- Hydepark: Waćpan

Hydepark:

Waćpan

Witam, mam jedno bardzo krótkie pytanko. Czy zwrot Waćpan, aspan itp. były używane tylko w rzeczpospolitej sarmackiej, czy można też z powodzeniem używać w realiach 15-wiecznych?

Komentarze

obserwuj

Nie jestem pewien, ale prawdopodobnie były, albo właśnie się kształtowały. "Waćpan" to skrót od "Waszmość Pan", a z kolei "Waszmość" to tyle co "Wasza Miłość". Ten pierwszy zwrot mógł być używany już przez późnośredniowieczne rycerstwo i z czasem ulegał stopniowemu skróceniu:

Wasza Miłość > Waszmość > Waść
Waszmość Pan > Waćpan > Aspan > Acan itd.

Dla XV w. proponowałbym przyjąć wczesne formy: "Waszmośc", ew. z dodatkiem "Pan", ew. "Waćpan". A najlepiej rozejrzeć się w źródłach i tekstach z epoki. 

Jeśli dobrze pamiętam (nie z autopsji, lecz z nabytej wiedzy ;)), to w tekstach źródłowych z okresu XVw. nie znajdzie się jeszcze tych zwrotów, poza "Wasza Miłość" lub "Jego miłość". Tytuł ten był zarezerwowany dla suzerena oraz suwerena, ew. bliskiego przyjaciela.
Nie mogę się zgodzić niestety z przedmówcą, co do skrócenia "waść". Jeżeli "waść" byłoby jedynie skróceniem "Waszmości", to należałoby pomiędzy nimi postawić znak równości. Wtedy: waść = waszmość.
Tak nie było, gdyż "waść" było zwrotem poufałym, często obelżywym.
W XVw. raczej występowały formy: "mości panowie", "mości panie" w języku szlacheckim. Gdy szlachcic rozmawiał z przedstawicielami innych stanów, ci zwracali się do niego słowami "miły panie" lub "miłościwy panie". Przykład: "Miły panie, Bógżeć zapłać!" (Krótka rozprawa między trzema osobami...)
W liście Stanisława Kościeleckiego do Jana Dantyszka (1534r.) możemy odnaleźć taką formę, jak: "Jego miłości Panu" czy "Miłościwy Panie".

Mam jeszcze jedno zastrzeżenie. Powinieneś użyć formy "Rzeczypospolitej sarmackiej", a nie "rzeczpospolitej". :)
Przepraszam za komenta pod komentem.

Nowa Fantastyka