Listy kochanków

 

“An­glia ocze­ku­je, że każdy czło­wiek wy­peł­ni swój obo­wią­zek” (sy­gnał do wszyst­kich okrę­tów, pod­nie­sio­ny na „Vic­to­ry” przed roz­po­czę­ciem bitwy obok przy­ląd­ka Tra­fal­gar)

 

– Lady Ha­mil­ton jest uzna­ną, sza­no­wa­ną ko­chan­ką ad­mi­ra­ła Nel­so­na, a nie żadną tam tan­cer­ką, na­bie­ra­ją­cą ciała mo­del­ką czy też zwy­kłą me­tre­są. – Ja­rvis wydał z sie­bie od­głos, przy­po­mi­na­ją­cy koń­skie par­sk­nię­cie. – Na Boga, Bar­row, pa­mię­taj o tym. Wszy­scy wie­dzą, że Horry ostat­nio kupił jej dom w Mer­ton Place. Dał swoje na­zwi­sko nie­daw­no uro­dzo­nej córce.

Pierw­szy lord Ad­mi­ra­li­cji, stę­ka­jąc, po­pra­wił się w fo­te­lu.

– Prze­klę­ta po­da­gra. – Syk­nął z bólu. – Panie Bar­row, będę wdzięcz­ny, je­że­li pod­su­nie pan ten wy­ście­la­ny sto­łek.

Gruby palec wska­zał dość wy­so­ki puf, sto­ją­cy obok wiel­kie­go biur­ka z ma­ho­niu.

Wil­liam Bar­row, se­kre­tarz Ad­mi­ra­li­cji, w mil­cze­niu speł­nił proś­bę.  

– Ła­ska­wie pod­nieś jesz­cze moją lewą nogę i de­li­kat­nie ułóż na tym małym ka­ta­fal­ku dla ste­try­cza­łych łydek do­wód­cy wielu okrę­tów li­nio­wych. – Ja­rvis mach­nął ręką. – Po­wiem ci, Bar­row, że gdy­bym wie­dział, co mnie czeka na stare lata, nigdy nie za­cią­gnął­bym się do floty. Ła­mią­ca moje ciel­sko po­da­gra to wynik cią­głe­go kon­tak­tu ze słoną wodą. Tylko nie mów, że jest ina­czej. 

Brwi Bar­ro­wa unio­sły się nie­znacz­nie. John Ja­rvis, teraz hra­bia i lord St. Vin­cent, par An­glii, do­ży­wot­ni czło­nek par­la­men­tu, nie po­wi­nien na­rze­kać na swój los. Wła­ści­wie, są­dził se­kre­tarz, pierw­szy lord Ad­mi­ra­li­cji mógł­by się mar­twić je­dy­nie tym, że nie po­sia­da Or­de­ru Łaźni, tak jak jego dawny pod­ko­mend­ny, wi­ce­ad­mi­rał Nel­son. Do tej pory Ja­rvis zresz­tą nigdy tego nie czy­nił. Nie roz­tkli­wiał się nad sobą.

W mil­cze­niu speł­nił ko­lej­ną proś­bę czło­wie­ka, kie­ru­ją­ce­go flotą, pły­wa­ją­cą po mo­rzach i oce­anach ca­łe­go świa­ta. Ja­rvis pra­wie cale życie spę­dził na okrę­tach wo­jen­nych, czę­sto­kroć wpa­tru­jąc się w pasz­cze cięż­kich armat, wy­plu­wa­ją­cych w sal­wach bur­to­wych po­cisk za po­ci­skiem. Z po­kła­du ru­fo­we­go spo­glą­dał na fran­cu­skich lub hisz­pań­skich żoł­nie­rzy pie­cho­ty mor­skiej, ce­lu­ją­cych w jego kie­run­ku. Wy­ko­na­nie ży­cze­nia ad­mi­ra­ła nie uwła­cza­ło god­no­ści Bar­ro­wa – wy­świad­czał po pro­stu drob­ną przy­słu­gę scho­ro­wa­ne­mu bo­ha­te­ro­wi zma­gań ze śmier­tel­nym wro­giem An­glii.

Se­kre­tarz do­szedł do wnio­sku, że reu­ma­tycz­ne do­le­gli­wo­ści muszą być wy­jąt­ko­wo silne, je­że­li Ja­rvis o nich wspo­mniał. Przez chwi­lę za­sta­na­wiał się, czy warto dzi­siaj po­ru­szyć spra­wę, mę­czą­cą jego umysł od ponad dwóch mie­się­cy.

Zde­cy­do­wał, że tak. Spra­wa sta­wa­ła się ważna, bar­dzo ważna. Bar­row wie­dział, że nie może dłu­żej cze­kać. Zresz­tą, oględ­nie na­po­mknął już o niej, prze­śmiew­czo wspo­mi­na­jąc lady Ha­mil­ton. Uczy­nił tak w pełni świa­do­mie. Nie­za­leż­nie od hu­mo­ru Ja­rvi­sa, nad­szedł czas, aby Pierw­szy Lord Ad­mi­ra­li­cji po­znał praw­dę. 

Ad­mi­rał nie­cier­pli­wym ge­stem po­pra­wił starą, prze­krzy­wio­ną pe­ru­kę z koń­skie­go wło­sia. Mimo de­li­kat­nych namów, za nic nie chciał jej zmie­nić. Uwa­żał, że i tak uczy­nił wiel­kie ustęp­stwo, go­dząc się ją nosić. Tego wy­ma­ga­ła urzę­do­wa ety­kie­ta i lord St. Vin­cent mu­siał się jej pod­po­rząd­ko­wać. Lecz teraz zdą­żył się już przy­zwy­cza­ić do nie­lu­bia­ne­go na­kry­cia głowy. Za nic w świe­cie nie chciał go zmie­nić na bar­dziej modne. Wszel­kie su­ge­stie w tej spra­wie zby­wał po­gar­dli­wym fu­ka­niem.  

Nie­bie­skie oczy Ja­rvi­sa z uwagą stu­dio­wa­ły ko­lej­ne pismo, wy­ję­te z tecz­ki Bar­ro­wa – za­mó­wie­nie na bu­do­wę dzie­się­ciu wiel­kich fre­gat, wzo­ro­wa­nych na jed­nost­kach fran­cu­skich. Lord St. Vin­cent sta­ran­nie, bez słowa, pod­pi­sał do­ku­ment. Spra­wę wie­lo­krot­nie oma­wia­no i nie bu­dzi­ła wąt­pli­wo­ści.

An­glia to­nę­ła w dłu­gach, lecz par­la­ment wy­asy­gno­wał do­dat­ko­we środ­ki na nowe okrę­ty. Bry­tyj­czy­cy mu­sie­li mieć prze­wa­gę na morzu i nawet opo­zy­cja nie miała w tej spra­wie cie­nia wąt­pli­wo­ści.

Mowa lorda St. Vin­cent w Izbie Gmin prze­wa­ży­ła szalę.

– Do­pil­nuj, Bar­row, aby szkut­ni­cy użyli do­brze prze­se­zo­no­wa­ne­go i na­le­ży­cie wy­schnię­te­go drew­na. – Ja­rvis zmarsz­czył nos. – Nie chcę, aby ka­dłu­by piły wodę jak gąbki. To długa wojna. Te okrę­ty mogą być po­trzeb­ne przez wiele lat.

– Oczy­wi­ście, sir. – Bar­row uśmiech­nął się lekko. – Wy­da­łem już od­po­wied­nie roz­ka­zy.

Pierw­szy Lord Ad­mi­ra­li­cji pod­pi­sy­wał teraz po­le­ce­nia dla po­zo­sta­łych ko­mi­sa­rzy floty, zaj­mu­ją­cych się spra­wa­mi szcze­gó­ło­wy­mi. Na­ka­zy­wa­ły one od­two­rze­nie za­pa­sów dę­bi­ny, od­la­nie no­wych ko­twic i dział, za­ku­pie­nie lin, żagli, okuć, łań­cu­chów, gwoź­dzi, be­czek, pła­tów bla­chy mie­dzia­nej od­po­wied­niej gru­bo­ści. Zle­ca­ły zwięk­sze­nie pro­duk­cji su­cha­rów i so­lo­nej wie­przo­wi­ny w becz­kach, sta­łe­go po­kar­mu załóg kró­lew­skiej ma­ry­nar­ki wo­jen­nej. Przy­po­mi­na­ły o obo­wiąz­ku nad­zo­ru nad bu­do­wą okrę­tów i ba­cze­niu, czy wszyst­ko jest tak, jak życzy sobie i za co płaci Ad­mi­ra­li­cja.

Każdy pod­pis Ja­rvi­sa na sta­ran­nie wy­ka­li­gra­fo­wa­nym do­ku­men­cie, za­ty­tu­ło­wa­nym ce­re­mo­nial­nie „Ni­niej­szym prosi się Pana i na­ka­zu­je” uru­cha­miał skom­pli­ko­wa­ną ma­szy­ne­rię, obej­mu­ją­cą nie­mal cały świat. Drwa­le w da­le­kiej Karelii, władz­twie ro­syj­skie­go cara, nie przy­pusz­cza­li nawet, że nie­ba­wem znaj­dą za­trud­nie­nie, a wie­lo­wie­ko­we dęby legną pod cio­sa­mi ich to­po­rów. Agen­ci han­dlo­wi, po­słu­gu­jąc się sza­blo­na­mi, spraw­dzą, czy grube ko­na­ry mają wła­ści­we kształ­ty i na­da­ją się na krzy­wul­ce, nie­zbęd­ne przy for­mo­wa­niu wręg i po­dłuż­ni­ków ka­dłu­bów. Po­le­cą je ob­ciąć i sta­ran­nie za­bez­pie­czyć. Na za­chę­tę sypną nieco gro­sza, i tak wli­czo­ne­go w cenę nowej fre­ga­ty.  

Ja­rvis wie­dział, że am­ba­sa­dor An­glii w Sankt – Pe­ters­bur­gu uczy­ni wszyst­ko, co moż­li­we, aby od­ręb­ne kon­trak­ty zo­sta­ły szyb­ko za­war­te. Wiele sztuk złota przej­dzie przy tym z rąk do rąk, lecz kon­wo­je drew­now­ców prze­wio­zą w przy­szłym roku wiel­kie, grube pnie do Por­ts­mouth.

Do­ku­ment za do­ku­men­tem, każdy spo­rzą­dzo­ny w dwóch eg­zem­pla­rzach, w mil­cze­niu wę­dro­wał do tecz­ki Bar­ro­wa.

Ad­mi­rał przed pod­pi­sa­niem kre­ślił na jed­nym z nich ce­re­mo­nial­ny zwrot „Pań­ski po­słusz­ny sługa”. Skry­ba Ad­mi­ra­li­cji sta­ran­nie wy­ka­li­gra­fo­wał na każ­dym pi­śmie pełne brzmie­nie urzę­du, pia­sto­wa­ne­go przez zwy­cięz­cę bitwy obok przy­ląd­ka Saint Vin­cent. Pa­pie­ry bez tego do­pi­sku sta­wa­ły się ko­pia­mi, od­kła­da­ny­mi przez Bar­ro­wa na bok.

W końcu se­kre­tarz opróż­nił tecz­kę. Ja­rvis wes­tchnął z ulgą. Po­zo­sta­wał do za­ła­twie­nie drugi ze­staw, wy­glą­da­ją­cy znacz­nie skrom­niej.  

– Sir, nie po­wie­dzia­łem, że lady Ha­mil­ton jest zwy­kłą ko­cha­ni­cą ad­mi­ra­ła Nel­so­na. – Bar­row po­sy­pał miał­kim, su­chym pia­skiem ostat­ni do­ku­ment za­pa­ra­fo­wa­ny przez pierw­sze­go lorda Ad­mi­ra­li­cji. – Nad­mie­ni­łem tylko, że nasza na­dzie­ja, bo­żysz­cze An­glii i naj­lep­szy do­wód­ca mor­ski nadal trak­tu­je ją nie­zwy­kle czułe, tro­skli­wie, jak nie­daw­no po­zna­ną, cza­ru­ją­cą ko­chan­kę, po­mi­mo tego, że nieco przy­ty­ła. Zo­sta­łem źle zro­zu­mia­ny, mi­lor­dzie. Nad­mie­nię jesz­cze, że przed chwi­lą sły­sza­łem mowę w jej obro­nie, wy­gło­szo­ną przez czło­wie­ka zna­ko­mi­cie zna­ją­ce­go Nel­so­na.

Se­kre­tarz uśmiech­nął się w duchu. Kry­tycz­ne, rzu­co­ne mi­mo­cho­dem słowa o dłu­go­let­niej przy­ja­ciół­ce Nel­so­na od­nio­sły spo­dzie­wa­ny sku­tek. Uczy­nił pierw­szy krok w przed­sta­wie­niu skry­wa­nej do dzi­siaj spra­wy. Uznał, że na­le­ży kon­ty­nu­ować.

– Lady Emma Ha­mil­ton jest dla niego wszyst­kim – cią­gnął, de­li­kat­nie zdmu­chu­jąc pia­sek na pod­ło­gę.  – Ich zwią­zek uczu­cio­wy w ni­czym się nie zmie­nił, prze­ciw­nie, na­brał in­ten­syw­no­ści. To silna na­mięt­ność dwóch osób, czule się ko­cha­ją­cych i nie­mo­gą­cych bez sie­bie żyć. Przy­naj­mniej do pew­ne­go czasu tak to poj­mo­wa­li i spra­wia­ło im to ra­dość. Sy­tu­acja ule­gła teraz zmia­nie. Oba­wiam się, że zmia­na może oka­zać się ra­dy­kal­na.

Lord St. Vin­cent chrząk­nął nie­zo­bo­wią­zu­ją­co. Ostroż­nie po­pra­wił uło­że­nie ciała w fo­te­lu.

– Ko­bie­ty! – Mach­nął ręką. – Emma winna się cie­szyć, że Horry nadal jest w niej za­du­rzo­ny po uszy. Nie jest już taka młoda.

Se­kre­tarz w mil­cze­niu po­ki­wał głową. Naj­trud­niej­szą część dzi­siej­szej wi­zy­ty u Ja­rvi­sa zo­sta­wił na ko­niec. Wzmian­ka o uczu­ciach lady Ha­mil­ton miała być tylko przy­gryw­ką do przed­sta­wie­nia pro­ble­mu, ma­ją­ce­go, zda­niem Bar­ro­wa, klu­czo­we zna­cze­nie do dal­szych losów wojny.

Mały ar­kusz li­che­go pa­pie­ru, po­ło­żo­ny teraz na biur­ku, wcze­śniej spo­czy­wał na wierz­chu pa­ru­na­stu kar­tek z dru­gie­go pa­kie­tu.  

– Proś­ba o uła­ska­wie­nie? – Ja­rvis z uwagą stu­dio­wał pe­ty­cję, na­pi­sa­ną ka­li­gra­fo­wa­ny­mi li­te­ra­mi. – Pięk­ny cha­rak­ter pisma.

– Ape­la­cja Jacka Fin­cha, fał­sze­rza kwi­tów de­po­zy­to­wych floty. Syn pa­sto­ra, nie­ste­ty, zszedł na złą drogę. Swego czasu pra­co­wał dla nas, z do­sko­na­ły­mi efek­ta­mi. – Bar­row zmru­żył oczy. – Sąd Ad­mi­ra­li­cji ska­zał go na po­wie­sze­nie. To prze­stęp­stwo staje się czę­ste. Nie mo­że­my dalej po­bła­żać temu pro­ce­de­ro­wi. Re­ko­men­du­ję jed­nak przy­chyl­ne roz­pa­trze­nie bła­ga­nia Fin­cha, z uwagi na dawne za­słu­gi. Nie zo­stał ska­za­ny za za­bój­stwo, więc zmia­na wy­ro­ku jest moż­li­wa.

– Eg­ze­ku­cja zo­stał­by wy­ko­na­na na lą­dzie? – Ja­rvis umo­czył czu­bek gę­sie­go pióra w ka­ła­ma­rzu. – Chłop ma szczę­ście, że nie po­wie­si­li­by go na noku rei, jak to jest w zwy­cza­ju na morzu. Uła­ska­wię tego Fin­cha, Bar­row, tym bar­dziej, że wsta­wiasz się za nim. Wy­lą­du­je na po­kła­dzie ja­kie­goś okrę­tu Royal Navy i od­ku­pi winy. Każdy nowy ma­ry­narz nam się przy­da.

Mocno do­ci­ska­jąc pióro do pa­pie­ru, lord St. Vin­cent na­pi­sał na proś­bie „Uła­ska­wiam. Wcie­lić do floty – jako pro­ste­go ma­ry­na­rza”.

– Sir, pro­sił­bym o prze­ka­za­nie Fin­cha na jakiś czas do mojej dys­po­zy­cji. – Bar­row ostroż­nie wziął do ręki do­ku­ment. In­kaust schnął dość długo, a w mi­secz­ce za­bra­kło pia­sku. – To wiąże się ze spra­wą lady Ha­mil­ton i ad­mi­ra­ła Nel­so­na.

Ja­rvis spoj­rzał uważ­nie na se­kre­tarz. Stę­ka­jąc, prze­su­nął nogę na stoł­ku. 

– O cóż cho­dzi, Wil­lia­mie Bar­row? – Głos szefa Ad­mi­ra­li­cji za­brzmiał twar­do. – Nie znam żad­nej spra­wy zwią­za­nej z Hor­rym i jego pięk­ną ko­bie­tą, mo­gą­cą przy­kuć uwagę ko­mi­sa­rzy floty. Ko­cha­ją się, to wszyst­ko. Do­pó­ki ich mi­łość nie wpły­wa na wy­ko­ny­wa­nie przez Nel­so­na jego obo­wiąz­ków, to uczu­cie nie ma żad­ne­go zna­cze­nia.

Ja­rvis sap­nął.

– Po­dob­no stale pi­su­ją do sie­bie listy – kon­ty­nu­ował roz­ba­wio­nym tonem. – Dość nie­win­na roz­ryw­ka. Do­sko­na­le ją ro­zu­miem, tym bar­dziej, że teraz po­zo­sta­ją w znacz­nym od­da­le­niu od sie­bie. Jak­byś po­pły­wał parę mie­się­cy po morzu, nie sta­wia­jąc stopy na lą­dzie, zro­zu­miał­byś, co ozna­cza przy­by­cie za­opa­trze­nio­we­go brygu czy szku­ne­ra, przy oka­zji prze­wo­żą­ce­go pocz­tę.

– Idzie o nie­zwy­kle do­nio­słą kwe­stię, sir. – Bar­row za­bęb­nił pal­ca­mi po gład­kim jak lu­stro bla­cie biur­ka. Nad­szedł czas, żeby bez ogró­dek wy­ja­wić za­mysł, mo­gą­cy spo­wo­do­wać upa­dek jego ka­rie­ry. Se­kre­tarz są­dził jed­nak, że jest to je­dy­ne wyj­ście z sy­tu­acji, na­pa­wa­ją­cej go coraz więk­szym nie­po­ko­jem. Cią­gnął śmia­ło dalej. – Za­mie­rzam za­cząć fał­szo­wać listy lady Ha­mil­ton do ad­mi­ra­ła Nel­so­na. Do­kład­niej rzecz uj­mu­jąc, zle­cić komuś pi­sa­nie ich we wła­ści­wym duchu. Nie wy­klu­czam, że będę mu­siał po­dob­nie po­stą­pić z li­sta­mi lorda Nel­so­na. Nie wiem jesz­cze, komu zlecę to za­da­nie. Roz­wa­żam kilka kan­dy­da­tur.

Se­kre­tarz za­milkł na chwi­lę.

– Wiem jed­nak, że Jack Finch wy­ko­na je do­sko­na­le. To pra­wie ge­nial­ny fał­szerz. Je­że­li tego nie uczy­nię – wy­po­wia­da­jąc ko­lej­ne zda­nia, Bar­row pa­trzył wprost w oczy ad­mi­ra­ła – Nel­son może wy­stą­pić z floty. Wy­stą­pić z re­zy­gna­cją, aby uło­żyć spra­wy z lady Ha­mil­ton.

Twarz Ja­rvi­sa wy­ra­ża­ła tylko jedno uczu­cie – osłu­pie­nie. Tępym wzro­kiem wpa­try­wał się w se­kre­ta­rza.

– Wtedy… – Bar­row za­gryzł wargi. Wahał się, czy do­koń­czyć zda­nie. W końcu je wy­po­wie­dział. – Wtedy mo­że­my prze­grać wojnę. Jest wiel­ce praw­do­po­dob­ne, że bez Nel­so­na nie damy sobie rady.

Do­świad­cze­nie Ja­rvi­sa po­mo­gło mu szyb­ko się opa­no­wać. Do­wód­cy i ofi­ce­ro­wie Royal Navy wie­lo­krot­nie spo­ty­ka­li się z nie­ty­po­wy­mi sy­tu­acja­mi. Mu­sie­li umieć je roz­wią­zy­wać, i to wła­ści­wie, a za­ra­zem sku­tecz­nie.

– Za­ła­tw­my naj­pierw resz­tę spraw – prze­mó­wił spo­koj­nym, chłod­nym tonem. – Widzę, że po­zo­sta­ło ich nie­wie­le.

Wy­cią­gnął rękę w stro­nę se­kre­ta­rza, gotów ode­brać ko­lej­ne pismo.

– Oczy­wi­ście, sir. – Bar­row podał od razu plik do­ku­men­tów. Po­zo­sta­wił tylko jeden. – Prze­nie­sie­nia. Kilka awan­sów na sto­pień mia­no­wa­ne­go ka­pi­ta­na, sir. To znani do­wód­cy, ro­ku­ją­cy spore na­dzie­je. Jed­nak­że przy oka­zji po­pro­szę, aby dal­szą część roz­mo­wy trak­to­wać po­uf­nie, mi­lor­dzie. Na­le­gam na to.

Ja­rvis po­now­nie sap­nął, tym razem z iry­ta­cją, nic jed­nak nie po­wie­dział. Pod­pi­sy­wa­nie „spraw róż­nych” po­szło w pio­ru­nu­ją­cym tem­pie.

– Mów! – Ja­rvis ogra­ni­czył się do wy­po­wie­dze­nia tylko jed­ne­go słowa. Oparł dło­nie na biur­ku, wpa­tru­jąc się uważ­nie w twarz Bar­ro­wa

– Geo­r­ge Fitz­pa­trick, puł­kow­nik, z ir­landz­kiej ga­łę­zi zna­ne­go rodu. – Se­kre­tarz zmru­żył oczy. – Je­dy­ny syn bar­dzo ma­jęt­ne­go lan­dlor­da. Młody, in­te­li­gent­ny i przy­stoj­ny. Od dłuż­sze­go czasu spo­ty­ka się z lady Ha­mil­ton. Jest nim za­chwy­co­na. Za­czy­na pisać do lorda Nel­so­na coraz bar­dziej chłod­ne i zdaw­ko­we listy. Coraz krót­sze i coraz bar­dziej ba­nal­ne. Parę razy wspo­mnia­ła nawet o zna­jo­mo­ści z Fitz­pa­tric­kiem, dość oszczęd­nie, lecz z wy­star­cza­ją­co po­chleb­ną nutą za­chwy­tu, żeby ad­mi­rał wpadł w wście­kłość.  

– Po pro­stu Fitz­pa­trick za­wró­cił jej w gło­wie – ką­śli­wym tonem za­uwa­żył Ja­rvis. – To się prze­cież zda­rza, nawet, po­wiedz­my to tak, w ro­dzi­nach ad­mi­ra­łów, nie mó­wiąc o in­nych. Nic wiel­kie­go.

– Nie sta­no­wi­ło­by to pro­ble­mu, gdyby nie fakt, że lord Nel­son za­czy­na się oba­wiać roz­pa­du tego do­tych­czas tak sil­ne­go związ­ku – od­pa­ro­wał Bar­row. – W ko­lej­nych li­stach dys­kret­nie dał wyraz za­nie­po­ko­je­niu, w trzech ostat­nich wy­raź­nie. Nel­son kocha lady Ha­mil­ton. Jest gotów pra­wie na wszyst­ko, aby uczu­cie prze­trwa­ło.

Za­milkł na chwi­lę.

– Roz­wa­ża re­zy­gna­cję i wy­stą­pie­nie z floty – cią­gnął spo­koj­nym tonem. – Zwie­rzył się z tego Hardy’emu, do­wód­cy „Vic­to­ry”. Hardy oczy­wi­ście na­tych­miast nas o tym po­in­for­mo­wał. Dys­po­nu­ję jego ra­por­tem.  

Palec Bar­ro­wa ude­rzył lekko w okład­kę tecz­ki, nadal le­żą­cej na biur­ku.  Se­kre­tarz wyjął ostat­nie pismo i podał ad­mi­ra­ło­wi.

– Wiem, kto jest ka­pi­ta­nem fla­gow­ca Nel­so­na – po­iry­to­wa­nym tonem za­uwa­żył Ja­rvis, stu­diu­jąc uważ­nie do­ku­ment.

– Po­wtó­rzę, sir. – Teraz Bar­row chrząk­nął gło­śno. Nie zwró­cił uwagi na słowa lorda St. Vin­cent. – Ad­mi­rał Nel­son jest już pra­wie gotów, aby odejść. Bez niego mo­że­my sobie nie dać rady. Dumna An­glia sta­nie się sa­te­li­tą krwa­we­go, na­po­le­oń­skie­go ce­sar­stwa. Mu­si­my uczy­nić wszyst­ko, żeby temu za­po­biec. Użyć wszel­kich, moż­li­wych środ­ków, aby za­trzy­mać Nel­so­na we flo­cie.

 

***

 

– Puree z ziem­nia­ków, wo­ło­wi­na i ka­pu­sta z gro­chem. Do tego pół­kwa­te­rek do­brze wy­stu­dzo­ne­go gu­in­nes­sa. Potem, dziec­ko, po­pro­szę o przy­pa­le­nie cy­ga­ra w kuch­ni.

Gar­kuch­nia nie na­le­ża­ła do naj­lep­szych, ofe­ro­wa­ła pro­ste je­dze­nie, prze­wa­ża­li klien­ci z gminu – woź­ni­ce, stan­gre­ci, młode słu­żą­ce po­śled­niej­szych urzęd­ni­ków – lecz Fo­ster chciał w końcu na­pchać sobie brzuch. Bywał tu już od dłuż­sze­go czasu, je­że­li wpadł mu jakiś grosz, w głębi ducha przy­zna­jąc, że je­dze­nie jest cał­kiem smacz­ne.

John Fo­ster czuł się bosko. Twar­da krą­głość koron mile ob­cią­ża­ła kie­szeń sur­du­ta. Ure­gu­lo­wał czynsz za nędz­ny pokój pod da­chem ka­mie­ni­cy pani For­bes. Za­le­gał z opła­tą już od trzech mie­się­cy. Nawet naj­lep­sze, naj­bar­dziej wy­stu­dio­wa­ne i prze­ko­ny­wa­ją­ce mowy Fo­ste­ra nie od­wio­dły­by go­spo­dy­ni od za­ję­cia jego ku­fer­ka z odzie­żą i rze­cza­mi oso­bi­sty­mi. Mu­siał się li­czyć z tym, że nie­ba­wem zo­sta­nie po pro­stu wy­rzu­co­ny na bruk, a pod­nisz­czo­na skrzyn­ka wraz z za­war­to­ścią prze­pad­nie. Stra­ci też uko­cha­ne książ­ki Mil­to­na i Dry­de­na, to­mi­ki po­ezji i po­wieść z cza­sów walk Lan­ca­ste­rów z Yor­ka­mi, pi­sa­ną od pra­wie dwóch lat.

Fo­ster nie po raz pierw­szy zna­lazł się pod ścia­ną. Za­sta­wił już wcze­śniej w lom­bar­dzie złoty ze­ga­rek, kilka pier­ście­ni, a nawet naj­lep­szy frak i ka­pe­lusz. Otrzy­ma­na od li­chwia­rza sumka po­szła na spła­tę sta­rych dłu­gów. Tylko krok dzie­lił go od sto­cze­nia się na dno.

Nie miał przy­ja­ciół. Ostat­nia ko­chan­ka, Judy Brown, po­rzu­ci­ła go dla po­rucz­ni­ka kró­lew­skiej gwar­dii pie­szej, da­ją­ce­go jej cał­kiem przy­zwo­ite utrzy­ma­nie. Ofi­cer szczy­cił się tym, że jest młod­szym synem ja­kie­goś ba­ro­na, nosi pięk­ne na­zwi­sko, a w armii czeka go świet­na ka­rie­ra. Judy urzą­dzi­ła Fo­ste­ro­wi go­rą­ce i dłu­gie po­że­gna­nie, na za­koń­cze­nia wrę­cza­jąc kil­ka­na­ście srebr­nych monet, część daru otrzy­ma­ne­go od no­we­go przy­ja­cie­la – na pa­miąt­kę, jak to okre­śli­ła, „na­szej wiel­kiej mi­ło­ści”. Za­ka­za­ła jed­nak ja­kich­kol­wiek dal­szych kon­tak­tów. Fo­ster ją ro­zu­miał – Judy ema­no­wa­ła tem­pe­ra­men­tem i uro­kiem mło­do­ści, a pen­sja wy­dzie­la­na po­rucz­ni­ko­wi przez do­bro­tli­we­go ojca po­zwa­la­ła do­stat­nio żyć. Do­brze też wie­dział, że „pa­miąt­ka wiel­kiej mi­ło­ści” to w isto­cie rze­czy za­pła­ta za to, że bę­dzie mil­czał i nie opo­wia­dał ni­ko­mu o daw­nej zna­jo­mo­ści. Przy­jął dar bez że­na­dy, ale nie mógł się prze­móc, aby po­pro­sić byłą to­wa­rzysz­kę sza­lo­nych eska­pad o po­now­ne wspar­cie fi­nan­so­we.

Po stra­cie ko­chan­ki Fo­ster miał wy­łącz­nie licz­ne grono zna­jo­mych. Los Johna ob­cho­dził ich tyle, co ze­szło­rocz­ny śnieg na szczy­tach gór Szko­cji. Kilka dni dłu­żej, a mu­siał­by szu­kać pracy w do­kach albo za­cząć że­brać – ze wszel­ki­mi tego kon­se­kwen­cja­mi. Zda­wał sobie spra­wę, że z tego upad­ku mógł­by się już nie pod­nieść. 

Po­mógł przy­pa­dek, i po­wta­rza­ją­cy się, szczę­śli­wy układ kart.

Fo­ster do­brze grał w wista. Czę­sto, je­że­li sia­da­jąc do sto­li­ka miał wenę, oce­niał, że zda­rza mu się gry­wać fe­no­me­nal­nie. Od­wie­dzał klub na West En­dzie, jedno z licz­nych przy­tu­lisk wiel­bi­cie­li ha­zar­do­wych roz­ry­wek. W pierw­szej sali sia­dy­wa­li gra­cze w wista, to­czą­cy rober za ro­brem walkę w grze o ni­skie staw­ki. W dru­giej kró­lo­wa­ły fa­ra­on, kości i nie­czę­sto spo­ty­ka­na ru­let­ka. Tutaj z rąk do rąk prze­cho­dzi­ły zwit­ki pa­pie­ro­wych fun­tów, a czę­sto ro­do­we sy­gne­ty, złote ze­gar­ki i na­szyj­ni­ki z dro­gich ka­mie­ni.

Za­sta­wił ostat­ni cenny przed­miot, bę­dą­cy w jego po­sia­da­niu – pier­ścio­nek zmar­łej matki, choć przy­się­gał sobie, że nigdy tego nie uczy­ni. Star­czy­ło na kupno kilku mie­dzia­nych że­to­nów. Po­sta­wił wszyst­ko na po­je­dyn­czy numer. I wy­grał. A potem miał szczę­śli­wą passę w fa­ra­onie. Wy­cho­dząc z sali, cały zlany potem, czuł w we­wnętrz­nej kie­sze­ni ka­mi­ze­li przy­jem­ny ucisk spo­re­go zwit­ka pię­cio­fun­to­wych bank­no­tów – dla Fo­ste­ra malej for­tu­ny.

W przej­ściu spo­tkał zna­jo­me­go, Fran­ci­sa Smi­tha, mło­de­go po­bor­cę po­dat­ko­we­go. Smith, do­wie­dziaw­szy się, że Fo­ster para się dzien­ni­kar­stwem, po­pro­sił go kie­dyś o pomoc w na­pi­sa­niu kilku li­stów do córki ja­kie­goś drob­ne­go wła­ści­cie­la ziem­skie­go. Urzęd­nik skar­bo­wy szu­kał kan­dy­dat­ki na żonę. Czło­wiek o tak po­spo­li­tym na­zwi­sku i za­ję­ciu mu­siał się czymś wy­ka­zać, żeby za­in­te­re­so­wać swoją osobą córkę, jakby nie było, dzie­dzi­ca.

Fo­ster wy­py­tał do­kład­nie Smi­tha o cha­rak­ter ich sto­sun­ków. Na­pi­sał kilka li­stów. Fran­cis onie­miał, czy­ta­jąc je. Hoj­nie syp­nął wtedy szy­lin­ga­mi. Taką samą proś­bę po­wtó­rzył w klu­bie. Zna­jo­mość się roz­wi­ja­ła, lecz, jak wy­ja­śnił młody po­bor­ca, na­le­ża­ło­by ją utrwa­lać.

Fo­ster po­cią­gnął łyk chłod­ne­go piwa. Sma­ko­wa­ło wy­bor­nie. Do­szedł do wnio­sku, że życie jest jed­nak pięk­ne.

Po­wró­cił do wspo­mnień wczo­raj­sze­go wie­czo­ru.

Na sto­li­ku przy wyj­ściu na­pi­sał od ręki sześć ko­lej­nych li­stów, czu­łych, oszczęd­nych w stylu, a jed­nak pul­su­ją­cych wy­ra­zi­stą nutą mi­ło­ści. Le­ża­ła tam ryza pa­pie­ru, ka­ła­marz i dobre, in­dy­cze pióra. Czę­sto z nich ko­rzy­sta­no, spo­rzą­dza­jąc we­ksle i po­twier­dze­nie zo­bo­wią­zań fi­nan­so­wych w przy­pad­ku prze­gra­nej. Kart­ki pa­pie­ru wy­peł­ni­ły zwie­rze­nia, opisy stanu uczuć, wy­ra­ża­ją­cych ra­dość z po­wo­du moż­li­wo­ścią spo­ty­ka­nia się z córką pana nie­wiel­kiej po­sia­dło­ści, za­chwyt nad jej cha­rak­te­rem i pięk­nem po­sta­ci. Fo­ster czuł pod­nie­ce­nie wy­gra­ną i od­mia­ną losu – i przy­pływ li­te­rac­kie­go na­tchnie­nia. Pie­go­wa­ta, ni­ja­ka twarz mło­de­go Smi­tha pa­ła­ła wzru­sze­niem, kiedy czy­tał listy Fo­ste­ra.

Bez słowa uści­snął mu mocno dłoń. Dwa ko­lej­ne bank­no­ty, wy­jąt­ko­wo znacz­na za­pła­ta, tra­fi­ły do we­wnętrz­nej kie­sze­ni zwierzch­nie­go okry­cia. Fo­ster nie za­sta­na­wiał się, skąd Fran­cis ma pie­nią­dze. Są­dził, że młody po­bor­ca w po­ry­wie za­do­wo­le­nia po­zbył się kar­cia­nej wy­gra­nej.

Po­rucz­nik ma­ry­nar­ki wo­jen­nej i dwóch mło­dych mid­szyp­me­nów, kan­dy­da­tów na ofi­ce­rów, za­ję­li są­sied­ni sto­lik. Chuda dziew­czy­ni­na w li­chej su­kien­ce, z burzą nie­sfor­nie ukła­da­ją­cych się wło­sów na gło­wie, na­tych­miast do nich po­de­szła.

– Mamy cał­kiem nie­daw­no wy­cią­gnię­te z kopca kar­to­fel­ki, sir – mó­wi­ła z prze­ję­ciem. – Dobre ko­tle­ci­ki sie­ka­ne. Na­praw­dę dobre, świe­żut­kie mięso, sir. Po­le­je­my wszyst­ko so­si­kiem z ma­seł­ka, sir. Na­ło­ży się sporo drob­no po­cię­te­go, ce­bu­lo­we­go szczy­pior­ku, sir. Tro­chę go jesz­cze zo­sta­ło. Le­piej sma­ku­je od czosn­ko­we­go. Do tego świe­żo go­to­wa­na, do­brze prze­cho­wy­wa­na ka­pu­sta. Bę­dzie sma­ko­wać, sir. Wszyst­ko dla chło­pa­ków z ma­ry­nar­ki wo­jen­nej, sir.

Wiel­kie oczy w chu­dej twa­rzy z uwiel­bie­niem wpa­try­wa­ły się w opa­lo­ną twarz mło­de­go po­rucz­ni­ka. Po­li­czek prze­ci­na­ła do­brze już wy­go­jo­na szra­ma, może bli­zna po cio­sie kor­dem, a może tylko ślad po nie­spo­dzie­wa­nym ze­tknię­ciu z nagle zwol­nio­ną talią okrę­to­wą.

Ofi­cer z za­do­wo­le­niem po­ki­wał głową.

– Przy­pa­lisz w końcu to cy­ga­ro? – Fo­ster po­cią­gnął na­stęp­ny łyk piwa. Smak gu­in­ne­sa i ty­to­nio­we­go dymu sta­no­wił­by do­sko­na­łe uko­ro­no­wa­nie su­te­go po­sił­ku, pierw­sze­go od kilku dni.

– Po­cze­kaj se pan chwil­kę – gbu­ro­wa­to od­po­wie­dzia­ła słu­żą­ca. – Oni strze­gą nas przed Bo­na­par­tu­siem.

Wiot­ka ręka wy­cią­gnę­ła się w stro­nę trzech mło­dych męż­czyzn.

– Dzię­ki nim – w gło­sie dziew­czy­ny za­brzmia­ło unie­sie­nie – Bo­na­par­tuś nie usta­wi gi­lo­tyn­ki przed pa­ła­cem Buc­kin­gham i nie skró­ci do­bre­go króla Je­rze­go o głowę. Oby Bóg bło­go­sła­wił kró­lo­wi i ad­mi­ra­ło­wi Nel­so­no­wi. Chło­pa­ki z ma­ry­nar­ki pod wodzą sir Ho­ra­tia dadzą se radę z Fran­cu­zi­ka­mi, bądź pan tego pewny. Mu­sisz pan się wstrzy­mać z pa­le­niem, oni mają pierw­szeń­stwo.

Nie cze­ka­jąc na od­po­wiedź, po­bie­gła w stro­nę kuch­ni.

Fo­ster wzru­szył ra­mio­na­mi. Wy­glą­da­ło na to, że bę­dzie mu­siał sam po­fa­ty­go­wać się tam, gdzie udała się ob­słu­gu­ją­ca gości dziew­czy­na.

Nie czuł gnie­wu, tylko za­do­wo­le­nie. Fra­ze­su o gi­lo­ty­nie przed kró­lew­ską sie­dzi­bą, wy­po­wie­dzia­ny z prze­ję­ciem przez słu­żą­cą, użył w jed­nym a ar­ty­ku­łów w „Naval Chro­nic­le”. Wy­glą­da­ło na to, że wszy­scy za­czy­na­ją się nim po­słu­gi­wać.

Po­wo­li dopił resz­tę piwa.

Uśmiech­nął się sam do sie­bie. Coś mu jesz­cze przy­szło do głowy. 

Dawno nie od­wie­dzał gma­chu Ad­mi­ra­li­cji. Do­sta­wał li­chut­ką pen­syj­kę z „Naval Chro­nic­le” za so­len­ne opi­sy­wa­nie zwy­cię­skich starć z fran­cu­ski­mi okrę­ta­mi kor­sar­ski­mi, po­lu­ją­cy­mi na stat­ki han­dlo­we i pom­pa­tycz­ne spra­woz­da­nia z za­wi­nię­cia do portu kon­wo­jów Kom­pa­nii Wschod­nio­in­dyj­skiej. Cza­sa­mi wpa­dał mu do kie­sze­ni nie­zły grosz za zre­da­go­wa­nie ob­wiesz­cze­nia, ode­zwy, opisu znacz­niej­sze­go star­cia fre­gat i kor­wet. Ga­ze­ta dru­ko­wa­ła ra­por­ty ka­pi­ta­nów, lecz czy­tel­ni­cy wo­le­li bar­dziej udra­ma­ty­zo­wa­ne, pełne życia dzien­ni­kar­skie re­la­cje. 

Kilku urzęd­ni­kom po­mógł w na­pi­sa­niu li­stów do ko­biet ich życia i być może po­pro­szą o spo­rzą­dze­nie na­stęp­nych. Nie po­wi­nien za­nie­dby­wać źró­dła nie­wiel­kich, lecz sta­łych do­cho­dów. Mógł prze­cież otrzy­mać nowe zle­ce­nie.

Fo­ster do­szedł do wnio­sku, że pa­le­niem cy­ga­ra może się roz­ko­szo­wać po dro­dze, a mała prze­chadz­ka cał­kiem do­brze mu zrobi.

Raźno ru­szył w stro­nę bu­dyn­ku przy ulicy Whi­te­hall.

Nadal prze­peł­nia­ła go ra­dość. Teraz, kiedy los się nagle od­mie­nił, bę­dzie mógł wie­czo­ra­mi usiąść do pi­sa­nia po­wie­ści o woj­nie Dwóch Róż. W końcu kupi po­rząd­ne, grube świe­ce. Oczy prze­sta­ną łza­wić, zmę­czo­ne ni­kłym pło­my­kiem nędz­nej ło­jów­ki. Bę­dzie mógł sku­pić się tylko na tek­ście.

Naj­bar­dziej cie­szy­ła Fo­ste­ra myśl, że fun­du­szów wy­star­czy na długo.  Praca przy uko­cha­nym utwo­rze po­win­na teraz pójść spraw­nie.

 

***

 

– Ilu ludzi bę­dzie wie­dzieć wszyst­ko? – Ja­rvis z na­my­słem po­dra­pał się po bro­dzie.

– Nie wię­cej niż pię­ciu, co naj­wy­żej sze­ściu, sir – bez wa­ha­nia od­po­wie­dział Bar­row. – Nas dwóch. Finch, bo on bę­dzie na nowo pisał listy. Oczy­wi­ście czło­wiek ukła­da­ją­cy ich treść. W sumie – czte­ry osoby. Za­kła­dam jed­nak, że może bę­dzie­my mu­sie­li po­szu­kać no­we­go li­te­ra­ta, je­że­li próby pierw­sze­go okażą się nie­za­do­wa­la­ją­ce. Do­pusz­czam moż­li­wość dwu­krot­nej wy­mia­ny, potem bę­dzie­my mu­sie­li zre­zy­gno­wać, bo krąg wta­jem­ni­czo­nych za bar­dzo się roz­sze­rzy.

Ad­mi­rał St. Vin­cent z roz­tar­gnie­niem po­ki­wał głową. Widać było, że jego umysł sys­te­ma­tycz­nie prze­tra­wia wszyst­ko to, co pod­czas dłu­giej roz­mo­wy wy­ło­żył se­kre­tarz Ad­mi­ra­li­cji. Chciał po­znać wię­cej szcze­gó­łów, od­kła­da­jąc chwi­lę pod­ję­cia de­cy­zji.

– Chyba jed­nak wię­cej… – Ja­rvis chrząk­nął. – Ktoś musi przej­mo­wać te baj­du­rze­nia dwoj­ga ko­chan­ków, nadal trak­tu­ją­cych się jak Romeo i Julia, usu­wać pie­czę­cie, la­ko­wać nowe listy, eks­pe­dio­wać.

– Nie, sir. – Se­kre­tarz po­krę­cił głową. – Ci lu­dzie nic nie będą wie­dzieć. My i tak już czy­ta­my listy Nel­so­na, o czym kie­dyś już wspo­mnia­łem, sir, choć do tej pory nie czy­ta­li­śmy li­stów lady Ha­mil­ton. – Zmru­żył oczy. – Cho­dzi o spra­wy bez­pie­czeń­stwa. Ad­mi­rał Nel­son sporo pisze o swo­ich pla­nach, po­su­nię­ciach, prze­my­śle­niach. Chcia­łem wie­dzieć, czy nie za dużo, bo ko­bie­ty czę­sto by­wa­ją ga­da­tli­we, a do­my­śla­my się obec­no­ści kilku agen­tów kor­sy­kań­skie­go ty­ra­na w oto­cze­niu ko­chan­ki ad­mi­ra­ła. Lecz Nel­son nigdy nie prze­kra­cza w tych spra­wach pew­nej gra­ni­cy, po­dob­nie jak lady Ha­mil­ton. Jej listy czy­ta­my od nie­daw­na. Za­czę­li­śmy tak czy­nić do­pie­ro wtedy, kiedy po­ja­wił się ten Fitz­pa­trick, a ad­mi­rał Nel­son za­czął się skar­żyć na obo­jęt­ność ko­bie­ty swo­je­go życia.

– Fitz­pa­trick to goguś i ba­wi­da­mek – sap­nął Ja­rvis. – Dam­ski piesz­czoch. My­dłek. Oczy­wi­ście z gwar­dii ir­landz­kiej, nie mogło być ina­czej. Rude włosy, nie­bie­skie oczy, usta pełne ga­da­ni­ny o mi­ło­ści.

– Lu­dzie zaj­mu­ją­cy się spra­wa­mi, po­wiedz­my, po­moc­ni­czy­mi – cią­gnął spo­koj­nie Bar­row – będą są­dzić, że kon­ty­nu­uje­my dawną dzia­łal­ność. Tylko Finch i czło­wiek, ukła­da­ją­cy od nowa listy, będą znali praw­dę.

Mu­siał także od­nieść się do wcze­śniej­szych słów lorda St. Vin­cent. Były nie­spra­wie­dli­we, a nawet nie­bez­piecz­ne. Bar­row są­dził, że Ja­rvis zdaje sobie z tego spra­wę. Po pro­stu ad­mi­rał dał upust prze­peł­nia­ją­cej go iry­ta­cji.

– Fitz­pa­trick to lo­jal­ny pod­da­ny króla, go­to­wy oddać za niego życie w walce – stwier­dził z na­ci­skiem. – Szcze­ry Bry­tyj­czyk. Bar­dzo in­te­li­gent­ny czło­wiek. Zna na pa­mięć wiele so­ne­tów Szek­spi­ra. In­te­re­su­je się sztu­ką ma­lar­ską, zbie­ra ob­ra­zy. Jest znaw­cą te­atru. Zwy­kły ba­wi­da­mek nigdy nie za­in­te­re­so­wał­by lady Ha­mil­ton.

Bar­row do­brze wie­dział, że za­rze­wie buntu w Ir­lan­dii cią­gle się tli, a ce­sarz Fran­cu­zów tylko czeka na sprzy­ja­ją­cą oka­zję, aby na Zie­lo­nej Wy­spie wznie­cić pło­mień zbroj­ne­go oporu. Pułk gwar­dii ir­landz­kiej de­mon­stro­wał przy­wią­za­nie miesz­kań­ców tych ziem do ko­ro­ny bry­tyj­skiej. Nie­opatrz­na wy­po­wiedź mogła Ja­rvi­sa wiele kosz­to­wać, gdyby do­tar­ły do nie­po­wo­ła­nych uszu, co naj­mniej srogą re­pry­men­dę pre­mie­ra Ad­ding­to­na.  

– A więc, prze­proś go za to, co rze­kłem, je­że­li go spo­tkasz. – Ja­rvis ru­basz­nie za­re­cho­tał. – Pa­mię­taj tylko, że mu­sisz do­cho­wać ta­jem­ni­cy tej roz­mo­wy, co sam wcze­śniej pod­kre­śli­łeś.

Obaj za­czę­li się śmiać. Lord St. Vin­cent prze­tarł za­łza­wio­ne oczy. Wie­dział, że Bar­row o ni­czym ni­ko­mu nie wspo­mni. 

– Kosz­ta i gwa­ran­cje za­cho­wa­nia ta­jem­ni­cy? – za­da­jąc ko­lej­ne py­ta­nie, Ja­rvis oparł ręce o biur­ko. Bar­row osą­dził, że ad­mi­ra­ła znu­dzi­ło dłu­gie sie­dze­nie i za­mie­rza wstać.

– Mi­ni­mal­ne, a pew­ność do­cho­wa­nia se­kre­tu wię­cej niż wy­star­cza­ją­ca – bez wa­ha­nia od­po­wie­dział se­kre­tarz. – Od dawna wy­pła­ca­my pen­sje lu­dziom, otwie­ra­ją­cym, fał­szu­ją­cym i po­now­nie pie­czę­tu­ją­cym różne listy i do­ku­men­ty. To dawni prze­stęp­cy, ale zło­ży­li przy­się­gę wier­no­ści kró­lo­wi. Za jej zła­ma­nie grozi stry­czek. Za lo­jal­ną służ­bę czeka ich gra­ty­fi­ka­cja. Znaj­dą też u nas inne za­trud­nie­nie, je­że­li ich usłu­gi w końcu okażą się nie­po­trzeb­ne.

Ja­rvis po­ki­wał głową.

– Finch zo­sta­nie wcie­lo­ny do floty, więc nie mu­sie­li­by­śmy mu dużo pła­cić, gdy­bym przy­stał na pań­ską pro­po­zy­cję, Bar­row – stwier­dził z uśmie­chem. – Jed­nak­że, oczy­wi­ście, musi otrzy­my­wać ja­kieś nie­wiel­kie po­bo­ry, żeby nie świe­cił dziu­ra­mi w spodniach na Stran­dzie. Od­czy­taj mu też od razu re­gu­la­min floty.

Po­czą­tek służ­by ma­ry­na­rzy na okrę­tach Royal Navy za­wsze wy­glą­dał tak samo – któ­ryś z ofi­ce­rów czy­tał na głos re­gu­la­min floty. Tę czyn­ność po­wta­rza­no czę­sto, prze­waż­nie na za­koń­cze­nie prze­glą­du stanu okrę­tu przez do­wód­cę. Ozna­cza­ła jedno – pod­po­rząd­ko­wa­nie się twar­dym prze­pi­som i dra­koń­skim re­pre­sjom nawet za drob­ne prze­wi­nie­nia. Zwrot „kara śmier­ci” w re­gu­la­mi­nie floty nie na­le­żał do rzad­ko uży­wa­nych okre­śleń.

Bar­row w mil­cze­niu po­ki­wał głową. Roz­mo­wa nie­uchron­nie zbli­ża­ła się do chwi­li, kiedy pad­nie py­ta­nie o na­zwi­sko czło­wie­ka, ma­ją­ce­go uzu­peł­niać listy ko­chan­ków albo nawet pisać je od nowa. Se­kre­tarz wie­dział, że jest to naj­słab­szy punkt planu. Nie mógł­by na żą­da­nie Ja­rvi­sa podać na­zwi­ska tej osoby. W za­ci­szu ga­bi­ne­tu roz­wa­żał kan­dy­da­tu­ry kilku zna­nych mu po­sta­ci z dzien­ni­kar­skie­go i li­te­rac­kie­go świat­ka, Wszyst­kie od­rzu­cił. Znani mu li­te­ra­ci mogli two­rzyć dobre ar­ty­ku­ły, ob­wiesz­cze­nia i ode­zwy, lecz nie spro­sta­li­by nie­zwy­kłe­mu wy­zwa­niu.

Skła­mał, mó­wiąc Ja­rvi­so­wi, że za­sta­na­wia się nad wy­bo­rem. Lecz Bar­row nie mógł dalej dzia­łać bez ak­cep­ta­cji lorda St. Vin­cent. Czym innym było kon­tro­lo­wa­nie pry­wat­nej ko­re­spon­den­cji Nel­so­na, zu­peł­nie czym innym jej fał­szo­wa­nie, nawet w in­te­re­sie bry­tyj­skiej ko­ro­ny. Gdyby oka­za­ło się, że Bar­row sam pod­jął taką de­cy­zję, jego ka­rie­ra le­gła­by w gru­zach.

Szef Ad­mi­ra­li­cji, stę­ka­jąc bo­le­śnie, z tru­dem dźwi­gnął się z fo­te­la. Kuś­ty­ka­jąc, wol­nym kro­kiem zbli­żył się do ko­min­ka. Wrzu­cił do środ­ka dwa do­dat­ko­we po­la­na. Wiel­kim po­grze­ba­czem sta­ran­nie ufor­mo­wał zgrab­ny sto­sik pa­lą­cych się szczap.

Bar­row po­czuł, że za­czy­na się pocić.

– Sir, je­że­li pan po­zwo­li, uchy­lę na chwi­lę okno – po­pro­sił wiel­ce śmia­ło. Wszy­scy znali przy­wią­za­nie Ja­rvi­sa do mocno bu­zu­ją­ce­go ognia w ko­min­ku.

– Po­wiew wia­tru znad Ta­mi­zy od­świe­ży nasze umy­sły – wiel­ko­dusz­nie zgo­dził się lord St. Vin­cent. – Do­kład­nie jed­nak potem je za­mknij. Po­cze­kaj chwi­lę, zaraz znowu usa­do­wię się na swoim miej­scu.

Bar­row stał przy otwar­tym na oścież oknie, z przy­jem­no­ścią wdy­cha­jąc świe­że, nieco chłod­ne po­wie­trze.

Wi­dział i do­sko­na­le sły­szał dwóch ludzi, roz­ma­wia­ją­cych na dzie­dziń­cu za­le­d­wie trzy kroki dalej – po­rucz­ni­ka z na­szyw­ka­mi ofi­ce­ra szta­bo­we­go na ka­pe­lu­szu i kogoś, kogo se­kre­tarz znał i cza­sa­mi się z nim spo­ty­kał, lecz jego na­zwi­ska nie po­tra­fił sobie teraz przy­po­mnieć.

– Na­pi­sa­łeś mi trzy zna­ko­mi­te listy, Fo­ster – głos męż­czy­zny w mun­du­rze brzmiał pro­tek­cjo­nal­nie, ale bar­dzo cie­pło. – Przy­wo­ła­nie strof Mil­to­na zro­bi­ło na Mary bar­dzo dobre wra­że­nie. To córka han­dla­rza skór i hur­tow­ni­ka mięsa, ode­bra­ła jed­nak sta­ran­ne wy­kształ­ce­nie. W pew­nych krę­gach sta­jesz się sław­ny, John.

Szta­bo­wiec wy­buch­nął śmie­chem. W tym we­so­łym, mło­dzień­czym chi­cho­cie do­mi­no­wa­ła jed­nak nie­kła­ma­na nuta uzna­nia.

– Mary wy­je­cha­ła z ojcem do Szko­cji. Jej ro­dzi­ciel po­szu­ku­je spo­rej ilo­ści wołów. Za­ma­wiam u cie­bie pięć li­stów. Szu­ka­łem cię, ale nie mo­głem zna­leźć. Dzi­siaj spa­dłeś mi po pro­stu z nieba. Do­ga­da­my się, jeśli idzie o cenę.

Kor­dial­nie po­kle­pał Fo­ste­ra po ra­mie­niu.

– Sły­sza­łem, Fo­ster, że pi­szesz jakąś po­wieść – rzu­cił na od­chod­nym po­rucz­nik. – Je­że­li jest tak dobra jak twoje listy, może oka­zać się na­praw­dę cie­ka­wa. 

Glos lorda St. Vin­cent zmu­sił Bar­ro­wa do od­wró­ce­nia się.

– Pod­su­muj­my. – Ja­rvis gło­śno chrząk­nął.

Bar­row, uśmie­cha­jąc się sam do sie­bie, sta­ran­nie za­mknął okno. Ad­mi­rał nie cier­piał prze­cią­gów.

– Upie­rasz się przy twier­dze­niu, że Horry może wy­stą­pić ze służ­by, chcąc spę­dzić resz­tę życia z lady Ha­mil­ton? – Ja­rvis za­czął na­bi­jać ty­to­niem gruby cy­buch.

– Tak, sir – zde­cy­do­wa­nie od­po­wie­dział Bar­row. – Ad­mi­rał Nel­son uczy­nił już dla An­glii aż nadto dużo. Stra­cił przy tym rękę. Nie widzi na jedno oko. Od­niósł sze­reg zwy­cięstw, a przy oka­zji, o czym nie pa­mię­ta­my, nieco lżej­szych ran. Ta bli­zna na czole… Ledwo uszedł śmier­ci. Ma pełne prawo zre­zy­gno­wać, a nikt nie ma prawa po­wie­dzieć mu złego słowa. Kocha lady Ha­mil­ton i uczy­ni wszyst­ko, żeby jej nie stra­cić. A fi­nan­so­wo jest już za­bez­pie­czo­ny, mimo tego, że czę­sto nę­ka­ją go wie­rzy­cie­le.

– Hm. – W po­mru­ku Ja­rvi­sa nadal brzmiał ton na­my­słu. Kciu­kiem sta­ran­nie ubi­jał tytoń w fajce. – Praw­dą jest, że Ho­ra­tio szyb­ko się de­cy­du­je. Umie wy­ko­rzy­stać szan­sę. Nie znam in­ne­go do­wód­cy na morzu, mo­gą­ce­go pod tym wzglę­dem do­rów­nać Nel­so­no­wi. W tej spra­wie też może bły­ska­wicz­nie pod­jąć i wy­ko­nać taką de­cy­zję, jaką uzna za wła­ści­wą.

Wes­tchnął cięż­ko. Nie­wy­raź­nie wy­mie­nił kilka na­zwisk. Bar­row po­chy­lił się, żeby le­piej sły­szeć.  

– James Sau­ma­rez, Col­lin­gwo­od… – kon­ty­nu­ował Ja­rvis. Prych­nął i po­krę­cił głową. – To nie są ad­mi­ra­ło­wie, po­sia­da­ją­cy umie­jęt­no­ści i ta­lent Horry’ego.

– Po pro­stu, sir. – Bar­row spoj­rzał Ja­rvi­so­wi pro­sto w oczy. – Ad­mi­rał Nel­son jest nadal po­trzeb­ny An­glii. Wię­cej – jest nie­zbęd­ny. Mu­si­my uczy­nić wszyst­ko, co w na­szej mocy, żeby prze­stał wąt­pić w uczu­cia lady Ha­mil­ton, a listy ko­chan­ki muszą na­pa­wać go otu­chą. Stać się źró­dłem no­wych in­spi­ra­cji.

– Tak, Bar­row. Masz rację, choć na po­cząt­ku, przy­zna­ję, wąt­pi­łem w nią – w gło­sie Ja­rvi­sa za­brzmia­ło zde­cy­do­wa­nie. – Na­tu­ral­nie wy­bra­łeś już kogoś, kto ukła­dał­by listy?

– Oczy­wi­ście, sir – bez wa­ha­nia opo­wie­dział se­kre­tarz. – To John Fo­ster, jeden z na­szych dzien­ni­ka­rzy, znaw­ca twór­czo­ści au­to­ra „Raju utra­co­ne­go” i po­cząt­ku­ją­cy, lecz bar­dzo obie­cu­ją­cy pi­sarz.

Bar­row dawno już przy­po­mniał sobie imię męż­czy­zny, roz­ma­wia­ją­ce­go z po­rucz­ni­kiem ze szta­bu. Miał świet­ną pa­mięć do twa­rzy, imion i na­zwisk.

– W pew­nych krę­gach jest uwa­ża­ny za zna­ko­mi­te­go fa­chow­ca w dzie­dzi­nie pi­sa­nia li­stów do ko­biet – dodał z uśmie­chem. – Nie wąt­pię, że da sobie radę ze two­rze­niem czu­łych i peł­nych mi­ło­ści wy­znań nie­wia­sty do męż­czy­zny. Je­stem prze­ko­na­ny – w gło­sie se­kre­ta­rza za­brzmia­ło roz­ba­wie­nie – że z przy­jem­no­ścią przyj­mie nowe, nie­ocze­ki­wa­ne zle­ce­nie.

 

***

 

– Finch, co są­dzisz o ta­kiej fra­zie: „Naj­uko­chań­szy Ho­ra­tio, wiem, że wszy­scy ocze­ku­ją od Cie­bie, że wy­peł­nisz swój obo­wią­zek. Nie­po­koi mnie, co może się wtedy stać z Tobą.”? Bar­row pod­kre­ślił ją fa­li­stą linią.

John Fo­ster od­czy­tał na głos wy­imek listu lady H. Go­niec Ad­mi­ra­li­cji przy­niósł epi­sto­łę rano, wraz z ko­lej­nym ze­sta­wem ksiąg ra­chun­ko­wych i kwi­tów de­po­zy­to­wych Ad­mi­ra­li­cji.

Listy lady Ha­mil­ton okre­śla­no „li­sta­mi lady H.” Pisma ad­mi­ra­ła Nel­so­na do ko­chan­ki „li­sta­mi Horry’ego”. Nikt nie pa­mię­tał, kto pierw­szy je tak na­zwał.

– Pom­pa­tycz­ne i suche. – Finch po­krę­cił głową. – Nasz pryn­cy­pał ma rację, pod­kre­śla­jąc ten frag­ment. Śro­dek nie­zły, ale po­czą­tek i ko­niec – fa­tal­ne.

Finch sta­ran­nie wy­pi­sy­wał na kar­cie pa­pie­ru sze­re­gi ko­lej­nych złą­czeń liter „t” i „h”. Wier­ne ich od­wzo­ro­wa­nie znowu, zda­niem Fin­cha, za­czę­ło spra­wiać pe­wien kło­pot. Przy­pusz­czał, że lady Ha­mil­ton za­czę­ła się po­słu­gi­wać no­wo­mod­nym wy­na­laz­kiem, in­dy­czym lub gęsim pió­rem z osa­dzo­ną na końcu złotą sta­lów­ką, i stąd wzię­ła się nie­wiel­ka, lecz wy­raź­na zmia­na cha­rak­te­ru pisma.  

Cał­kiem nie­spo­dzie­wa­nie Finch stał się do­sko­na­łym po­moc­ni­kiem Fo­ste­ra. Syn pa­sto­ra ode­brał sta­ran­ne wy­kształ­ce­nie, nigdy jed­nak nie za­mie­rzał pójść w ślady ojca. Pra­gnął zo­stać ma­la­rzem. Pil­nie stu­dio­wał ry­su­nek, za­sa­dy per­spek­ty­wy, ka­li­gra­fię, stale ćwi­czył pew­ność ręki. Pró­bu­jąc ma­lo­wać pierw­sze por­tre­ty, za­czął prze­by­wać w śro­do­wi­sku dziew­czyn, mię­dzy in­ny­mi zaj­mu­ją­cych się pro­fe­sją mo­de­lek. Może i dla­te­go świet­nie znał ko­bie­ty. 

– Sły­sza­łem cią­gle roz­mo­wy tych pa­nie­nek i wiele się przy tym na­uczy­łem – skwi­to­wał kie­dyś ze śmie­chem uwagę Fo­ste­ra.

– „Naj­uko­chań­szy Mój” brzmia­ło­by chyba le­piej – Fo­ster po­dra­pał się po nosie. – „Mój” pi­sa­ne dużą li­te­rą, jak to jest przy­ję­te.

– „Mój Uko­cha­ny”. – Finch pod­niósł palec. – „Uko­cha­ny” dużą li­te­rą. Tam­ten po­czą­tek pi­sa­ła w miarę tro­skli­wa me­tre­sa. Ten – ko­cha­ją­ca ko­bie­ta. Wiel­ka li­te­ra w wy­ra­zie „Uko­cha­ny” po­ka­zu­je siłę jej uczu­cia. Pisze szcze­rze, od ręki, nie ba­wiąc się w znaj­dy­wa­nie ład­nych okre­śleń. Ak­cen­tu­je mi­łość. Tak pisze osoba ko­cha­ją­ca. Na­pi­je­my się her­ba­ty?

– Z przy­jem­no­ścią – ra­do­śnie od­po­wie­dział Fo­ster. Finch po­mógł roz­wią­zać ko­lej­ny pro­blem. – Czemu kwe­stio­nu­jesz ko­niec tego zda­nia?

– „Drżę ze stra­chu, co może się wy­da­rzyć” – mruk­nął Finch, sta­wia­jąc czaj­nik na że­liw­nym pie­cy­ku. – „Mdle­ję na myśl, że może Cię, uko­cha­ny skar­bie, tra­fić kula wroga.” „Prze­ni­ka mnie zimno, kiedy myślę, co może tobie, Uko­cha­ny, się przy­tra­fić”. To by­ło­by to, o co nam cho­dzi. Po­licz wy­ra­zy, Fo­ster. W nowym za­koń­cze­niu musi ich być mniej wię­cej tyle samo.

– Zda­nia, po­da­ne przez cie­bie, wy­pi­sa­łem sobie na li­ście zmian, oczy­wi­ście nie w iden­tycz­nym brzmie­niu. – Fo­ster za­tarł dło­nie. – Mam ich jesz­cze dzie­więć. Wy­bio­rę naj­lep­sze. Je­ste­śmy na do­brej dro­dze. Nie po­do­ba mi się też śro­dek. „ Wszy­scy ocze­ku­ją…” Gdzie w tym zda­niu jest lady H? Ona nie ocze­ku­je? Można od­nieść wra­że­nie, że opi­su­je to, co usły­sza­ła od in­nych.

– Na przy­kład od tego nie­do­szłe­go, ir­landz­kie­go ko­cha­sia – iro­nicz­nie za­uwa­żył Finch. – I tak do­brze, że pisze w licz­bie mno­giej, dość bez­oso­bo­wo.

On i Fo­ster wie­dzie­li, kim jest Geo­r­ge Fitz­pa­trick i znali jego rolę.

Li­sto­pad roz­po­czął się opa­da­mi desz­czu ze śnie­giem. Pra­wie nie za­uwa­ży­li, że mi­nę­ło ponad pól roku od czasu, kiedy do­wie­dzie­li się o cze­ka­ją­cym ich za­da­niu. Pa­da­ło pra­wie bez prze­rwy i nie wy­glą­da­ło na to, że po­go­da się po­pra­wi. W ni­skim, ob­szer­nym po­miesz­cze­niu nie od­czu­wa­li jed­nak chło­du. Spo­rej wiel­ko­ści że­liw­ny pie­cyk dawał przy­jem­ne uczu­cie cie­pła. Mieli pod do­stat­kiem drew­na i ob­fi­cie z niego ko­rzy­sta­li.

Wszyst­ko od sa­me­go po­cząt­ku ukła­da­ło się do­brze. Fo­ster są­dził, że znacz­ną rolę mógł ode­grać w tym przy­pa­dek. Przy­zna­wał jed­nak, że wiele za­wdzię­cza­ją do­świad­cze­niu i wie­dzy Fin­cha, a także or­ga­ni­za­tor­skim umie­jęt­no­ściom Bar­ro­wa. Se­kre­tarz Ad­mi­ra­li­cji zna­lazł dla nich świet­ne locum – dwa po­miesz­cze­nia z tyłu stocz­nio­we­go bu­dyn­ku, zaj­mo­wa­ne­go przez kwe­sto­ra Ad­mi­ra­li­cji, od­po­wie­dzial­ne­go za roz­li­cze­nia fi­nan­so­we i jego nie­licz­ny ze­spół urzęd­ni­ków. Miej­sce po­sia­da­ło sporo zalet. W bu­dyn­ku zbie­ra­no listy i prze­sył­ki służ­bo­we dla floty, więc przej­mo­wa­nie i po­now­ne eks­pe­dio­wa­nie pism Nel­so­na i lady Ha­mil­ton nie na­strę­cza­ło trud­no­ści. Bar­row nie­zwłocz­nie wydał po­le­ce­nia i do­pil­no­wał, aby ich ko­re­spon­den­cja spły­wa­ła do lon­dyń­skie­go portu, nawet wtedy, kiedy szyb­ciej do­tar­ła­by do ad­re­sa­tów przez Por­ts­mouth, głów­ną bazę floty. Po­nad­to po­ko­je miały od­ręb­ne wej­ście.

Bar­row za­sta­na­wiał się nad spo­so­bem za­ma­sko­wa­nia dzia­łal­no­ści Fin­cha i Fo­ste­ra. Po­mysł Fin­cha oka­zał się ge­nial­ny w swo­jej pro­sto­cie.

– Spraw­dza­my księ­gi roz­ra­chun­ko­we floty, a także kwity de­po­zy­to­we, czy przy­pad­kiem nie zo­sta­ły pod­ro­bio­ne – rzu­cił z krzy­wym uśmie­chem pod­czas jed­ne­go z wielu spo­tkań. – To miej­sce ide­al­nie się do tego na­da­je.

Gońcy Ad­mi­ra­li­cji re­gu­lar­nie do­star­cza­li i od­wo­zi­li do ar­chi­wum grube księ­gi i po­wią­za­ne pacz­ki do­ku­men­tów fi­nan­so­wych. Fo­ster roz­pa­ko­wy­wał kilka prze­sy­łek, po czym po upły­wie kil­ku­na­stu dni rów­nie sta­ran­nie je za­wią­zy­wał. Sta­rał się ni­cze­go za bar­dzo nie prze­kła­dać, nie chcąc zbu­rzyć ide­al­ne­go po­rząd­ku ich uło­że­nia. Ni­ko­go nie dzi­wi­ły więk­sze i mniej­sze lupy, le­żą­ce na stole – ba­da­nie praw­dzi­wo­ści kwi­tów de­po­zy­to­wych w pełni uza­sad­nia­ło ich po­sia­da­nie. Tak samo ni­ko­go nie dzi­wi­ła obec­ność dwóch żoł­nie­rzy przy wej­ściu – strze­gli waż­nych do­ku­men­tów Ad­mi­ra­li­cji.

Szyb­ko utarł się spo­sób po­stę­po­wa­nia z nad­cho­dzą­cy­mi li­sta­mi. Otwie­rał je Finch przy uży­ciu roz­pa­lo­ne­go do czer­wo­no­ści noża, z wiel­ką ma­estrią usu­wa­jąc la­ko­wą pie­częć. Oka­za­ło się, że nie jest po­trzeb­ny żaden do­dat­ko­wy po­moc­nik – syn pa­sto­ra świet­nie sobie ra­dził. Nie chciał zdra­dzić, gdzie po­siadł tę umie­jęt­ność.

– Roz­grze­wasz ostrze, z tym, że sztych musi być pla­ski i dość cien­ki – po­in­stru­ował kie­dyś Fo­ste­ra. – Przed­tem ostroż­nie schła­dzasz pie­częć i pa­pier wodą. Nie za dużo płynu, aby nie prze­siąkł do środ­ka i nie roz­ma­zał atra­men­tu. De­li­kat­ny, ale zde­cy­do­wa­ny ruch tuż nad po­wierzch­nią, i ostrze prze­cho­dzi przez wosk jak przez masło. Lak albo wosk się roz­grze­wa­ją, ale nie na tyle, żeby uszko­dzić kart­kę. Jesz­cze cie­płym czu­becz­kiem roz­wie­ra­my po­zo­sta­ło­ści nadal mięk­kiej pie­czę­ci. Spójrz tylko! 

Fo­ster za­fa­scy­no­wa­ny przy­glą­dał się le­żą­cej na stole krą­głej, pła­skiej brył­ce laku z nadal nie­na­ru­szo­nym od­ci­skiem me­ta­lo­we­go znaku nadaw­cy.

– Do­ku­ment de­li­kat­nie osu­sza­my nad pie­cem, kła­dzie­my na stole, przy­kła­da­my coś cięż­kie­go, żeby pa­pier się nie po­marsz­czył. Bę­dzie taki, jak po­przed­nio – gład­ki. Po­zo­sta­ło­ści na złą­cze­niu po­kry­je po­now­ne la­ko­wa­nie. Ten spo­sób po­zwa­la też na uzy­ska­nie kopii pie­czę­ci – z uśmie­chem dodał Finch. – To nic trud­ne­go, je­że­li ma się do dys­po­zy­cji czy­tel­ną od­bit­kę.

Pie­czę­cie uży­wa­ne przez lorda Nel­so­na i lady Ha­mil­ton wy­ko­nał za­ufa­ny gra­wer Ad­mi­ra­li­cji.

Od razu Bar­row usta­lił też, że lady H. i Horry nie spo­rzą­dza­ją kopii li­stów. Fo­ster szyb­ko prze­ko­nał Bar­ro­wa, jak bar­dzo roz­sze­rza to moż­li­wo­ści zmia­ny tre­ści.

– Pro­jek­tu­jąc nowy roz­dział mojej po­wie­ści, mam w gło­wie pra­wie wszyst­ko, łącz­nie z tym, co kto komu powie – stwier­dził zde­cy­do­wa­nie.  – Po dwóch dniach zo­sta­je mi tylko osno­wa zda­rzeń. Oni będą pa­mię­tać, co chcie­li na­pi­sać. Nie będą pa­mię­ta­li, jak to uczy­ni­li. Słowa szyb­ko ula­tu­ją. Oczy­wi­ście, muszę za­cho­wać umiar i ostroż­ność.

Se­kre­tarz Ad­mi­ra­li­cji dał Fo­ste­ro­wi wolną rękę.

Po otwo­rze­niu listu Fo­ster uważ­nie go czy­tał. Na od­ręb­nej kar­cie no­to­wał spo­strze­że­nia i su­ge­stie. List nie­zwłocz­nie wę­dro­wał do Whi­te­hall. Wra­cał jesz­cze tego sa­me­go dnia, z uwa­ga­mi se­kre­ta­rza Ad­mi­ra­li­cji.

Pod­kre­śle­nie ja­kiejś frazy i znak za­py­ta­nia ozna­cza­ły, że Bar­row ak­cep­tu­je treść, jed­nak­że na­le­ży ją nieco zmie­nić. Wzmoc­nić zna­cze­nie, uczy­nić czul­szą. Linia opa­trzo­na wy­krzyk­ni­kiem in­for­mo­wa­ła, że ko­niecz­na jest zde­cy­do­wa­na prze­rób­ka. Fa­li­ste pod­kre­śle­nie za­wia­da­mia­ło, że za­zna­czo­ną frazę na­le­ży na­pi­sać od nowa. Te znaki Bar­row sta­wiał nie tylko przy źle brzmią­cych zda­niach, ale też przy po­je­dyn­czych wy­ra­zach, Na od­ręb­nej kar­cie se­kre­tarz wy­pi­sy­wał uwagi, cza­sa­mi kon­kret­ne pro­po­zy­cje. Już po pierw­szym li­ście opa­trzył pod­kre­śle­nia drob­no sta­wia­ny­mi cy­fer­ka­mi, po­wta­rza­ją­cy­mi się póź­niej na „kar­cie su­ge­stii”. Tak Fo­ster na­zwał to, co pisał do nich Bar­row.

List wra­cał do nie­po­zor­ne­go bu­dyn­ku na ty­łach lon­dyń­skich doków. Fo­ster, uwzględ­nia­jąc ży­cze­nia Bar­ro­wa, pisał nowy. Bar­dzo czę­sto sam wpro­wa­dzał do­dat­ko­we zmia­ny, roz­sze­rze­nia i uzu­peł­nie­nia. Cza­sa­mi pisał list pra­wie od po­cząt­ku. Two­rzył coś, co enig­ma­tycz­nie okre­śla­no „prób­ką”. „Prób­ka” lą­do­wa­ła na biur­ku se­kre­ta­rza Ad­mi­ra­li­cji. Bar­row dość czę­sto na­no­sił ołów­kiem ko­lej­ne uwagi. Wtedy Fo­ster spo­rzą­dzał drugą „prób­kę”. Prze­waż­nie oka­zy­wa­ła się wy­star­cza­ją­ca, choć nie­kie­dy ich zwierzch­nik jesz­cze su­ge­ro­wał zmia­ny. By­wa­ło, że treść prze­ró­bek i uzu­peł­nień sta­wa­ła się przed­mio­tem spo­rów, z ko­niecz­no­ści szyb­ko roz­strzy­ga­nych.

Po osta­tecz­nym uzgod­nie­niu zmian Jack Finch przy­stę­po­wał do pracy. Pisał list kilka razy, po­rów­nu­jąc tekst z ory­gi­nal­ny­mi li­sta­mi lady H. lub Horry’ego. Nie nisz­czo­no ich – Finch po­trze­bo­wał wzor­ców. W końcu spo­rzą­dzał list, jak to okre­ślał, „na czy­sto”, la­ko­wał i od­ci­skał pie­częć.

Fo­ster po­dzi­wiał ma­estrię pracy Fin­cha. Mimo uży­wa­nia lupy, nie po­tra­fił od­kryć żad­nych róż­nic w cha­rak­te­rze pisma. 

Pew­ne­go dnia Finch wy­ja­śnił Fo­ste­ro­wi isto­tę po­peł­nia­nych przez niego prze­stępstw. Chyba wziął pod uwagę, że to­wa­rzysz i tak mógł­by po­znać praw­dę z ust Bar­ro­wa.

– Flota wo­jen­na to wiel­ki i skom­pli­ko­wa­ny me­cha­nizm. – Finch uśmie­chał się skąpo, opo­wia­da­jąc o tym, jak wy­sła­no go na deski sza­fo­tu. – Po­trze­bu­je be­czek, gwoź­dzi, żyw­no­ści, mąki, pro­chu, lin, płót­na, ce­bu­li, czosn­ku i gro­chu. Mnó­stwa rze­czy. Je­steś do­staw­cą be­czek. Wy­ko­na­łeś za­mó­wie­nie na pięć­dzie­siąt sztuk. Nie do­sta­jesz od ręki za­pła­ty. Otrzy­mu­jesz kwit de­po­zy­to­wy na umó­wio­ną sumę. Pod­pi­sa­ny, opie­czę­to­wa­ny, za­twier­dzo­ny. Do­pie­ro z nim uda­jesz się do urzę­du kwe­sto­ra, wtedy, kiedy chcesz. To wy­god­ne, bo od­ra­cza płat­ność, umoż­li­wia kon­tro­lę. Dla cie­bie też – kwit ma okre­ślo­ną war­tość, mo­żesz go sprze­dać. Jest wła­ści­wie pew­nym we­kslem, płat­nym od ręki. Czemu jed­nak nie do­star­czyć stu be­czek? To zna­czy, wy­pi­sać do­ku­men­tu, po­twier­dza­ją­ce­go na­stęp­ną do­sta­wę?

– To trud­ne? – za­py­tał z cie­ka­wo­ścią Fo­ster.

– Bar­dzo – spo­koj­nie od­po­wie­dział Finch. – Wszyst­ko musi się zga­dzać. Pod­pi­sy, pie­czę­cie, pa­pier. Za­twier­dze­nia. Na­zwi­sko do­staw­cy. Daty. Kwoty nie mogą być za duże, bo wzbu­dzi­ły­by po­dej­rze­nia.  Jedno na pewno jest nie­praw­dzi­we – tych ko­lej­nych pięć­dzie­się­ciu be­czek flota nigdy nie otrzy­ma­ła. Poj­mu­jesz to?

Skąpy uśmiech Fin­cha po­głę­bił się.

Fo­ster nie za­mie­rzał do­cie­kać, skąd Finch tak do­kład­nie wie­dział o róż­nych do­sta­wach. Od Bar­ro­wa usły­szał kie­dyś, że w trak­cie pro­ce­su nie chciał ni­cze­go ujaw­nić. Może i dla­te­go, są­dził Fo­ster, otrzy­mał tak su­ro­wy wyrok. 

– Wy­da­ła mnie moja mo­del­ka – rzu­cił na za­koń­cze­nie roz­mo­wy Finch. – Po­sta­no­wi­łem się z nią roz­stać, a ona mnie zdra­dzi­ła. Z ze­msty, jak to ko­bie­ty.  

Teraz Finch na­le­wał her­ba­tę do fi­li­ża­nek.

– „Uko­cha­ny Mój, wiem, że An­glia ocze­ku­je od Cie­bie, że wy­peł­nisz swój obo­wią­zek. Drżę jed­nak na myśl, co może Ci się stać.” – Fo­ster prze­czy­tał dwa zda­nia. Przed chwi­lą za­pi­sał je ołów­kiem na ka­wał­ku pa­pie­ru. – Znacz­nie le­piej to brzmi.

– Po­pra­cuj nad tym jesz­cze. – Finch podał mu wy­szczer­bio­ny kubek. – Mamy świe­że su­cha­ry. Dość smacz­ne.

W mil­cze­niu pili her­ba­tę. Fin­cho­wi, for­mal­nie ma­ry­na­rzo­wi, przy­słu­gi­wa­ło prawo do racji żyw­no­ścio­wych. Raz na jakiś czas otrzy­my­wa­li nie­wiel­ki worek su­cha­rów.

– Osią­ga­my spore po­stę­py – za­uwa­żył Fo­ster, się­ga­jąc po na­stęp­ny wy­twór jed­ne­go z lon­dyń­skich pie­ka­rzy. – Rze­czy­wi­ście, nie­złe. Dobra mąka.

– To stan rów­no­wa­gi. – Finch po­trzą­snął głową. – Uczu­cia lady H. już nie gasną, ale też nie stają się go­ręt­sze. Jesz­cze sporo nam bra­ku­je do suk­ce­su. Wi­dzisz – jego oczy bły­snę­ły – ona sta­nie się z po­wro­tem ko­chan­ką ad­mi­ra­ła, kiedy wyśle mu, na przy­kład, kilka tych no­wych piór. Drob­ny po­da­ru­nek za­ko­cha­nej ko­bie­ty dla męż­czy­zny, spra­wia­ją­cy jej sa­tys­fak­cję, ro­zu­miesz? Tak po­stę­pu­je osoba za­ko­cha­na. Da­wa­nie drob­nych pre­zen­tów mi­ło­ści życia spra­wia ra­dość. Pa­mię­taj o tym.

– Wtedy – Finch od­sta­wił fi­li­żan­kę na stół – bę­dzie­my mogli stwier­dzić, że wy­ko­na­li­śmy za­da­nie.

 

***

 

– Mamy silny, po­myśl­ny wiatr z lewej ćwiart­ki ru­fo­wej. – Nel­son moc­niej osa­dził na gło­wie ka­pe­lusz. – Nie mu­si­my hal­so­wać. Je­że­li się nie zmie­ni, do Tu­lo­nu do­pły­nie­my ran­kiem ju­trzej­sze­go dnia. Może uda się wy­cią­gnąć z portu kilka fre­gat.

On i Tho­mas Hardy stali na ru­fo­wym po­kła­dzie „Vic­to­ry”. Wiel­ki trój­po­kła­do­wiec ko­ły­sał się mocno pod na­po­rem po­ry­wów śród­ziem­no­mor­skie­go po­wie­trza, lecz obaj nie trzy­ma­li się re­lin­gu, bez wy­sił­ku utrzy­mu­jąc rów­no­wa­gę.

– Więk­szość okrę­tów pa­tro­lu­ją­cych redę Tu­lo­nu od­pły­wa – cią­gnął Nel­son, z uwagą ob­ser­wu­jąc cho­rą­giew­kę, peł­nią­cą rolę wia­trow­ska­zu. – Wy­glą­dać to bę­dzie na kon­cen­tra­cję sił do wy­ko­na­nia in­ne­go za­da­nia. Potem upo­zo­ru­je­my wy­pa­dek. Na jed­nym z nie­licz­nych slu­pów pierw­szej linii re­ko­ne­san­su pęk­nie zu­ży­ty bram­sel. Oczy­wi­ście, nasza eska­dra ukry­je się za łu­kiem wid­no­krę­gu. Za­dbam o to, aby ob­ser­wa­to­rzy z lądu nie mogli do­strzec topów na­szych masz­tów.

Hardy do­brze znał ad­mi­ra­ła. Wie­dział, że oczy­ma wy­obraź­ni widzi całą sy­tu­ację. Słu­chał z nie­uda­wa­ną cie­ka­wo­ścią – kie­dyś sam mógł­by wy­ko­rzy­stać ten po­mysł.

– Aro­ganc­cy An­gli­cy – cią­gnął Nel­son – za­miast od­pły­nąć na bez­piecz­ną od­le­głość, za­czy­na­ją wy­mie­niać ża­giel pod nosem ba­te­rii brze­go­wych, oczy­wi­ście tuż poza za­się­giem strza­łu. Spusz­cza­ją reję na po­kład.  Fran­cu­zi mogą ze­chcieć uka­rać zu­chwal­ca.

Pro­por­czyk za­ło­po­tał kilka razy i zmie­nił po­ło­że­nie. Wiatr za­czy­nał dąć z nieco in­ne­go kie­run­ku.

– Bra­so­wać mar­sle! – głos Hardy’ego wy­peł­nił rufę. Do­wód­ca nie mu­siał jesz­cze uży­wać tuby. – Z ży­ciem, lu­dzie!

Prze­raź­li­wy świer­got gwizd­ków i krzy­ki bos­ma­nów wy­wo­ły­wa­ły wach­tę. Zro­go­wa­cia­łe, bose stopy za­ło­mo­ta­ły na po­kła­dzie środ­ko­wym. Twar­de ręce cią­gnę­ły brasy, grube liny, umo­co­wa­ne do koń­ców cięż­kich rej, zmie­nia­jąc ich po­ło­że­nie tak, aby żagle usta­wi­ły się ide­al­nie w osi wia­tru. Inni ma­ry­na­rze, wal­cząc z na­po­rem mas po­wie­trza, cią­gnę­li za szoty, przy­wią­za­ne do rogów płót­nisk mar­sli, ko­ry­gu­jąc ich usta­wie­nie.  

Po­rucz­nik wach­to­wy z za­dar­tą głową uważ­nie oce­niał pracę żagli. Mach­nął ręką.

– Ob­kła­dać! – za­ko­men­de­ro­wał.

Kil­ka­krot­nie prze­ło­żo­no liny na koł­kow­ni­cach. Jedna z wie­lo­krot­nie wy­ko­ny­wa­nych dzi­siej­sze­go dnia czyn­no­ści zo­sta­ła za­koń­czo­na. Nikt nie mógł prze­wi­dzieć, czy za pa­rę­na­ście minut nie trze­ba bę­dzie jej po­wtó­rzyć.

– Mogą się na to nie na­brać, sir – spo­koj­nie za­uwa­żył Hardy. Prze­rwa­li roz­mo­wę, w mil­cze­niu ob­ser­wu­jąc wy­sił­ki ma­ry­na­rzy.

– Wiel­ce praw­do­po­dob­ne. – Nel­son wzru­szył ra­mio­na­mi. – Nie są głup­ca­mi. Ale każda oka­zja jest dobra – cią­gnął z wi­docz­nym oży­wie­niem – aby pod­nieść ducha walki. Osta­tecz­nie wyj­dzie na to, że prze­pro­wa­dzi­my cie­ka­we ćwi­cze­nie. Za­pa­mię­taj, Hardy – na­ka­żę, aby na po­kła­dzie tego slupa mie­rzo­no czas. Myślę, że usta­no­wią re­kord szyb­ko­ści wy­mia­ny żagla. To też się przy­da w przy­szło­ści.

Po­dmu­chy po­wie­trza wzma­ga­ły się, po­wo­li prze­cho­dząc w wi­chu­rę. Kątem oka do­wód­ca „Vic­to­ry” do­strzegł biel pierw­sze­go grzy­wa­cza na coraz to wyż­szej fali. Nie­ba­wem na­le­ża­ło wydać po­le­ce­nie re­fo­wa­nia mar­sli.

Jesz­cze miał na to nieco czasu. Siła wia­tru wzra­sta­ła w jed­no­staj­nym tem­pie.

– Jak się czuje lady Ha­mil­ton, sir? – za­py­tał. Od wielu dni ad­mi­rał prze­ja­wiał nie­zwy­kle oży­wie­nie. Roz­pie­ra­ła go żądza czynu. Wypad pod Tulon sta­no­wił za­le­d­wie tylko jedną z wielu akcji, sta­ran­nie opra­co­wy­wa­nych przez Nel­so­na.

Długi okres przy­gnę­bie­nia ad­mi­ra­ła zda­wał się nie­od­wra­cal­nie od­cho­dzić w prze­szłość.

– Bar­dzo do­brze, Hardy. – Zęby Nel­so­na bły­snę­ły w uśmie­chu. – Ostat­nio otrzy­ma­łem od niej wspa­nia­ły pre­zent – aż czte­ry pióra z tymi zło­ty­mi sta­lów­ka­mi. Wspa­nia­ły wy­na­la­zek – łatwo się pisze, atra­ment nie bru­dzi pal­ców, sta­lów­ka wy­star­cza na długo. Weź jedno, Emma ucie­szy­ła­by się, wie­dząc, że ci je ofia­ro­wa­łem.

Spraw­na ręka Nel­so­na za­nu­rzy­ła się w we­wnętrz­nej kie­sze­ni mun­du­ro­wej kurt­ki.

– Dzię­ku­ję, sir. – W gło­sie Hardy’ ego za­brzmia­ło wzru­sze­nie. – Cu­dow­ny i nie­spo­dzie­wa­ny dar.

– Ja też tak ode­bra­łem tę prze­sył­kę. Cóż za po­da­ru­nek! – Nel­son prze­szedł kilka kro­ków. – Otrzy­ma­łem też inny. Na­pi­sa­ła w jed­nym z li­stów coś ta­kie­go: „An­glia ocze­ku­je od Cie­bie, że wy­peł­nisz swój obo­wią­zek”. Za­mie­rzam użyć tego zda­nia w nieco innej for­mie. Je­że­li w końcu doj­dzie do star­cia z Fran­cu­za­mi i Hisz­pa­na­mi, przed walką po­le­cę pod­nieść sy­gnał: „An­glia ocze­ku­je, że wszy­scy speł­nią swój obo­wią­zek”.  

– Może jesz­cze coś zmie­nię – dodał z za­du­mą. – Może pani mo­je­go życia coś mi pod­po­wie. Sądzę jed­nak, że ta fraza na­praw­dę do­brze brzmi.

 

***

 

Mieli mniej pracy, więc coraz czę­ściej roz­ma­wia­li ze sobą. Znaj­do­wa­li nawet chwi­lę na oma­wia­nie plo­tek, na przy­kład tej, że ad­mi­rał Ja­rvis za­mie­rza ustą­pić ze sta­no­wi­ska. Krą­ży­ły słu­chy, że pre­mie­rem po­now­nie zo­sta­nie Wil­liam Pitt.

– Hra­bia St. Vin­cent odej­dzie, Bar­row po­zo­sta­nie. – Finch krót­ko sko­men­to­wał nie­spo­dzie­wa­ną wieść. – Jest zbyt cenny i za dużo wie. Zo­ba­czysz, w końcu otrzy­ma tytuł szla­chec­ki i ozdo­bi drzwicz­ki swo­jej ko­la­ski cał­kiem zgrab­nym her­bem. 

W roz­pie­czę­to­wa­nych li­stach nie wid­nia­ły już licz­ne pod­kre­śle­nia ołów­kiem. Znik­nę­ły fa­li­ste linie. Fo­ster pra­wie że od ręki pisał nowe wer­sje kwe­stio­no­wa­nych zdań i wy­ra­zów. Finch do­szedł do ta­kiej wpra­wy, że wy­star­cza­ła jedna próba, aby na­pi­sał tekst ‘na czy­sto”.

Wła­śnie tym się teraz zaj­mo­wał.

Fo­ster prze­glą­dał słow­ni­czek zwro­tów, naj­czę­ściej uży­wa­nych w ko­re­spon­den­cji po­mię­dzy lady H. a Hor­rym. Za­czął go dla wy­go­dy two­rzyć już dość dawno, chcąc unik­nąć po­wtó­rzeń, a teraz przy­po­mi­nał sobie jego treść.  

– Cza­sa­mi za­sta­na­wiam się, czemu zaj­mu­jesz się tym, czym się zaj­mu­jesz – rzu­cił od nie­chce­nia.

Od kilku mie­się­cy pró­bo­wał zro­zu­mieć, co skło­ni­ło Fin­cha do zo­sta­nia fał­sze­rzem. Do tej pory nie po­tra­fił sfor­mu­ło­wać od­po­wie­dzi.

Po­dra­pał się za uchem. Obaj z Fin­chem nie no­si­li peruk, a Bar­row na to nie na­le­gał.

– Po­pro­si­ła mnie Ad­mi­ra­li­cja – spo­koj­nie od­po­wie­dział Finch. Aku­rat skoń­czył jedną stro­nę i mógł sobie po­zwo­lić na roz­mo­wę. Listy sta­wa­ły się oraz bar­dziej ob­szer­ne, a Finch za­czy­nał szczy­cić się tym, że po­trze­bu­je za­le­d­wie jed­nej próby do prze­pi­sa­nia ko­lej­nej epi­sto­ły, opra­co­wa­nej przez Fo­ste­ra.  – Fał­szo­wa­łem fran­cu­skie pisma urzę­do­we. Sporo pasz­por­tów. Po­le­ce­nia. Z tego Bar­row bar­dzo się cie­szył. Czę­sto też re­la­cje i listy. Róż­nie.

Za­milkł. Nie­znacz­nie prze­su­nął kartę pierw­szej, fał­szer­skiej próby listu lady H. Po­ru­sza­jąc bez­gło­śnie usta­mi, wo­dził pió­rem po pa­pie­rze.

– Prze­cież do tego trze­ba znać fran­cu­ski. – Fo­ster po­krę­cił głową. – Mówić jak ro­do­wi­ty Fran­cuz. Mało, my­śleć jak miesz­ka­niec rów­nin nad Se­kwa­ną,

Finch nie od­po­wie­dział. Wy­da­wał się, że w ogóle nie zwra­ca uwagi na to, co mówi Fo­ster. Sta­lów­ka skrzy­pia­ła na we­li­no­wym ar­ku­si­ku. Mi­nu­ta upły­wa­ła za mi­nu­tą i tylko jed­no­staj­ny, cien­ki od­głos mocno do­ci­ska­ne­go pióra za­kłó­cał ciszę.

Finch prze­rwał pi­sa­nie. Ostroż­nie umo­czył pióro w ka­ła­ma­rzu. Jed­nym pew­nym, śmia­łym ru­chem dłoni skre­ślił pod­pis.

– Niech wszyst­ko wy­schnie. – Wsta­jąc od stołu, krę­cił głową dla roz­luź­nie­nia mię­śni szyi. Twier­dził, że przy dłuż­szej pracy za­czy­na­ją go boleć. Uwa­żał, ze to ubocz­ny, ner­wo­wy efekt sku­pie­nia i na­pię­cia. – Ona nie używa już pia­sku. Może czyta list jesz­cze raz, zanim in­kaust wy­schnie, bo pewne słowa za­czy­na pod­kre­ślać, innym ko­lo­rem atra­men­tu. To ko­lej­ny, dobry znak. Coraz bar­dziej an­ga­żu­je się emo­cjo­nal­nie. Wró­ci­ła do Horry’ego, to pewne.  

Fo­ster po­ki­wał głową. Roz­ma­wia­li już o tym parę razy. Bar­row oszczęd­nie wy­ra­ził kilka słów uzna­nia.

Za­sta­na­wiał się nad tym, co po­wie­dział Finch.

– Uro­dzi­łem się i wy­cho­wa­łem na Gu­ern­sey. – Finch ka­wał­kiem irchy wy­cie­rał sta­lów­kę. Lubił po­rzą­dek. Wsa­dził pióro do dzba­nusz­ka z chiń­skiej laki. – Tam jest bar­dzo wielu Fran­cu­zów. I Fran­cu­zek, łącz­nie z moją matką. Jed­no­cze­śnie uczy­łem się mówić i pisać po an­giel­sku i fran­cu­sku. Z matką roz­ma­wia­łem tylko w ję­zy­ku Mo­lie­ra, Pas­ca­la i Wol­te­ra. Znasz „Myśli” Pas­ca­la?

 Fo­ster skon­sta­to­wał, że Finch ma ocho­tę na nieco zwie­rzeń. Może chciał coś z sie­bie wy­rzu­cić.

– Nie, choć o samym au­to­rze sły­sza­łem. – Po­krę­cił głową. – Na­praw­dę twój oj­ciec był pa­sto­rem?. 

– Pre­zbi­te­riań­skim. – Finch wzru­szył ra­mio­na­mi. – Stary głu­piec. In­te­re­so­wał się tylko Panem Bo­giem, ni­czym wię­cej. Chciał, żebym do­brze pra­wił ka­za­nia, bo jemu to nie wy­cho­dzi­ło. I przez całe życie, tak jak on, uda­wał się raz w mie­sią­cu na pro­szo­ny obiad do miej­sco­we­go dzie­dzi­ca, zaj­mu­jąc miej­sce przy końcu stołu. Może przez to wszyst­ko za­pra­gną­łem zo­stać ma­la­rzem.  

Cią­gnął dalej w za­my­śle­niu.

– Je­dy­na mądra rzecz, jaką oj­ciec uczy­nił w życiu, to prze­nie­sie­nie się do Lon­dy­nu, zresz­tą dzię­ki pro­tek­cji dal­szej ro­dzi­ny. Zna­leź­li mu lichą pa­ra­fię. Inny krew­niak za­pro­te­go­wał mnie do Ad­mi­ra­li­cji. Po­trze­bo­wa­li tłu­ma­cza. Wiesz – oczy Fin­cha bły­snę­ły – przej­mo­wa­li­śmy wiele dzien­ni­ków na­wi­ga­cyj­nych, prze­sy­łek, li­stów, pism ze zdo­by­tych okrę­tów fran­cu­skich, głów­nie kor­sar­skich, bo pa­pie­rów nie zdą­żo­no wrzu­cić do morza. Bar­row otrzy­my­wał też sporo tego z kon­ty­nen­tu. Na­zy­wał to „li­te­ra­tu­rą”. – Za­śmiał się. – Za­baw­ne okre­śle­nie. Cią­gle wspo­mi­nał, że do­brze by­ło­by za­cząć two­rzyć fran­cu­skie do­ku­men­ty o od­po­wia­da­ją­cej nam tre­ści.

Fo­ster słu­chał w na­pię­ciu. Spo­dzie­wał się po­dob­nej hi­sto­rii. Uchy­la­ła ona sze­rzej za­sło­nę nie­zna­ne­go do­tych­czas świa­ta. On też zna­lazł w nim miej­sce wtedy, kiedy przy­stał na pro­po­zy­cję se­kre­ta­rza Ad­mi­ra­li­cji, nie za bar­dzo się jesz­cze orien­tu­jąc, o co wła­ści­wie idzie, i dał słowo ho­no­ru, że do­cho­wa ta­jem­ni­cy.

– Pew­ne­go razu – mó­wiąc to, Finch wy­god­nie wy­cią­gnął nogi – z cie­ka­wo­ści spró­bo­wa­łem prze­pi­sać jakiś list. Do­sko­na­ła próba!

Jego śmiech wcale nie brzmiał we­so­ło.

– Potem już coraz czę­ściej wy­ko­rzy­sty­wa­no moje umie­jęt­no­ści, Ćwi­czy­łem je. Szyb­ko oka­za­ło się, ze nie­wie­lu może mi do­rów­nać. Je­że­li zaś idzie o do­ku­men­ty w ję­zy­ku fran­cu­skim, to nikt.  

Fo­ster po­ki­wał głową.

– Sprawdź, czy pismo wy­schło – za­uwa­żył. – Za­la­ku­je­my list. Skrze­szę ogień, żeby za­pa­lić świe­cę.

Cie­pła, pra­wie let­nia aura spo­wo­do­wa­ła, że rzad­ko pa­li­li w że­liw­nym pie­cy­ku. Za każ­dym razem do za­pa­le­nia ło­jów­ki Finch albo Fo­ster mu­sie­li uży­wać krze­si­wa i hubki. Nie chcie­li ko­rzy­stać z ka­gan­ków, tlą­cych się w są­sied­nich po­miesz­cze­niach, żeby ogra­ni­czyć nie­unik­nio­ną ko­niecz­ność to­wa­rzy­skiej po­ga­węd­ki z pra­cu­ją­cy­mi za ścia­ną urzęd­ni­ka­mi ko­mi­sa­rza Ad­mi­ra­li­cji.

– Star­cza­ło ci na życie? – Fo­ster zadał od nie­chce­nia ko­lej­ne py­ta­nie, pra­co­wi­cie dmu­cha­jąc w roz­ża­rza­ją­cą się wą­tłym pło­my­kiem wy­su­szo­ną pod­pał­kę w cy­no­wym pu­de­łecz­ku. – W Ad­mi­ra­li­cji nie płacą za do­brze.

– Mnie pła­ci­li suto. A poza tym, szyb­ko opa­no­wa­łem sztu­kę wy­ko­ny­wa­nia sta­lo­ry­tów, mie­dzio­ry­tów i drze­wo­ry­tów. Lu­dzie to ku­pu­ją.  – Finch się uśmiech­nął, tym razem z wy­raź­ną dumą. – Ka­ry­ka­tu­ry i ry­sun­ki dla dzien­ni­ków. Nie na­rze­ka­łem. Cią­gle uczy­łem się cze­goś no­we­go. Przy oka­zji ćwi­czy­łem pew­ność ręki. Na­ma­lo­wa­łem też tro­chę pej­za­ży. Jeden nawet sprze­da­łem – stwier­dził z wy­raź­ną sa­tys­fak­cją.

Finch za­my­ślił się.

– Pew­nie nadal wisi w ja­kimś sa­lo­nie – dodał z za­du­mą.

Ogie­niek za­czął żwa­wiej peł­gać. Fo­ster przy­ło­żył knot.

– Jesz­cze ad­re­sat. – Finch po­now­nie wziął pióro do ręki. Jego twarz przy­bra­ła wyraz sku­pie­nia.

Wy­pi­sa­nie ad­re­su na­le­ża­ło do naj­ła­twiej­szej czę­ści pracy daw­ne­go pej­za­ży­sty. Spo­sób kre­śle­nia liter pra­wie wcale się nie zmie­niał. Mimo to Finch za­wsze wy­ko­ny­wał ostat­nią czyn­ność nie­zwy­kle sta­ran­nie.

– Finis co­ro­nat opus – ma­wiał przy tym. – Poza tym, są to pierw­sze wy­ra­zy wi­dzia­ne przez od­bior­cę. Na­le­ży o tym pa­mię­tać.

– Nie za bar­dzo jed­nak wszyst­ko ro­zu­miem. – Fo­ster roz­grze­wał czu­bek pa­łecz­ki laku nad pło­mie­niem świe­cy. – Wy­rzu­ci­li cię z Ad­mi­ra­li­cji? Za co?

Czę­sto pie­czę­to­wał listy. Pro­sta, zwy­kła czyn­ność nie wy­ma­ga­ła żad­nych spe­cjal­nych umie­jęt­no­ści, tylko nieco uwagi.

– Pokój w Amiens w ty­siąc osiem­set dru­gim roku, ponad dwa lata temu. – Finch wy­krzy­wił wargi. Fo­ster po­my­ślał, że je­że­li jest to uśmiech, to dość gorz­ki.

– Po pro­stu zna­la­złem się na bruku. Z dnia na dzień prze­sta­łem być po­trzeb­ny. Na pewno też to źle prze­ży­łeś – cią­gnął Finch. – Roz­pusz­cza­no całe za­ło­gi. Okrę­ty stały puste. Ma­ry­na­rze się cie­szy­li, ofi­ce­ro­wie już nie. Też za­czy­na­li we­ge­to­wać na po­ło­wie pen­sji, bez per­spek­tyw dal­sze­go za­ję­cia.  

Mil­cze­li chwi­lę. Fo­ster do­brze pa­mię­tał tamte lata. Li­czył wtedy każdą pię­cio­pen­sów­kę, zanim ją wydał. Przy­po­mniał sobie, z jakim za­pa­łem opi­sy­wał star­cie lugra stra­ży cel­nej z ło­dzią prze­myt­ni­czą, prze­wo­żą­cą kon­tra­ban­dę z Fran­cji – głów­nie bran­dy, ko­niak i je­dwab­ne poń­czo­chy. Czuł się taki szczę­śli­wy, że ma przez dwa dni za­ję­cie. Padł tylko jeden wy­strzał i sze­ściu prze­myt­ni­ków z łodzi, od­cię­tej w za­to­ce, na­tych­miast się pod­da­ło. A on opi­sy­wał nie­war­tą nawet wzmian­ki utarcz­kę tak, jakby szło o sporą ope­ra­cję mor­ską. Przy­po­mniał sobie, jak się ura­do­wał na wieść o za­wią­za­niu się ko­lej­nej ko­ali­cji anty – na­po­le­oń­skiej i wy­bu­chu wojny. Życie wró­ci­ło do nor­mal­ne­go biegu i znowu czę­sto pra­co­wał do póź­ne­go wie­czo­ra.  

– Mu­sia­łem zna­leźć źró­dło do­cho­dów. Wy­ko­rzy­sta­łem tylko swoje umie­jęt­no­ści. – Finch po­ki­wał głową – Naj­gor­sze, że nie po­tra­fi­łem we wła­ści­wym mo­men­cie za­koń­czyć. A ty, Fo­ster, jak zo­sta­łeś fał­sze­rzem?

Fo­ster za­mru­gał. Nie poj­mo­wał, o co pyta Finch. Cie­szył się z no­we­go zle­ce­nia. Miał na­dzie­ję, że nie za­koń­czy się zbyt szyb­ko. 

– Ja je­stem tylko na­rzę­dziem. – Fo­ste­ro­wi zda­wa­ło się, że Finch tłumi wy­buch śmie­chu. – Ty i Bar­row – mó­zga­mi. W sumie, wy­ko­nu­je­my to samo.

Fo­ster nie za­mie­rzał po­dej­mo­wać tego te­ma­tu.  

– Wszyst­ko za­wdzię­czam matce – stwier­dził z za­du­mą. – Ojca wła­ści­wie nie pa­mię­tam. Zo­sta­wił po sobie nieco gro­sza i nie­wiel­ki do­me­czek z ogród­kiem. W prze­ci­wień­stwie od two­je­go, będąc po­bor­cą po­dat­ko­wym, zaj­mo­wał się spra­wa­mi naj­zu­peł­niej do­cze­sny­mi. A matka nie wy­szła po­now­nie za mąż.

– To cie­ka­we. Czemu? – Finch słu­chał z uwagą.

– Pew­nie nie chcia­ła, żebym zo­stał nie­chcia­nym pa­sier­bem – z na­my­słem od­po­wie­dział Fo­ster. – Miała tylko mnie jed­ne­go. Pię­cio­ro sióstr za­bra­ła ospa, rok po roku. Cięż­ko to prze­ży­ła.

Obaj do­brze wie­dzie­li, że śmierć ro­dzeń­stwa dzien­ni­ka­rza ”Naval Chro­nic­le” nie sta­no­wi­ła nad­zwy­czaj­ne­go wy­da­rze­nia. Ospa zbie­ra­ła ob­fi­te żniwo wśród do­ra­sta­ją­cych dzie­ci.

 – Bar­dzo jej za­le­ża­ło, żebym stał się kimś zna­nym – cią­gnął Fo­ster. – Zro­bił ka­rie­rę. Nie chcia­ła, abym odzie­dzi­czył za­ję­cie ojca. Ło­ży­ła sporo na moją naukę, a spa­dek top­niał. Imała się róż­nych zajęć – dama do to­wa­rzy­stwa, gu­wer­nant­ka, na­uczy­ciel­ka w szkół­ce pa­ra­fial­nej. Coraz niżej i niżej, ale pew­nie chcia­ła też być mię­dzy ludź­mi. W końcu zmar­ła na su­cho­ty.

 Fo­ster rzad­ko my­ślał o prze­szło­ści. Żył te­raź­niej­szo­ścią i po­do­ba­ło mu się to. Nie chciał wra­cać do wspo­mnień. Nagle, w cza­sie roz­mo­wy z Fin­chem, okres dzie­ciń­stwa i do­ra­sta­nia sta­nął mu przed oczy­ma.

 – Sprze­da­łem domek – mówił po­wo­li. – Star­czy­ło na po­kry­cie kosz­tów po­grze­bu, opła­ce­nie utrzy­ma­nia gro­bów i bez­tro­skie życie przez dłuż­szy czas. Teraz ża­łu­ję – miał­bym oprócz ku­fer­ka z odzie­żą i książ­ka­mi coś swo­je­go.

Uśmiech­nął się smęt­nie. Przy­po­mniał sobie, że nie­daw­no mógł bez­pow­rot­nie utra­cić nawet i tę po­spo­li­tą, drew­nia­ną skrzyn­kę, wła­ści­wie cały jego ma­ją­tek.

Nie chciał o tym my­śleć. Wolał od­po­wie­dzieć do końca na py­ta­nie Fin­cha.  

– Jak już mocno cho­ro­wa­ła – kon­ty­nu­ował opo­wieść – na­pi­sa­łem sporo wier­szy. Bar­dzo się jej po­do­ba­ły. Wy­bra­ła jeden i po­wie­dzia­ła, że jest naj­lep­szy. Wło­ży­łem jej do trum­ny. Pro­si­ła mnie o to.

– Sły­sza­łem, że pi­szesz książ­kę? – Finch wstał i roz­ło­żył sze­ro­ko ręce.

Na dzi­siaj skoń­czy­li pracę. Fo­ster mu­siał jesz­cze tylko od­nieść list do Bar­ro­wa.

– Je­stem już bar­dzo da­le­ko. – Dzien­ni­karz „Naval Chro­nic­le” uśmiech­nął się z dumą. – Pra­wie skoń­czy­łem. Wiesz, pół roku temu za­czą­łem pisać po­wieść od nowa. Po­wiem szcze­rze – praca tutaj wiele mnie na­uczy­ła. Ko­niecz­ność wy­naj­dy­wa­nia no­wych wy­ra­zów, in­nych zdań, na­sy­ce­nie tek­stu uczu­ciem… Zwię­złość opisu. Wy­ko­rzy­sta­łem to. Nawet motyw otwie­ra­nia listu, w spo­sób opi­sa­ny przez cie­bie.

Ręce Fo­ste­ra wy­ko­na­ły w po­wie­trzu kilka nie­sko­or­dy­no­wa­nych ru­chów.

– Sądzę, że jest teraz zde­cy­do­wa­nie lep­sza. Za­de­dy­ku­ję ją matce. Może i dla­te­go za­czą­łem ją two­rzyć. Chcia­łem pew­nie po­ka­zać, że jej sta­ra­nia nie po­szły na marne.

– Z pew­no­ścią by­ła­by szczę­śli­wa. – Finch po­ki­wał głową. – By­ła­by z cie­bie dumna, Fo­ster.

Znowu przez chwi­lę nic nie mó­wi­li. Wargi Fo­ste­ra uło­ży­ły się w nie­pew­ny, tro­chę za­kło­po­ta­ny uśmiech. 

– Kuter celny prze­chwy­cił ostat­nio kon­tra­ban­dę z kon­ty­nen­tu. – W jego gło­sie wy­raź­nie brzmia­ło wa­ha­nie. – Ku­pi­łem od za­ło­gi kilka bu­te­lek do­bre­go, hisz­pań­skie­go wina. Za­wi­tasz do mnie któ­re­goś wie­czo­ru? Prze­czy­tam ci kil­ka­dzie­siąt stron­nic.

– Z przy­jem­no­ścią. – Finch za­tarł dło­nie. – Nieco od­mien­no­ści bar­dzo się nam przy­da.

Szy­ko­wa­li się do wyj­ścia. Po­zo­sta­wa­ło je­dy­nie zwol­nić żoł­nie­rzy, nadal cier­pli­wie peł­nią­cych wartę, od­nieść list i klu­cze od po­miesz­czeń. Je­że­li nie czy­ni­li tego gońcy, obo­wią­zek ten obar­czał Fo­ste­ra. Finch nie chciał się tam za bar­dzo po­ka­zy­wać.

– Po­cze­kaj chwil­kę, za­no­tu­ję coś. Pewna myśl przy­szła mi do głowy, a wo­lał­bym, żeby nie ucie­kła. – Go­to­wy już do opusz­cze­nia po­ko­ju Fo­ster po­ło­żył ka­pe­lusz ma stole, wolno kre­śląc li­te­ry na gór­nej kar­cie ryzy li­che­go pa­pie­ru, le­żą­cej na se­kre­te­rze. Za­wsze mieli do dys­po­zy­cji kil­ka­dzie­siąt kart, wy­ko­rzy­sty­wa­nych na no­tat­ki, szki­ce li­stów i cy­ze­lo­wa­nie po­szcze­gól­nych zdań. – „Wiem, Uko­cha­ny, że nie po­zwo­lisz, aby wro­go­wie An­glii wy­lą­do­wa­li na łą­kach Dover, paśli konie w Co­vent Gar­den i wy­pra­wia­li te okrop­ne rze­czy z pro­sty­mi nie­wia­sta­mi” – mówił gło­śno do sie­bie, jakby spraw­dzał brzmie­nie wy­ra­zów.

Do­ci­ska­ne do pa­pie­ru pióro skrzy­pia­ło mocno.

 – Na­tu­ral­nie „Uko­cha­ny” dużą li­te­rą – dodał po chwi­li, za­cie­ra­jąc ra­do­śnie dło­nie. – Może być. 

Zde­cy­do­wa­nym ru­chem za­mknął wiecz­ko po­jem­ni­ka z in­kau­stem.

– Bar­dzo pro­ste zda­nie – za­uwa­żył Finch wąt­pią­cym tonem, sta­ran­nie wią­żąc pod brodą węzeł szala. – Le­piej użyj zwro­tu „Mi­ło­ści moja” – bar­dziej tkli­wy. 

– Za to wy­raź­nie su­ge­ru­ją­ce, że może uczy­nić pra­wie wszyst­ko. – Dzien­ni­karz „Naval Chro­nic­le” wzru­szył ra­mio­na­mi. Po­ki­wał głową. – Oczy­wi­ście, wy­ma­ga do­pra­co­wa­nia, ale pew­nie je wy­ko­rzy­stam. Pa­mię­taj: An­glia ocze­ku­je, że każdy z nas wy­ko­na swój obo­wią­zek. 

Przez chwi­lę pa­trzy­li na sie­bie w mil­cze­niu.  

– Wy­naj­miesz łódź czy do­trzesz do mostu? – za­py­tał Fo­ster, wkła­da­jąc ka­pe­lusz. Finch miesz­kał po dru­giej stro­nie Ta­mi­zy. 

– Uczę się oszczę­dzać. – Za­śmiał się dawny ma­larz. – Za przej­ście przez most płaci się tylko pół pensa. Ka­wa­łek drogi, ale co tam.

Idąc w stro­nę mostu west­min­ster­skie­go, Jack Finch przy­po­mniał sobie, że dzi­siaj znowu nie za­pro­po­no­wał Joh­no­wi cze­goś, o czym my­ślał od kilku ty­go­dni – mó­wie­nia sobie po imie­niu. In­stynk­tow­nie czuł, że Fo­ster przy­sta­nie na tę pro­po­zy­cję.

Mamy na to czas – skon­sta­to­wał w my­ślach. – Mamy na to jesz­cze na­praw­dę sporo czasu.

 

***

 

Trze­wi­ki pro­cho­mi­strza i jego dwóch po­moc­ni­ków – chłop­ców okrę­to­wych – wolno kła­pa­ły po po­kła­dzie „Vic­to­ry”. Fil­co­we na­kład­ki, wzute na buty, przy­po­mi­na­ły po pro­stu nie­po­ręcz­ne bam­bo­sze i w ze­tknię­ciu z ko­ły­szą­cym się śród­o­krę­ciem, zla­nym już wodą i po­sy­pa­nym pia­skiem, wy­da­wa­ły mla­ska­ją­cy od­głos, draż­nią­cy uszy. Utrud­nia­ły też cho­dze­nie nie­przy­zwy­cza­jo­nym do nich lu­dziom, więc, chcąc nie chcąc, szli wolno, po­dob­ni nieco do dzie­ci, pró­bu­ją­cych do­ko­nać pierw­szych sa­mo­dziel­nych stąp­nięć w życiu.

Sto­ją­cy na po­kła­dzie ru­fo­wym Nel­son, Hardy, po­zo­sta­li ofi­ce­ro­wie i mid­szyp­me­ni od­pro­wa­dza­li wzro­kiem wolno czła­pią­cą grup­kę. Do­brze znali ten widok i oglą­da­li go wiele razy. Tylko dwaj ma­ry­na­rze, mocno trzy­ma­ją­cy w zro­go­wa­cia­łych dło­niach uchwy­ty koła ste­ro­we­go, nie zer­ka­li w stro­nę nie­po­rad­nie po­ru­sza­ją­cych się po­sta­ci, ba­cząc na pracę żagli i sta­ra­jąc się wy­zy­skać naj­mniej­szy nawet po­dmuch wia­tru.

Każdy z kro­czą­cej nie­śpiesz­nie trój­ki trzy­mał w dłoni mo­sięż­ną lampę o trzech li­tych ścian­kach, ze szkla­ną prze­sło­ną za­miast czwar­tej, osła­nia­ją­cą osa­dzo­ną w środ­ku świe­cę. Ru­cho­my pier­ścień, przy­mo­co­wa­ny u góry, uła­twiał nie­sie­nie – i za­wie­sza­nie, a w kie­sze­niach bluz tkwi­ło jesz­cze sporo za­pa­so­wych ło­jó­wek.

Zmie­rza­li do ko­mo­ry pro­cho­wej – ciem­nych po­miesz­czeń w głębi ka­dłu­ba, po­ło­żo­nych pod naj­niż­szym po­kła­dem ba­te­ryj­nym, wy­peł­nio­nych ba­rył­ka­mi z pro­chem. Tam, w za­du­chu dol­nych par­tii kor­pu­su okrę­tu i pół­mro­ku, roz­świe­tlo­nym tylko pło­my­kiem gru­bej świe­cy lampy, dla bez­pie­czeń­stwa po­sta­wio­nej w bocz­nej klit­ce za za­sło­ną z serży, będą pod­czas bitwy na­peł­nia­li i wy­da­wa­li ła­dun­ki chłop­com okrę­to­wym, do­no­szą­cym je potem do cięż­kich armat – nie­śpiesz­nie i sta­ran­nie, zwa­ża­jąc na to, aby ni­cze­go nie roz­sy­pać. Fil­co­we na­kład­ki na cho­da­kach za­bez­pie­cza­ły przed po­śli­zgiem w chy­bo­czą­cym się po­miesz­cze­niu. Chro­ni­ły też przed skrze­sa­niem iskry. Buty czę­sto na­bi­ja­no me­ta­lo­wy­mi ćwie­ka­mi, a te w ze­tknię­ciu z gwoź­dzia­mi, wią­żą­cy­mi deski mię­dzy­po­kła­dów z po­przecz­ni­ca­mi, za­wsze mogły spo­wo­do­wać po­ja­wie­nie się ma­lu­teń­kiej skry – pra­wie nie­zau­wa­żal­nej, zwy­kle nie­istot­nej, lecz tutaj bar­dzo groź­nej.

Pro­cho­mistrz i jego pod­wład­ni pod­czas star­cia uwa­ża­li na wszyst­ko, uni­ka­jąc roz­sy­pa­nia pro­chu, lecz nie za­wsze oka­zy­wa­ło się to moż­li­we na okrę­cie, nie­jed­no­krot­nie, bez chwi­li prze­rwy, wstrzą­sa­nym ude­rze­nia­mi ulewy okrą­głych kul, wa­żą­cych po kil­ka­dzie­siąt fun­tów.

Lu­dzie, pa­trzą­cy w mil­cze­niu na ten po­wol­ny prze­marsz do­brze wie­dzie­li, co sta­nie się potem.

Przed opusz­cze­niem dol­nej ka­za­ma­ty dzia­ło­wej i zej­ściem w mrok naj­niż­szych czę­ści okrę­tu pod­ofi­cer pro­cho­wy za­pa­li świecz­kę, wy­ko­rzy­stu­jąc jeden z kilku dłu­gich lon­tów, tlą­cych się juz w po­jem­ni­kach, umiesz­czo­nych w ce­brzy­kach z wodą. Tutaj, tak jak wszę­dzie, wy­chlu­śnię­to na po­ma­lo­wa­ne na czer­wo­no deski wiele wia­der mor­skiej wody, aby zmniej­szyć ry­zy­ko po­ża­ru i roz­sy­pa­no pia­sek, żeby krew ran­nych i za­bi­tych nie utrud­nia­ła ka­no­nie­rom po­ru­sza­nia. Przy schod­ni wio­dą­cej do ma­ga­zy­nu amu­ni­cyj­ne­go sta­nie czte­rech uzbro­jo­nych żoł­nie­rzy, prze­pusz­cza­ją­cych w dół tylko chłop­ców od­bie­ra­ją­cych pro­cho­we ła­dun­ki – i ni­ko­go wię­cej. Tyle samo męż­czyzn w czer­wo­nych kurt­kach zaj­mie po­zy­cję przy innym luku – przej­ściu w dół ka­dłu­ba. Ci umoż­li­wią zej­ście niżej tylko le­d­wie wy­ro­śnię­tym mło­dzi­kom, słu­żą­cym w flo­cie, ma­ją­cym obo­wią­zek zno­sze­nia cięż­ko ran­nych – i ni­ko­mu wię­cej.

Je­że­li świe­ca pra­wie się wy­pa­li, jeden z po­moc­ni­ków pro­cho­mi­strza od ogar­ka roz­ża­rzy na­stęp­ną, w dru­giej lam­pie. Potem może w trze­ciej – i osa­dzi nowe ło­jów­ki w dwóch pierw­szych.

Wszy­scy o tym wie­dzie­li, lecz po­mi­mo tego w mil­cze­niu i z wi­docz­ną fa­scy­na­cją pa­trzy­li na nie­śpiesz­ny po­chód trzech ludzi, ob­wiesz­cza­ją­cy ko­niec przy­go­to­wań do boju.

Wy­ko­na­no wszyst­ko: zwa­lo­no prze­pie­rze­nia, wy­nie­sio­no meble z kajut, wy­ga­szo­no piec w kam­bu­zie, a bar­ka­sy, sza­lu­py i gigi wy­peł­nio­no aż pod dulki mor­ską wodą – sta­no­wi­ły teraz zbior­ni­ki prze­ciw­po­ża­ro­we. Reje do­dat­ko­wo pod­wią­za­no do masz­tów cięż­ki­mi łań­cu­cha­mi – stro­pa­mi, a w ko­szach na śród­o­krę­ciu tkwi­ły piki, kordy i pi­sto­le­ty. Sta­ran­nie na­bi­to dzia­ła, wie­dząc, jakie zna­cze­nie ma pierw­sza salwa. Głę­bo­ko w dole ka­dłu­ba ze­sta­wio­no skrzyn­ki mid­szyp­me­nów, two­rząc z nich stoły ope­ra­cyj­ne, a chi­rurg roz­ło­żył na­rzę­dzia i przy­go­to­wał wia­dra na od­cię­te koń­czy­ny.

Żoł­nie­rze pie­cho­ty mor­skiej stali już wzdłuż burt, pocąc się nie­mi­ło­sier­nie i za­sta­na­wia­jąc, kiedy użyją swo­ich musz­kie­tów.

Po­zo­sta­wa­ło tylko jedno – cze­kać.

Nel­son ryt­micz­nie za­bęb­nił pal­ca­mi po ba­lu­stra­dzie re­lin­gu. Od­wró­cił głowę w stro­nę do­wód­cy „Vic­to­ry”, sto­ją­ce­go obok.

 – Nie wiem, dla­cze­go, ka­pi­ta­nie Hardy, ale za­wsze wy­da­wa­ło mi się, że stą­pa­nie pana pod­ko­mend­nych, tak dzi­wacz­nie obu­tych, przy­po­mi­na kroki Ne­me­zis. – Ad­mi­rał po­tarł pal­cem ko­niu­szek nosa. – Przy­zna­ję, że to dziw­ne wra­że­nie, bo nikt nigdy nie spraw­dził, jak po­ru­sza­ła się bo­gi­ni prze­zna­cze­nia. Być może, je­że­li ktoś za­czął się nad tym za­sta­na­wiać, ozna­cza­ło to po­cząt­ki two­rze­nia cze­goś, co obec­nie na­zy­wa­my po­ezją. Cho­ciaż sądzę też – cią­gnął ad­mi­rał z lek­kim, lecz wy­raź­nym uśmie­chem – ze stąp­nię­cia Ne­me­zis za­pew­ne cha­rak­te­ry­zo­wa­ła lek­kość, wdzięk, może i pięk­no – i jed­nak nie­sły­szal­ność.

– Nie­wy­klu­czo­ne, sir – po­waż­nym tonem od­po­wie­dział do­wód­ca „Vic­to­ry”. – Mnie­mam jed­nak, że teraz bar­dziej przy­da­ło­by się nam przy­by­cie Eosa, boga wia­tru. Jego chyże kroki przy­bli­ży­ły­by nas do Fran­cu­zów i Hisz­pa­nów – szyb­ciej prze­ła­ma­li­by­śmy ich szyk. Zda­ła­by się pomoc wład­cy po­wie­trza. Dzi­siaj jest jed­nak wy­jąt­ko­wo nie­ła­ska­wy.

Nel­son prze­szedł dwa kroki w stro­nę ster­bur­ty. Po­ki­wał głową. W ką­ci­ku ust ad­mi­ra­ła nadal igrał kpiar­ski uśmie­szek.

– Mają taki sam wiatr, jak my, Hardy, do­brze o tym wiesz – za­uwa­żył sucho.

Po­wo­li wyj­mo­wał coś z we­wnętrz­nej kie­sze­ni kurt­ki mun­du­ro­wej. Spoj­rzał uważ­nie na zło­żo­ną na kilka czę­ści, nieco po­gię­tą kartę pa­pie­ru.

Twarz ad­mi­ra­ła spo­waż­nia­ła.

– W końcu do­pa­dli­śmy Vil­le­nu­owe’a – i już się nam nie wy­mknie – rzu­cił, roz­pro­sto­wu­jąc ar­ku­sik. – Prze­ła­mie­my w dwóch miej­scach linię wroga, a potem roz­pra­wi­my się z nim. Z pew­no­ścią nie okaże się to tak łatwe i przy­jem­ne, jak prze­jażdż­ka ło­dzią w wio­sen­ny po­ra­nek po Ta­mi­zie, ale po­ra­dzi­my sobie. A teraz – cią­gnął – dys­po­nu­je­my chwi­lą wol­ne­go czasu, więc rzucę okiem na nie­daw­no otrzy­ma­ny list lady Ha­mil­ton. W na­tło­ku zda­rzeń ostat­nich dni nie mo­głem do­kład­nie go prze­stu­dio­wać, a nie wy­klu­czam, że nie za­ist­nie­je już taka moż­li­wość.

– Oczy­wi­ście, sir. – Hardy na­tych­miast się cof­nął.

Jego twarz przy­bra­ła wyraz za­tro­ska­nia, w prze­ci­wień­stwie od Nel­so­na, znowu ła­god­nie się uśmie­cha­ją­ce­go.

Obaj tak bez­tro­sko roz­ma­wia­li, bo, tak jak zwy­kłym ma­ry­na­rzom, też po­zo­sta­wa­ło im tylko cze­ka­nie.

I za­ję­cie się czymś, naj­gę­ściej non­sza­lanc­ką po­ga­węd­ką, pełną de­zyn­wol­tu­ry, jak su­ge­stia ad­mi­ra­ła, że może zgi­nąć.

Po­zo­sta­wa­ło zimne ukry­wa­nie emo­cji – i szar­pią­ce nerwy wy­glą­da­nie chwi­li, kiedy czo­ło­we okrę­ty dwóch ko­lumn an­giel­skich li­niow­ców wresz­cie zbli­żą się na od­le­głość strza­łu do dłu­gie­go sze­re­gu jed­no­stek prze­ciw­ni­ka, a w ka­dłub i masz­ty „Vic­to­ry” ude­rzy grad cięż­kich po­ci­sków.

W nie­kon­tro­lo­wa­nym ge­ście Hardy, zwol­nio­ny z obo­wiąz­ku roz­mo­wy z Nel­so­nem, mocno za­ci­snął wargi.

Uważ­nie roz­glą­dał się na boki, a potem spo­glą­dał przed sie­bie, jakby chciał doj­rzeć nie­wi­docz­ną z ru­fów­ki drew­nia­ną sta­tuę bo­gi­ni zwy­cię­stwa, umo­co­wa­ną na dzio­bie. Widok jed­nak po­zo­sta­wał nie­zmien­ny, taki sam, jak cią­gle słabo dmący wiatr.

Dwie ko­lum­ny an­giel­skich li­niow­ców, pra­wie trzy­dzie­ści trój– i dwu­po­kła­do­wych okrę­tów, parły przed sie­bie kur­sem na za­chód, roz­pacz­li­wie wolno, z roz­wi­nię­ty­mi wszyst­kim ża­gla­mi, wy­ko­rzy­stu­jąc naj­mniej­szy nawet ruch mas po­wie­trza. Długa linia ponad czter­dzie­stu fran­cu­skich i hisz­pań­skich okrę­tów, w tym kilka czte­ro­po­kła­do­wych, zwró­co­na bur­ta­mi w stro­nę nad­cią­ga­ją­ce­go wroga, rów­nie ospa­le zmie­rza­ła na pół­noc, jesz­cze pró­bu­jąc się wy­mknąć.

Usta Hardy’ego za­ci­snę­ły się moc­niej, na po­do­bień­stwo wą­skiej kre­ski, prze­ci­na­ją­cej twarz.

– Po­ra­żą nas peł­ny­mi sal­wa­mi, waląc jak w tar­czę strzel­ni­czą – wy­szep­tał do sie­bie. – Czym im od­po­wie­my? Jesz­cze ten sła­bień­ki po­wiew… Zanim się prze­bi­je­my, zma­sa­kru­ją nas.

Ka­pi­tan ”Vic­to­ry” wy­glą­dał tak, jakby gdzieś w gę­stwie ka­dłu­bów i masz­tów wid­nie­ją­cej na ho­ry­zon­cie dłu­giej linii prze­ciw­ni­ka, po­śród wielu setek kwa­dra­tów furt dzia­ło­wych doj­rzał Ne­me­zis, nie­ubła­ga­nie zmie­rza­ją­cą w stro­nę jego okrę­tu. Uj­rzał bo­gi­nię prze­zna­cze­nia, pra­gną­cą uni­ce­stwić ża­glow­ce dum­ne­go Al­bio­nu.

– Wy­gło­szę mowę do za­ło­gi – ocze­ki­wa­nie się wy­dłu­ża. U wielu rodzi się  nie­pew­ność, więc roz­wie­ję ją. Wszyst­kim to się przy­da.

Głos Nel­so­na za­brzmiał pew­nie i sta­now­czo. Z uwagą wpa­try­wał się w twarz Hardy’ ego, jakby od­krył coś, co go za­nie­po­ko­iło.

– Prze­mó­wi ad­mi­rał! – ka­pi­tan sta­nął na skra­ju tyl­nej nad­bu­dów­ki.

– Wer­bel! – za­ko­men­de­ro­wał, chcąc mieć pew­ność, że wszy­scy skie­ru­ją wzrok ku ru­fów­ce.

– Ofi­ce­ro­wi, ma­ry­na­rze i żoł­nie­rze króla! Sy­no­wie An­glii!

Głos Nel­so­na, za­pra­wio­ny do wy­da­wa­nia roz­ka­zów pod­czas hu­czą­ce­go wia­tru i ryku fal za­brzmiał do­no­śnie na całym po­kła­dzie. Opa­lo­ne twa­rze zwró­ci­ły się w stro­nę szczu­płej syl­wet­ki, sto­ją­cej obok schod­ni.

– Pły­nie­my ku bi­twie, wie­cie o tym! Fran­cu­zi­ki i Die­go­wie ucie­ka­ją przed nami, lecz nie dadzą rady nam umknąć.

Ad­mi­rał za­wie­sił na chwi­lę głos. Na­brał po­wie­trza do płuc.

– Prze­ła­mie­my ich szyk w dwóch miej­scach, od­ci­na­jąc naj­sil­niej­sze jed­nost­ki – cią­gnął. – Na­dej­dzie chwi­la, może nawet dość długa, kiedy będą mogli strze­lać ze wszyst­kich po­kła­dów, a my od­po­wia­dać tylko z dzio­bo­wych po­ści­gó­wek. Nad­le­ci sporo okrą­głych ku­fer­ków. – Głos przy­brał sar­ka­stycz­ne brzmie­nie. – Na­praw­dę dużo.  Zna­cie to. Ude­rzą i po­pę­ka­ją na wiele więk­szych i mniej­szych ka­wał­ków.

Spraw­na ręka Nel­so­na wy­ko­na­ła okrą­gły gest w po­wie­trzu.

– Łap­cie je i za­bierz­cie sobie! Na to ze­zwa­lam! Osią­gną wy­so­ką cenę na Pi­ca­diil­ly i w Por­ts­mouth, na­praw­dę znacz­ną, bo staną się pa­miąt­ka­mi wiel­kie­go zwy­cię­stwa. Każdy je na­bę­dzie – sporo na nich za­ro­bi­cie!

Wy­buch ser­decz­ne­go śmie­chu prze­rwał mowę. Wszy­scy do­sko­na­le wie­dzie­li, co może uczy­nić że­liw­ny po­cisk ar­mat­ni. Pra­wie wszy­scy już oglą­da­li, nie­któ­rzy wie­lo­krot­nie, jak rwie ciało ludz­kie na strzę­py krwa­wią­ce­go mięsa – i do­brze pa­mię­ta­li plamy, a nawet ka­łu­że krwi, bru­ka­ją­ce po­kła­dy pod­czas walki.

Wszy­scy, spo­glą­da­jąc na wy­pro­sto­wa­ną, szczu­płą po­stać, ro­zu­mie­li, że ad­mi­rał naj­le­piej się o tym prze­ko­nał.

Słowa Nel­so­na za­brzmia­ły tak ab­sur­dal­nie, że re­ak­cją mógł stać się tylko roz­ła­do­wu­ją­cy na­pię­cie ru­basz­ny re­chot.

– Jed­nak wtedy, kiedy za­cznie­my prze­pły­wać po­mię­dzy nimi, sy­tu­acja się zmie­ni – kon­ty­nu­ował ad­mi­rał. – Prze­orze­my im tyłki sal­wa­mi z obu burt, od ich dzio­bów aż do ruf. Ce­luj­cie do­brze, od­pa­laj­cie dzia­ła w do­li­nie fali! Za­le­je­my ich po­to­ka­mi na­szych po­ci­sków – a oni znowu po­zna­ją, cóż ozna­cza star­cie z Bry­tyj­czy­ka­mi! Pa­mię­taj­cie też o jed­nym!

Nel­son mach­nął w po­wie­trzu spraw­ną ręką.

– Mu­si­my zwy­cię­żyć i zwy­cię­ży­my, aby po­grze­bać na dnie morza głu­pie na­dzie­je ce­sa­rza Fran­cu­zów. Bo­na­par­te już nigdy po na­szej wik­to­rii nie po­my­śli o tym, o czym marzy – o prze­pły­nię­ciu Ka­na­łu An­giel­skie­go i pod­bo­ju na­szej oj­czy­zny. Dzi­siaj wy­bi­je­my mu to z głowy, a okrę­ty, mo­gą­ce tego do­ko­nać, staną się na­szym łupem! Cen­ny­mi pry­za­mi!

Ktoś z ob­słu­gi dzio­bo­wej ar­ma­ty dzie­wię­cio­fun­to­wej za­czął ma­chać ka­pe­lu­szem, a po nim inni.

– An­glia ocze­ku­je, że każdy z nas wy­peł­ni swój obo­wią­zek – od chłop­ca okrę­to­we­go aż po mnie, ad­mi­ra­ła. – Głos stward­niał. – Ocze­ku­je tego od nas, bo wtedy bandy Fran­cu­zów, Wło­chów, Ho­len­drów, Po­la­ków i in­nych dziw­nych nacji nie zdep­czą zie­lo­nych łąk sta­rej An­glii, nie będą paść koni w Co­vent Gar­den i gwał­cić na­szych nie­win­nych ko­biet, a krwa­wy kor­sy­kań­ski tyran, ce­sarz Fran­cu­zów, zro­zu­mie wresz­cie, że nigdy nie za­pa­nu­je nad dum­ny­mi sy­na­mi wiel­kie­go Al­bio­nu!

Głos Nel­so­na za­brzmiał jesz­cze do­nio­ślej.

– Bo­na­par­te nie usta­wi gi­lo­ty­ny przed pa­ła­cem Buc­kin­gham i nie skró­ci do­bre­go króla Je­rze­go o głowę! To za­le­ży wła­śnie od nas, ofi­ce­rów i ma­ry­na­rzy króla. Nigdy do tego nie do­pu­ści­my! Mu­si­my tylko się z nimi roz­pra­wić!

Gdzieś w głębi świa­do­mo­ści czło­wie­ka z jedną tylko spraw­ną ręką za­tli­ła się myśl, że do­brze wie, skąd bie­rze zwro­ty, tak łatwo scho­dzą­ce mu z ust, ale nie miał czasu się nad tym za­sta­no­wić.

Nie w tej chwi­li – nie teraz, kiedy wszy­scy go słu­cha­li i na niego pa­trzy­li, a on z pasją za­grze­wał ich do walki.

– Po­wtó­rzę to! – cią­gnął z unie­sie­niem. – An­glia ocze­ku­je, że każdy czło­wiek wy­peł­ni swój obo­wią­zek! Je­że­li tak uczy­ni­cie, zwy­cię­ży­my – i na za­wsze po­grze­bie­my w mor­skim mule śmiesz­ne ma­rze­nia Fran­cu­zów. I pa­mię­taj­cie – w Lon­dy­nie albo w Por­ts­mouth, je­że­li zej­dzie­cie na ląd, za­bierz­cie ze sobą ka­wał­ki tych okrą­głych ku­fer­ków! Będą w cenie, więk­szej od pry­zo­we­go, sami się prze­ko­na­cie!

Gło­śna salwa śmie­chu prze­to­czy­ła się przez po­kład. Dło­nie mocno ude­rza­ły o wręgi, po­dłuż­ni­ce i dę­bo­we tar­ci­ce nad­bur­cia. Ka­no­nie­rzy za­wzię­cie stu­ka­li wy­cio­ra­mi i cięż­ki­mi handsz­pa­ka­mi, gru­by­mi drą­ga­mi słu­żą­cy­mi do na­ta­cza­nia armat na cel, w spi­żo­we kor­pu­sy dział.

– Trzy razy „hurra” na cześć lorda Nel­so­na i sta­rej An­glii! – Jeden z nich  wsko­czył na ka­ro­na­dę, usy­tu­owa­ną tuz przy usko­ku ru­fo­wym. Miał dłu­gie, si­wa­we włosy i spo­rej dłu­go­ści baki.

Ma­ry­na­rze i pod­ofi­ce­ro­wie krzy­cze­li i wi­wa­to­wa­li.

Ad­mi­rał wy­tę­żył wzrok. Sta­rał się przy­po­mnieć sobie na­zwi­sko sta­re­go już ma­ry­na­rza. Dla bar­dzo wielu an­giel­skich do­wód­ców lu­dzie, ob­słu­gu­ją­cy ar­ma­ty, cią­gną­cy liny, bez prze­rwy roz­pi­na­ją­cy i zwi­ja­ją­cy żagle sta­no­wi­li bez­kształt­ną, nie­roz­po­zna­wal­ną masę – bez na­zwisk, bez hi­sto­rii, nie­omal bez czło­wie­czeń­stwa. W razie po­trze­by, przy­naj­mniej na po­cząt­ku służ­by, bez­li­to­śnie gnano ich knu­ta­mi na masz­ty. 

Ale nie dla niego – szczu­pły męż­czy­zna ro­zu­miał, że tak jak on, zwy­kli człon­ko­wie za­ło­gi de­cy­du­ją o lo­sach bitew. Sta­rał się ich za­pa­mię­tać.

– Joh­nie Hod­son, star­szy ma­ry­na­rzu, pa­mię­tam cię z wiel­kie­go star­cia pod Abu­ki­rem. – Po­stać o ja­snych wło­sach, wy­sta­ją­cych spod ronda trój­gra­nia­ste­go ka­pe­lu­sza po­ki­wa­ła głową. – Spraw się dziś tak samo do­brze, a zo­sta­niesz pod­ofi­ce­rem.

Wi­wa­ty nie usta­wa­ły. Wzma­ga­ły się.

Hardy chrząk­nął gło­śno. Jego twarz stra­ci­ła wyraz za­sę­pie­nia – teraz się uśmie­chał. Nel­son moc­nym kiw­nię­ciem głowy i mach­nię­ciem dłoni dal znak, że skoń­czył.

– Zaj­mij­cie z po­wro­tem sta­no­wi­ska! – za­ko­men­de­ro­wał ka­pi­tan „Vic­to­ry”. – Daj­cie im, kiedy prze­rwie­my ich linię! I wcze­śniej!

Ręka Nel­so­na z nadal tkwią­cym w uści­sku pal­ców li­stem po­wę­dro­wa­ła do góry, pew­nie po to, aby wło­żyć go z po­wro­tem do kurt­ki.

Za­trzy­ma­ła się. Ad­mi­rał jesz­cze raz coś od­czy­ty­wał, bez­gło­śnie po­ru­sza­jąc war­ga­mi.

– Ka­pi­ta­nie Hardy – głos Nel­so­na za­brzmiał sucho, ofi­cjal­nie, jak wi­nien brzmieć głos zwierzch­ni­ka zwra­ca­ją­ce­go się do pod­ko­mend­ne­go. – Nada pan sy­gnał do wszyst­kich okrę­tów floty. Po­dyk­tu­ję go.

– Tak jest, sir. – Tho­mas Hardy wy­pro­sto­wał się. Przy­ło­żył dłoń do ka­pe­lu­sza. Czę­sto on i Nel­son roz­ma­wia­li przy­ja­ciel­sko, lecz Hardy nigdy nie za­po­mi­nał, jaka prze­paść dzie­li ka­pi­ta­na od czło­wie­ka, ma­ją­ce­go ad­mi­ral­ski sto­pień, kie­ru­ją­ce­go dzie­siąt­ka­mi, a cza­sa­mi set­ka­mi okrę­tów i ty­sią­ca­mi ludzi.

– Po­rucz­nik wach­to­wy! Przy­go­to­wać się do nada­nia sy­gna­łu!

Młody ofi­cer z twa­rzą na­zna­czo­na bli­zną – może śla­dem po ude­rze­niu kor­dem, a może tylko po nie­for­tun­nym ze­tknię­ciu się z nagle zwol­nio­ną talią okrę­to­wą – wy­ko­nał kilka kro­ków, gotów za­no­to­wać treść roz­ka­zu ry­si­kiem na ta­blicz­ce. Do tej pory, tak jak po­zo­sta­li, stał po na­wietrz­nej stro­nie po­kła­du ru­fo­we­go. Stro­nę za­wietrz­ną tra­dy­cyj­nie re­zer­wo­wał sobie do­wód­ca – i ad­mi­rał.

Mid­szyp­me­ni przy ster­masz­cie już otwie­ra­li skrzy­nie, miesz­czą­ce flagi ko­do­we.

Spraw­na ręka Nel­so­na znik­nę­ła za za­pię­ciem mun­du­ro­wej kurt­ki.

– An­glia ocze­ku­je, że każdy czło­wiek wy­peł­ni swój obo­wią­zek – wolno dyk­to­wał ad­mi­rał.

Ko­lej­ne cho­rą­giew­ki szyb­ko wę­dro­wa­ły do góry na jed­nej z lin ota­klo­wa­nia be­zan­masz­tu, utrzy­mu­ją­ce­go cięż­kie i grube pale drew­na, złą­czo­ne ze sobą, w po­zy­cji pio­no­wej, a potem spły­wa­ły w dół. Wia­do­mość wcale nie za­dzi­wia­ła dłu­go­ścią – Wie­lo­krot­nie prze­ka­zy­wa­no znacz­nie bar­dziej skom­pli­ko­wa­ne po­le­ce­nia.

Na „Royal So­ve­re­ign”, okrę­cie Cu­th­ber­ta Col­lin­gwo­oda, ad­mi­ra­ła do­wo­dzą­ce­go drugą ko­lum­ną, naj­szyb­ciej pod­nie­sio­no po­je­dyn­czy pro­po­rzec, ozna­cza­ją­cy przy­je­cie i zro­zu­mie­nie sy­gna­łu.

– Po­twier­dza­ją­cy, sir. – Hardy od­su­nął lu­ne­tę od oka. – Pod­no­szą flagi! – dodał z wy­raź­nym zdu­mie­niem. – Sir Ho­ra­tio, przy­znam, że nie wiem, kto pierw­szy to uczy­nił.

Na wszyst­kich ża­glow­cach pra­wie jed­no­cze­śnie za­czę­to wcią­gać w górę masz­tów wiel­kie flagi z her­ba­mi An­glii, Szko­cji i Ir­lan­dii, uży­wa­ne rzad­ko, przy wy­jąt­ko­wych oka­zjach.

– No cóż, zrób­my to samo. – Nel­son uśmiech­nął się lekko. 

Nie pa­trzył na okrę­ty. Spo­glą­dał na coraz wy­raź­niej­szy szyk fran­cu­skich i hisz­pań­skich li­niow­ców, wi­docz­ne już naj­niż­sze par­tie żagli i ka­dłu­by z coraz bar­dziej wy­ra­zi­ście ciem­nie­ją­cy­mi pla­ma­mi am­bra­zur. Jesz­cze nikt, okiem nie­wspo­ma­ga­nym przez lor­ne­tę, nie mógł do­strzec ar­mat­nich luf, tak samo, jak i krzy­ży zdo­bią­cych topy masz­tów hisz­pań­skich li­niow­ców.

– Niech zo­ba­czą nasz zapał i go­to­wość do walki. Już bli­sko, Hardy – cią­gnął Nel­son. – Prze­ko­na­my się, czy po­rów­na­nie dzi­wacz­ne­go spo­so­bu po­ru­sza­nia się na­sze­go pro­cho­mi­strza do kro­ków Ne­me­zis okaże się traf­ne.

Nel­son za­śmiał się. Stał bo­kiem do Hardy’ego i nie mógł do­strzec, co ka­pi­tan „Vic­to­ry” trzy­ma w dło­niach.

– Płaszcz, sir. Niech­że pan za­ło­ży płaszcz – prze­rwał mu wiel­ce śmia­ło do­wód­ca „Vic­to­ry”. Nikt nie po­zwa­lał sobie na prze­ry­wa­nie słów, wy­po­wia­da­nych przez ja­kie­go­kol­wiek ad­mi­ra­ła, a tym bar­dziej Nel­so­na. I nikt nie ważył się cze­goś od niego żądać, tak, jak przed chwi­lą uczy­nił Tho­mas Hardy. – Pro­szę, sir. Pań­skie życie jest zbyt cenne dla An­glii.

Teraz jego słowa na­bra­ły wła­ści­wej formy. Wy­cią­gnął rękę do ad­mi­ra­ła.

Po­da­wa­ne okry­cie trud­no by­ło­by na­zwać ele­ganc­kim płasz­czem. Hardy chciał wrę­czyć Nel­so­no­wi sutą, długą opoń­czę o nie­okre­ślo­nej bar­wie, nieco już zru­dzia­łą od desz­czu i mgły, uży­wa­ną wtedy, kiedy z nieba lały się po­to­ki wody, a gwał­tow­ny wiatr, ła­mią­cy grzy­wa­cze, ci­skał na deski po­kła­du bry­zgi fal. Gruba tka­ni­na, na­są­czo­na ole­jem lnia­nym, do­brze chro­ni­ła przed wil­go­cią i wi­chu­rą, a teraz, w ja­skra­wym bla­sku słoń­ca, rów­nie sku­tecz­nie mogła ukryć złote sza­me­ro­wa­nie kurt­ki ad­mi­ral­skiej, rzu­ca­ją­ce się w oczy ga­lo­ny i prze­ty­ka­ne złotą nicią guzy. Mogła  uczy­nić ad­mi­ra­ła jedną z nie­wy­róż­nia­ją­cych się po­sta­ci licz­nej grupy osób, zgro­ma­dzo­nych na po­kła­dzie ru­fo­wym – tam, gdzie mieli obo­wią­zek po­zo­sta­wać w cza­sie bitwy.

– Je­że­li tak uwa­żasz, Hardy… – Nel­son nie do­koń­czył zda­nia. Wy­cią­gnął dłoń, aby ode­brać sztor­miak. Hardy stał nie­ru­cho­mo – wszy­scy wie­dzie­li, że ad­mi­rał nie znosi prób po­mo­cy przy ubie­ra­niu.

Czło­wiek w bo­ga­to zdo­bio­nym zło­tem mun­du­rze nadal trzy­mał w pal­cach już zło­żo­ną kart­kę, tak, jakby nie mógł się z nią roz­stać, a może też po pro­stu za­po­mniał ją wsu­nąć do we­wnętrz­nej kie­sze­ni kurt­ki.

Przyj­rzał się we­li­no­we­mu zwit­ko­wi pa­pie­ru – i pew­nym ge­stem umie­ścił za man­kie­tem rę­ka­wa. 

– Mamy dzi­siaj wy­jąt­ko­wo pięk­ną po­go­dę. – W ką­ci­ku ust ad­mi­ra­ła znowu za­igrał kpiar­ski uśmie­szek. – A nie wy­da­je mi się, ka­pi­ta­nie Hardy, abym cier­piał na prze­zię­bie­nie, cho­ciaż nie­któ­rzy twier­dzą, ze mój stan zdro­wia nie jest naj­lep­szy. Dzię­ku­ję za tro­skę i ją do­ce­niam, lecz za­bierz to. Rzucę okiem – cią­gnął – na ze­spół Col­lin­gwo­oda, czy trzy­ma od­po­wied­ni kurs. Pro­szę wy­ko­nać na­miar – chcę wie­dzieć, czy prze­tną szyk Fran­cu­zów w wy­zna­czo­nym miej­scu.

Nikt nie sły­szał słów Nel­so­na, wy­po­wie­dzia­nych cicho do sie­bie, kiedy pod­no­sił do oka te­le­skop. Czu­łe­go tonu jego głosu, kiedy szep­tał pra­wie nie­sły­szal­nie:

– I cóż jej na­pi­sał­bym? Że kry­łem się jak szczur za ple­ca­mi in­nych? Cóż na­pi­sał­bym mojej pani, mi­ło­ści mo­je­go życia, tak mnie ko­cha­ją­cej i pi­szą­cej cu­dow­nie pięk­ne listy, bę­dą­ce dla mnie nie­ustan­nym źró­dłem in­spi­ra­cji?

 

***

 

Po twa­rzy Wil­lia­ma Bar­ro­wa ście­ka­ły kro­pel­ki potu. W ciągu dzi­siej­sze­go dnia, a może nocy, po­sta­rzał się o pięć lat. W ko­min­ku tlił się wątły ogień, ob­szer­ny ga­bi­net zio­nął chło­dem, lecz Bar­row ocie­rał czoło chu­s­tecz­ką.  

Od wczo­raj wszę­dzie na­kle­ja­no na mu­rach ob­wiesz­cze­nia: ”Wiel­kie zwy­cię­stwo pod Tra­fal­ga­rem”, ”Flota fran­cu­sko – hisz­pań­ska cał­ko­wi­cie znisz­czo­na”. Wy­dru­ko­wa­ny mniej­szą czcion­ką napis gło­sił: „Ad­mi­rał Ho­ra­tio Nel­son po­niósł śmierć w walce”. Jesz­cze drob­niej­sze rzędy liter in­for­mo­wa­ły o prze­bie­gu bitwy.  

Idąc w stro­nę Whi­te­hall Finch z sa­tys­fak­cją za­uwa­żył, że po­ja­wia­ją się płach­ty pa­pie­ru ze zmie­nio­ną tre­ścią trze­ciej in­for­ma­cji. „Ad­mi­rał Ho­ra­tio Nel­son oddał życie za Króla i An­glię” – tak teraz brzmiał napis. Po­my­ślał, że su­ge­stię Fo­ste­ra na­tych­miast wcie­lo­no w życie.

Sią­pi­ła paź­dzier­ni­ko­wa mżaw­ka, lecz mimo desz­czu lu­dzie cią­gle gro­ma­dzi­li się przed pro­kla­ma­cja­mi. Na rogu ulicy ktoś prze­ję­tym gło­sem czy­tał treść ode­zwy, oto­czo­ny wia­nusz­kiem pil­nie słu­cha­ją­cych osób.

Finch przy­był do gma­chu Ad­mi­ra­li­cji na we­zwa­nie po­słań­ca. Wcze­śniej pra­co­wał sam w bu­dy­necz­ku w lon­dyń­skich do­kach, eks­pe­diu­jąc księ­gi ra­chun­ko­we i pa­kie­ty kwi­tów de­po­zy­to­wych. Bar­row na­tych­miast po otrzy­ma­niu wie­ści o zwy­cię­stwie za­brał roz­pie­czę­to­wa­ne listy Nel­so­na i jego żony, słow­ni­czek oraz prze­cho­wy­wa­ne w se­kre­te­rze ”prób­ki”, więc tym Finch nie mu­siał się kło­po­tać.

Fo­ster wcze­śniej uzy­skał od Bar­ro­wa dwa dni wol­ne­go. Na­tru­dził się ostat­nio przy re­da­go­wa­niu za­wia­do­mień i po pro­stu chciał ode­spać za­le­gło­ści.

Teraz Finch sie­dział przed biur­kiem Bar­ro­wa. Cier­pli­wie cze­kał na pierw­sze słowa se­kre­ta­rza Ad­mi­ra­li­cji. Nie za bar­dzo ro­zu­miał, po co Bar­row go we­zwał. Spra­wa li­stów Horry’ego i lady H. zo­sta­ła za­mknię­ta. On i Fo­ster stali się nie­po­trzeb­ni – co do tego Finch nie miał złu­dzeń.

Na bla­cie biur­ka leżał po­strzę­pio­ny, przy­bru­dzo­ny ka­wa­łek pa­pie­ru.  

Wy­da­wa­ło się, że se­kre­tarz Ad­mi­ra­li­cji my­śla­mi jest bar­dzo da­le­ko.  Cza­sa­mi jego wargi za­ci­ska­ły się w dziw­nym, spa­zma­tycz­nym skur­czu.

– Mam dwie bar­dzo złe wia­do­mo­ści. – Naj­waż­niej­szy urzęd­nik Ad­mi­ra­li­cji w końcu prze­rwał mil­cze­nie. – John Fo­ster nie żyje. Wczo­raj po po­łu­dniu wpadł pod koła fur­go­nu, prze­wo­żą­ce­go becz­ki z so­lo­ną wie­przo­wi­ną do ma­ga­zy­nów por­to­wych. Szedł w stro­nę doków. Zdaje się, że zmie­nił zda­nie i chciał ci pomóc w pracy. Do­wie­dzia­łem się o tym dziś rano. Nadal nie mogę uwie­rzyć w jego śmierć.

– Jak się to stało? – Finch po­trzą­snął głową.

Przed­wczo­raj umó­wił się z daw­nym dzien­ni­ka­rzem „Naval Chro­nic­le” na czy­ta­nie kil­ku­dzie­się­ciu dal­szych stron jego po­wie­ści, przy do­brym winie, kawie i cy­ga­rach. A dzi­siaj do­wie­dział się, że autor „Wojny Dwóch Róż” zmarł.

Nic nie­ro­zu­mie­ją­cym wzro­kiem wpa­try­wał się w Bar­ro­wa.  

– Głupi przy­pa­dek. – Se­kre­tarz gło­śno wy­tarł nos. – Konna or­kie­stra re­gi­men­tu gwar­dii ir­landz­kiej je­cha­ła ulicą wio­dą­cą do portu. Grali mar­sze ża­łob­ne. Zdaje się, że ćwi­czy­li prze­marsz pod­czas po­grze­bu ad­mi­ra­ła Nel­so­na.

Wszy­scy wie­dzie­li już, że zwy­cięz­ca spod Tra­fal­ga­ru zo­sta­nie uro­czy­ście po­cho­wa­ny w lon­dyń­skiej ka­te­drze św. Pawła.  

– Or­kie­stra pułku z Zie­lo­nej Wyspy? – tępo po­wtó­rzył Finch.

– Tak. – Bar­row po­ki­wał głową. – Po­bli­ską ulicz­kę prze­mie­rzał cięż­ki fur­gon z becz­ka­mi, za­przę­żo­ny w czwór­kę sil­nych koni – cią­gnął z wi­docz­nym tru­dem. – Zwie­rzę­ta wy­stra­szy­ły się mu­zy­ki i po­nio­sły. Moż­li­we, że nigdy nie sły­sza­ły woj­sko­wej ka­pe­li. Tak twier­dzi woź­ni­ca. Fo­ster prze­cho­dził na drugą stro­nę, czy­ta­jąc list. Ten.

Palec se­kre­ta­rza wska­zał na po­strzę­pio­ny kar­te­lu­szek, le­żą­cy mie­dzy nimi.

– To ostat­ni list lady H. – kon­ty­nu­ował Bar­row. – Już nie ma po­trze­by go wy­sy­łać. Za­przęg po­niósł nagle. Fo­ster nie zdą­żył usko­czyć. Stra­to­wa­ły go per­sze­ro­ny. Potem prze­je­cha­ły po nim dwa kola. Zgi­nął na miej­scu.  

Wes­tchnął cięż­ko.

– Przy­kro mi, Finch. Zdaje się, że John Fo­ster zo­stał twoim przy­ja­cie­lem.

– Chyba tro­chę się po­lu­bi­li­śmy – wolno po­wie­dział dawny fał­szerz kwi­tów de­po­zy­to­wych floty. – Wspól­na dzia­łal­ność mocno nas zbli­ży­ła. To praw­da, że czę­sto za­bie­rał pracę do domu. Twier­dził, że wie­czo­ra­mi le­piej mu się myśli. Moż­li­we, że po dro­dze jesz­cze spraw­dzał, czy list ma wła­ści­wą treść, choć wcale już tego nie mu­siał czy­nić.

Finch nie chciał pytać, w jaki spo­sób po­gię­ta karta pa­pie­ru zna­la­zła się tak szyb­ko w rę­kach jego zwierzch­ni­ka. Zda­wał sobie spra­wę, że nie uzy­ska od­po­wie­dzi.

Bar­row nie­ru­cho­mym wzro­kiem pa­trzył w prze­strzeń. Nadal głę­bo­ko się nad czymś za­sta­na­wiał.  

– Druga wia­do­mość, sir? – cicho za­py­tał Finch.

– Wła­ści­wie ona cie­bie nie do­ty­czy. – Se­kre­tarz po­trzą­snął głową. – Nie­po­trzeb­nie o niej wspo­mi­na­łem. Do­wie­dzia­łem się dzi­siaj, ze mój naj­star­szy syn, Pa­trick Bar­row, zgi­nął w bi­twie pod Tra­fal­ga­rem. 

Prze­szedł kilka kro­ków.

– W ostat­nim li­ście na­pi­sał do mnie, że zo­stał wy­zna­czo­ny na do­wód­cę ob­sa­dy marsa grot­masz­tu – mówił z tru­dem Bar­row. – Mieli tam dział­ko. Na okrę­cie pod­czas bitwy nie ma bez­piecz­nych miejsc, wiem o tym, ale to na­le­ża­ło do bez­piecz­niej­szych, oczy­wi­ście, pod wa­run­kiem, że nie wali się maszt. Tro­chę się z tego cie­szy­łem.

Prze­rwał na chwi­lę. Gło­śno prze­łknął ślinę. Z wy­raź­nym wy­sił­kiem, po­wo­li, za­czął for­mu­ło­wać ko­lej­ne zda­nia.

– Wraz z in­ny­mi po­cho­wa­li go w morzu. A teraz – głos se­kre­ta­rza Ad­mi­ra­li­cji nagle się za­ła­mał – nawet nie będę mógł iść na jego grób.

Twarz mi stę­ża­ła, jakby chciał po­wstrzy­mać pa­rok­syzm bólu.

– Przy­kro mi, sir. – Jack Finch nie wie­dział, co po­wie­dzieć. – Ry­zy­ko za­wo­do­we, sir.

Nagle przy­po­mniał sobie, ze za­le­d­wie kilka dni temu w roz­mo­wie z Fo­ste­rem też użył tego okre­śle­nia.

– Tak – po­twier­dził se­kre­tarz. – Po pro­stu – ry­zy­ko za­wo­do­we.

Już zdą­żył się opa­no­wać. Stał się z po­wro­tem chłod­nym, pew­nym sie­bie wy­so­kim urzęd­ni­kiem Ad­mi­ra­li­cji. 

– Po­zo­sta­ła do za­ła­twie­nie jedna spra­wa – teraz mówił już wy­raź­nie. – Trze­ba spraw­dzić miesz­ka­nie Fo­ste­ra. Może mieć u sie­bie ja­kieś do­ku­men­ty zwią­za­ne z na­szy­mi pra­ca­mi. Nie mogą się do­stać w nie­po­wo­ła­ne ręce. Udasz się tam, Finch i przej­rzysz wszyst­ko. Przy­nieś skrzyn­kę z jego rze­cza­mi. Chyba miał coś ta­kie­go. Chcę ją obej­rzeć. Oto adres.

Z szu­fla­dy biur­ka Bar­row wyjął po­dłuż­ny pasek pa­pie­ru.

– Jak wiesz, miesz­kał bli­sko. Weź­miesz dwóch żoł­nie­rzy pie­cho­ty mor­skiej dla pod­kre­śle­nia, że to ofi­cjal­na wi­zy­ta.

Spoj­rzał przez okno.

– Prze­ja­śni­ło się, więc nawet nie zmok­nie­cie. – Uśmiech­nął się skąpo. – Wła­ści­ciel­ką domu jest nie­ja­ka pani For­bes. Sądzę…

Prze­rwał i kry­tycz­nym wzro­kiem przyj­rzał się Fin­cho­wi.

 – Myślę, że ubra­nia Fo­ste­ra pa­so­wa­ły­by na cie­bie, Je­ste­ście po­dob­nej po­stu­ry i wzro­stu. John nie miał ro­dzi­ny. Za­bierz je potem.  Pew­nie Fo­ster byłby z tego za­do­wo­lo­ny.

– Może i tak. Dzię­ku­ję, sir. Wiem, gdzie on miesz­kał. – Finch wstał. Cią­gle miał przed oczy­ma widok roz­pę­dzo­nych koni i wiel­kie koła, bez­li­to­śnie miaż­dżą­ce ciało Fo­ste­ra. Za­sta­na­wiał się, cóż ta­kie­go mogło znaj­do­wać się w li­ście lady Ha­mil­ton, że Fo­ster czy­tał go z takim za­in­te­re­so­wa­niem. Nie pytał – wie­dział, że Bar­row już nie udzie­li od­po­wie­dzi. 

– Za­ła­twię to szyb­ko, sir – po­wie­dział zde­cy­do­wa­nym tonem i wy­szedł.

Pani For­bes, po­spo­li­ta ko­bie­ta w nie­mod­nym czep­ku, wy­róż­nia­ją­ca się tylko oty­ło­ścią, nie sta­wia­ła opo­rów. Widok czer­wo­nych mun­du­rów i ka­ra­bi­nów z ba­gne­ta­mi prze­ko­nał ją na­tych­miast, że Finch jest przed­sta­wi­cie­lem Ad­mi­ra­li­cji.

Po­słusz­nie wy­szła z cia­sne­go po­miesz­cze­nie na pod­da­szu, gdy tylko Finch po­wie­dział, że chciał­by zo­stać sam. Rów­nie pręd­ko zja­wi­ła się, kiedy po­now­nie otwo­rzył drzwi. 

– Bar­dzo dobry lo­ka­tor. Bar­dzo dobry na­jem­ca – pod­kre­śla­ła teraz z em­fa­zą. – Strasz­nie za­smu­ci­ła mnie wia­do­mość o jego śmier­ci. Od dawna re­gu­lar­nie otrzy­my­wa­łam czynsz, cho­ciaż po­przed­nio czę­sto z nim za­le­gał. Parę razy chcia­łam go nawet wy­rzu­cić.  Jed­nak­że od ponad roku pła­cił na­praw­dę bar­dzo su­mien­nie.  Nie uiścił jesz­cze opła­ty za ostat­ni mie­siąc, ale otrzy­ma­łam od pana na­leż­ność, więc wszyst­ko w po­rząd­ku. Będę mu­sia­ła po­szu­kać no­we­go użyt­kow­ni­ka.

Na­la­ne ob­li­cze wła­ści­ciel­ki domu przy­bra­ło nie­kła­ma­ny wyraz za­tro­ska­nia.

My­ślą­cy o wszyst­kim Bar­row wrę­czył Fin­cho­wi na za­koń­cze­nie roz­mo­wy sa­kiew­kę z kil­ku­na­sto­ma sztu­ka­mi srebr­nych monet. Oka­za­ły się po­trzeb­ne.

Finch nie­uważ­nie po­ki­wał głową. Przej­rzał już wszyst­ko. Rzu­cił okiem do wnę­trza drew­nia­nej skrzyn­ki. Przez chwi­lę przy­glą­dał się kilku sa­kiew­kom i paru zwit­kom bank­no­tów, ale nawet ich nie do­tknął – nie chciał brać ich do ręki. Sta­ran­nie po­skła­dał kil­ka­na­ście sztuk odzie­ży, wi­szą­cych w sza­fie i na ha­kach w ścia­nach, umiesz­cza­jąc je w znisz­czo­nym ku­frze Fo­ste­ra.

Nie zna­lazł żad­nych pa­pie­rów. 

Przyj­rzał się trzem in­dy­czym pió­rom ze zło­ty­mi sta­lów­ka­mi, le­żą­cych na li­chym sto­li­ku przy rów­nie li­chym łóżku i wsa­dził do kie­sze­ni ka­mi­ze­li. Chciał mieć pa­miąt­kę.

– Zmar­ły trzy­mał w tym po­ko­ju swoją po­wieść – szorst­ko prze­rwał wy­nu­rze­nia pani For­bes. – Gdzie ona jest? Chcę ją za­brać.

Być może – po­my­ślał – to naj­cen­niej­sza rzecz, jaką John po­zo­sta­wił po sobie. Wła­ści­wie je­dy­na.

Twarz wła­ści­ciel­ki wy­ra­ża­ła za­kło­po­ta­nie i nie­pew­ność. 

– Mówi pan o jego pi­sa­ni­nie? – Ko­bie­ta gło­śno wes­tchnę­ła.  – Czę­sto sie­dział do późna w noc i coś tam skro­bał na pa­pie­rze. Zu­ży­wał jed­nak tylko swoje świe­ce – za­zna­czy­ła z wy­raź­ną sa­tys­fak­cją.  – Po­cię­łam to wszyst­ko na czę­ści, po­zwi­ja­łam i sprze­da­łam do dwóch oko­licz­nych szyn­ków. Przy­da­dzą się do za­pa­la­nia fajek i cygar.

– Nie wie­dzia­łam, że ktoś za­pła­ci czynsz za pana Fo­ste­ra – nad­mie­ni­ła po­śpiesz­nie obron­nym tonem. – Chcia­łam tro­chę zre­kom­pen­so­wać stra­tę z tego mie­sią­ca.

– Skrę­co­ne zwit­ki pa­pie­ru, słu­żą­ce do przy­pa­la­nia cygar – głu­chym gło­sem po­wtó­rzył Finch. Po­trzą­snął głową. Nic już nie mógł uczy­nić.

 – Po­trzeb­ny mi bę­dzie ktoś do prze­nie­sie­nia skrzyn­ki pana Fo­ste­ra – stwier­dził po chwi­li.  

– Młody An­drew z są­siedz­twa z chę­cią po­mo­że – rze­czo­wym tonem stwier­dzi­ła wła­ści­ciel­ka domu.  – Za kilka pen­sów prze­nie­sie po­zo­sta­ło­ści po panu Fo­ste­rze tam, gdzie tylko pana ze­chce.  

Nigdy się już nie do­wie­my, co na­pi­sał John Fo­ster – po­my­ślał Finch, mia­ro­wym kro­kiem zmie­rza­jąc w kie­run­ku bu­dyn­ku Ad­mi­ra­li­cji. Mu­siał jesz­cze zdać re­la­cję, a Bar­row pod­jąć de­cy­zję o jego dal­szym losie. 

Rudy wy­ro­stek, trzy­ma­jąc skrzyn­kę Fo­ste­ra na ra­mie­niu, ze szczę­śli­wą miną dziar­sko ma­sze­ro­wał obok żoł­nie­rzy pie­cho­ty mor­skiej. Cze­kał go nie­spo­dzie­wa­ny za­ro­bek, a mina chło­pa­ka wska­zy­wa­ła, że już teraz roz­wa­ża, na co wyda pie­nią­dze.

Mógł być jed­nym z naj­lep­szych pi­sa­rzy an­giel­skich. – Finch nagle po­czuł w ustach gorz­ki smak. – Nawet Bar­row już tego nie spraw­dzi. Wiemy tylko, że Fo­ster umiał pisać na­praw­dę pięk­ne listy, ale o tych naj­lep­szych i naj­czul­szych i tak nikt nigdy się nie dowie. I nigdy nie zwró­cę się do Johna po imie­niu.

Coś spły­nę­ło mu po po­licz­ku. Mała kro­pla wil­go­ci.

Chyba nie uro­ni­łem łzy – po­my­ślał. – Nie ja, Jack Finch, czło­wiek, długo sto­ją­cy o krok od szu­bie­ni­cy. Czło­wiek, wie­dzą­cy, że jego umie­jęt­no­ści zo­sta­ną wy­ko­rzy­sta­ne, chro­nią­cy wspól­ni­ków, z zimną krwią cze­ka­ją­cy na łaskę. Naj­lep­szy fał­szerz Ad­mi­ra­li­cji.

Starł ją ru­chem dłoni. Pod­niósł głowę.

Ucie­szył się, że znowu za­czął padać deszcz.

 

 

Czer­wiec 2012 r. – li­sto­pad 2013 r.  Roger Re­deye

 

Ilustra­cje w ko­lej­no­ści za­miesz­cze­nia:

„Santísima Tri­ni­dad” – obraz nie­zna­ne­go ma­la­rza z XIX wieku

Geo­r­ge Rom­ney – „Lady Ha­mil­ton as Circe”

Wil­liam Be­echey – “Ad­mi­ral Ho­ra­tio Nel­son”