skacz nie chciał za­miesz­kać u brata, za­czął więc opo­rzą­dzać izbę domu ojca. Jego domu.

Wtedy za­ra­za wy­bu­chła z pełną mocą.

Naj­pierw zmar­ła stara Ka­li­na, póź­niej cała ro­dzi­na miesz­ka­ją­ca tuż obok niej. Pła­skacz, który po­cząt­ko­wo oba­wiał się swo­je­go zna­mie­nia na palcu, nagle za­czął wie­rzyć, że plama w jakiś spo­sób chro­ni go przed cho­ro­bą. No bo jak ina­czej wy­tłu­ma­czyć fakt, że nic mu nie było? W każ­dym razie, gdy przy­szedł do niego brat, by oznaj­mić mu o wy­jeź­dzie, Pła­skacz od­mó­wił uciecz­ki razem z ro­dzi­ną.

– Nic mi nie bę­dzie – oznaj­mił.

– Zdur­nia­łeś. Zgłu­pia­łeś i po­stra­da­łeś zmy­sły. Czy ty wi­dzisz, co się dzie­je? Czy chcesz tak jak oj­ciec leżeć i czer­nieć, aż w końcu nie zo­sta­nie nikt, by cię po­cho­wać? – Za­milkł na mo­ment. – Jo­an­ka… Jo­an­ka chyba osza­la­ła. – Mar­cyl prze­łknął ślinę i prze­cze­sał dło­nią włosy. – Cho­dzi po cha­tach, sma­ru­je ran­nych, poi ich i gada, choć oni pew­nie nie ro­zu­mie­ją ani słowa!

– To chyba do­brze? – za­ry­zy­ko­wał Pła­skacz.

– Do­brze?! Ona nie może się po­cho­ro­wać! A łazi wszę­dzie, upar­ta jak koza i wcale nie chce mnie słu­chać, wcale, ro­zu­miesz? Za­mknę ją dzi­siaj – oświad­czył, po­cią­ga­jąc nosem. – Za­mknę i nie wy­pusz­czę. Dla jej dobra. A jutro… jutro wy­je­dzie­my.

Pła­skacz od­wró­cił wzrok, po­pa­trzył na zalegający w kącie izby kurz.

– A co z Ossal­ką?

Mar­cyl po­krę­cił głową, za­my­ślił się.

– Jo­an­ka mnie za­du­si, przy­się­gam, ale wolę tak, niżby coś się jej stało. Nie mo­że­my jej za­brać. W końcu to jej matka jako pierw­sza była chora. Nie mo­że­my i już, i tak po­mo­gli­śmy jej aż nadto…

Pła­skacz prze­gryzł wargę.

– To co z nią bę­dzie? – za­py­tał cicho.

Mar­cyl po­ło­żył dłoń na barku brata.

– Jeśli chcesz zo­stać, je­steś sza­lo­ny. Ale nie wezmę cię siłą, nie je­steś moją babą, żebym za cie­bie de­cy­do­wał. Dziew­czy­na sie­dzi w po­ko­ju i cią­gle pła­cze, w ogóle nie chce wyjść, gada tylko z Jo­an­ką. Więc… Jeśli zo­sta­niesz… Bę­dziesz się mu­siał nią zająć. Ro­zu­miesz, smar­ku? Wiesz, co to zna­czy się kimś zaj­mo­wać?

– Wiem – od­parł cicho Pła­skacz i od razu dodał, jakby chciał się sam w tym utwier­dzić. – Wiem.

– Do­brze, młody. Do­brze. Prze­myśl to jesz­cze i rano po­dej­miesz de­cy­zję. Wy­ru­sza­my o świ­cie.

Pła­skacz po­pa­trzył na od­cho­dzą­ce­go brata i wy­obra­ził sobie, że sam jest już w jego wieku i za kogoś od­po­wia­da. Przed oczy­ma miał wy­ro­śnię­te­go męż­czy­znę o buj­nym za­ro­ście, który jest dość silny, by obro­nić bli­skich i spra­wić, że omija ich całe zło świa­ta. Zaraz jed­nak opu­ścił wzrok i zo­ba­czył tylko swoje chude, pa­ty­ko­wa­te ręce.

Kiedy Mar­cyl znik­nął mię­dzy cha­ta­mi, Pła­skacz nie mógł się po­zbyć wra­że­nia, że widział wła­śnie brata po raz ostat­ni.

 

***

 

Do­pie­ro co zro­bi­ło się widno i słoń­ce za­czę­ło roz­pra­szać zgro­ma­dzo­ną pod­czas nocy wil­got­ną mgłę, gdy na kle­pi­sku chaty roz­legł się tupot bo­sych stóp.

 – Pła­skacz. – W cie­niut­kim gło­si­ku był lęk, obawa, roz­pacz, ale i także na­dzie­ja. – Pła­skacz!

Chło­piec uniósł głowę, na poły jesz­cze znaj­du­jąc się we śnie o wart­kim stru­mie­niu, wy­sa­dza­nym sza­ry­mi, żył­ko­wa­ny­mi czer­wie­nią ka­mie­nia­mi, kiedy do­strzegł za­pła­ka­ną i umo­ru­sa­ną Ossal­kę.

– Chodź tutaj – mruk­nął i dziew­czyn­ka, łka­jąc cicho, opa­dła na sien­nik tuż przy jego boku.

Nie za­sta­na­wia­jąc się, przy­tu­lił ją mocno, aż po­czuł, jak jego cia­łem wstrzą­sa szloch dziew­czyn­ki, zu­peł­nie tak, jakby byli jedną osobą.

 – No już – mruk­nął w jej skoł­tu­nio­ne włosy, które pach­nia­ły oliwą i ku­rzem.

Ossal­ka usnę­ła kilka chwil póź­niej i Pła­ska­cza uko­ły­sa­ło do snu jej rów­no­mier­ne po­sa­py­wa­nie.

 

***

 

– Co teraz bę­dzie? – Ossal­ka po­cią­gnę­ła nosem, dyn­da­jąc no­ga­mi na wy­so­kim zy­del­ku.

– A co ma być? – za­py­tał Pła­skacz, kro­jąc na pół upie­czo­ną rybę na małe ka­wał­ki, by podać je Ossal­ce. Ob­li­zał ubru­dzo­ne tłusz­czem palce.

Dziew­czyn­ka unio­sła głów­kę i z za­cie­ka­wie­niem ro­zej­rza­ła się po izbie.

– Jak długo tu bę­dzie­my?

Pła­skacz prze­rwał kro­je­nie i spoj­rzał na Ossal­kę spo­nad przy­go­to­wy­wa­ne­go dania. Odło­żył po­wo­li nóż na stół.

– A dokąd chcesz iść? Tu jest nasz dom.

Dziew­czyn­ka po­ki­wa­ła głów­ką.

– Tak, ale wszy­scy już po­szli albo… – Opu­ści­ła wzrok. Przez chwi­lę nic nie mó­wi­ła, aż w końcu zmru­ży­ła oczy, wpa­tru­jąc się w Pła­ska­cza. – Teraz to jest taka za­ba­wa w dom. Ale potem pój­dzie­my, tak?

Chło­piec zbyt gwał­tow­nie się­gnął po nóż, omal nie strą­ca­jąc go ze stołu.

– Nie bądź głu­pia. – od­parł ze zło­ścią i wró­cił do kro­je­nia ryby, nie mogąc prze­stać pa­trzeć na swoje zbyt wą­skie dło­nie i chude ręce.

 

***

 

Tej nocy stało się to, czego Pła­skacz oba­wiał się naj­bar­dziej.

– Bolą mnie plecy – za­ję­cza­ła Ossal­ka.

– Nie ma­rudź – burk­nął w od­po­wie­dzi, roz­kła­da­jąc na stole wszyst­kie po­zo­sta­łe im za­pa­sy. Nie było tego zbyt wiele i Pła­skacz zdał sobie spra­wę, że nie­dłu­go bę­dzie mu­siał wy­ru­szyć na morze, by zło­wić tro­chę ryb.

– Nie, na­praw­dę! – Ossal­ka stę­ka­ła, pró­bu­jąc wy­giąć się przy pa­le­ni­sku w taki spo­sób, by do­strzec obo­la­łe miej­sce.

Pła­skacz wes­tchnął.

– Dalej, pokaż.

Zbli­żył się do dziew­czyn­ki i zła­pał ją za wierz­ga­ją­cą nogę. Roz­draż­nio­ny ję­cze­niem, z za­że­no­wa­niem uniósł sukienkę, przy­su­nął skórę bli­żej źró­dła świa­tła… i za­marł.

– Co tam jest?

– Nic. – Prze­su­nął dło­nią po po­czer­nia­łym pła­cie skóry pod ło­pat­ką i szyb­ko za­krył plecy brud­ną sukienką. – Nic. Coś cię ugry­zło.

– Aha. – Ossal­ka wy­dę­ła dolną wargę. – Boli.

Pła­skacz od­wró­cił się, nie pa­trząc dziew­czyn­ce w oczy i uda­wał, że wró­cił do li­cze­nia za­pa­sów, choć serce w pier­si wa­li­ło mu tak, że bał się, iż sam ten dźwięk go zdra­dzi.

– To nic, przej­dzie.

Ossal­ka wró­ci­ła do ple­ce­nia wian­ka z kwia­tów, który na­stęp­nie z uśmie­chem wsa­dzi­ła sobie na czu­bek po­tar­ga­nej czu­pry­ny. Si­niak pod okiem już tro­chę zbladł, prze­cho­dząc w róż i żółć.

– Ład­nie? – za­py­ta­ła Pła­ska­cza, który ob­ró­cił się ku niej, wkła­da­jąc cały wy­si­łek w za­cho­wa­nie zwy­czaj­ne­go wy­ra­zu twa­rzy.

– Bar­dzo – od­po­wie­dział i zro­bił coś, co za­sko­czy­ło ich oboje. De­li­kat­nie do­tknął opusz­ka­mi dłoni chu­de­go po­licz­ka Ossal­ki i po­wtó­rzył: – Bar­dzo ład­nie.

Gdy Pła­skacz za­brał dłoń, dziew­czyn­ka uśmiech­nę­ła się jesz­cze sze­rzej i pod pie­przy­kiem koło jej ust po­ja­wił się do­łe­czek.

 

***

 

Wie­dział, że to nic nie da, ale nie mógł po pro­stu cze­kać. Nie zniósł­by tego, gdyby Ossal­ka po­wo­li tra­ci­ła siły tak, jak oj­ciec, aż w końcu jej ciem­ne oczy bez­myśl­nie za­czę­ły wpa­try­wać się w za­dy­mio­ny sufit.

Nie pła­kał, tylko szedł, zły na sie­bie, zły na świat, na tę za­ra­zę, na to, że był zbyt słaby, by obro­nić Ossal­kę. Przez chwi­lę, krót­ką chwi­lę, zda­wa­ło mu się, że może już być praw­dzi­wym męż­czy­zną, ale wszyst­ko to było tylko złu­dze­niem, ułudą, która spra­wi­ła, że na­ra­ził dziew­czyn­kę na nie­bez­pie­czeń­stwo.

Nie mógł tego wy­trzy­mać, więc szedł zbyt szyb­ko, po­ty­ka­jąc się w ciem­no­ści i za­ci­ska­jąc palce na no­ży­ku.

Wresz­cie zna­lazł się pod dębem, pod któ­rym, jak mu się wy­da­wa­ło, ostat­nio sie­dział z Ossal­ką wieki temu w innym świe­cie.

Wziął głę­bo­ki wdech i za­brał się do pracy, mo­zol­nie skro­biąc ga­łę­zie. Płaty kory opa­da­ły, skrę­ca­jąc się w po­dob­ne do sko­ru­pek śli­ma­ków zwoje. Było ciem­no choć oko wykol i zimno, choć w pew­nym mo­men­cie Pła­skacz zdał sobie spra­wę, że robi się coraz cie­plej, a ponad drze­wa­mi wy­kwi­tła ruda łuna, zu­peł­nie jakby nie­da­le­ko go­rza­ło pa­le­ni­sko.

Wie­dzio­ny złym prze­czu­ciem zwią­zał wo­re­czek, przy­tro­czył go sobie do pasa i ru­szył z po­wro­tem w stro­nę wio­ski. Z po­cząt­ku szedł ostroż­nie, ale gdy zdał sobie spra­wę, że go­rą­co i smród spa­le­ni­zny bije do­kład­nie z tego kie­run­ku, do któ­re­go zmie­rzał, za­czął biec.

Jeszcze zanim wy­biegł z lasu, do­strzegł ponad drze­wa­mi bi­ją­ce snopy iskier.

Rzu­cił się na oślep, wy­bie­ga­jąc spo­mię­dzy sosen, tylko po to by zo­ba­czyć, jak jego wio­ska pło­nie.

Nie­da­le­ko stało kil­ko­ro ludzi trzy­ma­ją­cych się w od­po­wied­niej od­le­gło­ści, na twarzach mieli zawiązane ja­kieś szma­ty, a w rę­kach ści­ska­li pro­wi­zo­rycz­ną broń. Sami męż­czyź­ni.

Któ­ryś z nich do­strzegł wy­ją­ce­go po­tę­pień­czo Pła­ska­cza, który biegł pro­sto w pło­ną­ce chaty i wy­szedł mu na­prze­ciw, mocno osa­dza­jąc go na ziemi twar­dy­mi dłoń­mi.

– Hej, chłop­cze. Skąd je­steś? Z tej wio­ski?

– Pusz­czaj! – darł się Pła­skacz, okła­da­jąc nie­zna­jo­me­go drob­ny­mi pię­ścia­mi. – Zo­sta­aaw! Tam jest Ossal­ka!

– Uspo­kój się, młody! Ni­ko­go tam nie ma, same trupy i za­ra­za, tfu!

Pła­skacz, który zdał sobie spra­wę, że po jego po­licz­kach płyną łzy, ma­chał rę­ko­ma coraz wol­niej i wol­niej, aż w końcu osłabł w ra­mio­nach męż­czy­zny.

– Trupy?…

– Hej, chło­pa­ki, po­móż­cie mi z tym tutaj! – za­wo­łał do swo­ich to­wa­rzy­szy, a na­stęp­nie zwró­cił się do Pła­ska­cza: – Pokaż mi się no. Je­steś chory?

Chło­piec bez­myśl­nie po­krę­cił głową, od­trą­ca­jąc dłoń męż­czy­zny i wpa­tru­jąc się w pło­ną­cy dom za jego ple­ca­mi. Nawet jeśli Ossal­ka żyła, teraz z całą pew­no­ścią nie mógł­by już jej ura­to­wać. Strop za­pa­dał się, grze­biąc izbę pod górą po­pio­łu i ognia.

– Tam była dziew­czyn­ka – wy­chli­pał, po­cie­ra­jąc za­smar­ka­ny nos. – Ossal­ka. Ja… To dla niej. – Po­ka­zał wo­re­czek przy­tro­czo­ny do pasa. – Żeby ją wy­le­czyć…

Męż­czy­zna przy­pa­trzył mu się uważ­nie, zaj­rzał do szmat­ki z korą dębu.

– Tego nie szło wy­le­czyć. Przy­kro mi, młody.

Resz­ta grup­ki zbli­ży­ła się do nich, trzy­ma­jąc się jed­nak na dy­stans od Pła­ska­cza. Roz­ma­wia­ją­cy z nim do tej pory rosły męż­czy­zna po­chy­lił się, by zrów­nać swoją twarz z twa­rzą chłop­ca.

– Mu­sie­li­śmy spa­lić te chaty, ina­czej za­ra­za do­tar­ła­by i do nas. Tak mó­wi­li ci, co ucie­kli. Ro­zu­miesz?

Pła­skacz go nie słu­chał. Pa­trzył, jak ginie wszyst­ko, co znał, jak w nocne niebo strze­la­ją kłęby dymu, który w ni­czym nie przy­po­mi­nał tego sza­re­go, pach­ną­ce­go sosną i domem.

Ten był strasz­ny, nisz­czy­ciel­ski, zwia­sto­wał śmierć i ko­niec.

– Mia­łem… – Pła­skacz mam­ro­tał coś pod nosem i męż­czy­zna mu­siał przy­bli­żyć się, by to zro­zu­mieć. – Mia­łem… mia­łem się nią… zaj­mo­wać.

Nie­zna­jo­my po­ło­żył mu na barku dłoń i mocno ści­snął. Stali w mil­cze­niu, ota­czał ich żar, paląc skórę i wy­ci­ska­jąc łzy z oczu. Pła­skacz nie miał już sił, zgar­bił się i za­ci­snął dło­nie w pię­ści, wpa­tru­jąc się w zie­mię. Czuł złość, wstyd, żal, roz­pacz.

Przed oczy­ma wi­dział Ossal­kę w wian­ku z kwia­tów i nie po­tra­fił my­śleć o ni­czym innym.

– Tak cza­sem jest. Tak po pro­stu cza­sem w życiu jest. Sam się jesz­cze prze­ko­nasz.

 

***

 

Do wscho­du słoń­ca pła­kał cicho, obej­mu­jąc się ra­mio­na­mi. Ogień nadal wzbi­jał się pod niebo, a on upie­rał się, by jesz­cze chwi­lę za­cze­kać. Choć grupa męż­czyzn ode­szła, ten rosły i szczu­pły, z czę­ścio­wo po­si­wia­łą brodą, stał razem z nim na linii sosen i obaje pa­trzy­li w mil­cze­niu na pło­ną­ce chaty. Nic nie mówił i Pła­skacz był mu za to wdzięcz­ny, bo nie był pe­wien, czy po­tra­fił­by znieść ja­kie­kol­wiek słowa.

W końcu chło­piec zro­zu­miał, że to już ko­niec, że zgliszcza mogą się tlić jesz­cze nawet kilka dni, więc od­wró­cił się, a męż­czy­zna po­szedł razem z nim. Ru­szy­li w stro­nę naj­bliż­szej wio­ski, gdzie pla­no­wał za­trzy­mać się tylko na chwi­lę, a potem iść, iść tak długo, jak star­czy mu sił. Jesz­cze nie miał odwagi za­sta­na­wiać się, gdzie jest jego brat i czy mógł­by go od­na­leźć. Był pe­wien, że nie miał­by dość od­wa­gi, by spoj­rzeć w błę­kit­ne, czułe oczy Jo­an­ki i po­wie­dzieć, co się stało.

Oznaj­mić bratu, że jed­nak nie wie­dział, co ozna­cza, by się kimś zaj­mo­wać.

Szedł więc, czła­piąc roz­wa­lo­nym butem, aż męż­czy­zna zwró­cił mu na to uwagę.

– Mógł­byś go załatać.

Pła­skacz za­mru­gał, za­sko­czo­ny i uniósł wzrok na męż­czy­znę.

Ten wska­zał pal­cem na po­ło­wicz­nie ode­rwa­ną po­de­szwę.

– Znam kogoś, kto mógł­by ci po­ka­zać, jeśli sam nie umiesz.

Chło­piec bez­myśl­nie po­ki­wał głową i po­chy­lił się nad butem, by po­pra­wić od­pa­da­ją­cy ka­wa­łek ma­te­ria­łu. I wtedy do­pie­ro, we wscho­dzą­cym świe­tle słoń­ca do­strzegł coś, co spra­wi­ło, że na mo­ment wstrzy­mał od­dech.

Przy­glą­dał się i choć jesz­cze nie ro­zu­miał, nie po­tra­fił pojąć, co to ozna­cza, czuł, że jest to ważne. Ob­li­zał ner­wo­wo usta i z drżą­cy­mi rę­ko­ma pod­niósł się, by do­go­nić idą­ce­go przed nim męż­czy­znę.

Gdy za­ci­skał pięść, my­ślał o palcu pra­wej dłoni. Jego ja­snej skó­rze, o opusz­ce, na któ­rej nie było widać choć­by naj­mniej­szej czar­nej plam­ki. I o do­łecz­ku na po­licz­ku Ossal­ki, nad któ­rym po raz pierw­szy zo­ba­czył wczo­raj ma­ły pie­przy­k.

Słoń­ce za­czę­ło prze­dzie­rać się przez ko­ro­ny drzew i cęt­ko­wa­nym świa­tłem padać na twa­rze dwóch wę­drow­ców, z któ­rych po­wo­li zni­kał cień. I nagle Pła­skacz po­czuł mały pro­myk nadziei, kiedy zdał sobie sprawę, że z ja­kie­goś po­wo­du za­ra­za oszczę­dzi­ła wła­śnie jego. I że on, Pła­skacz głę­bo­ko na dnie duszy czuje z tego po­wo­du ulgę i szczę­ście.

Że mimo bólu, wsty­du i po­czu­cia winy cie­szy się, że prze­żył.