Nowa Fantastyka 09/23

Lato – urlop, upały i wrześniowy numer NF.

 

A w nim – po polsku.

„Krucze pióra” Adrianny Filimonowicz – słowiańskie fantasy z Tatrami w tle. Zjeżyłem się od razu, bo nie cierpię gór. W sumie nie było tak źle, ale też bez szału. Po prostu poprawne opowiadanie. No, może nie całkiem, bo kiedy spodziewałem się, że historia osadzona jest dość głęboko w przeszłości, to jak diabeł z pudełka wyskakuje turysta ze zdjęciami. Czyli czasy niemal współczesne? Skoro tak, to skąd pistolety u górali?

„Kapitan Rackham” Cezarego Czyżewskiego – w przeciwieństwie do gór, klimaty pirackie lubiłem zawsze. Ale to kolejny poprawny tekst, który emocji nie wzbudza. Przeczytać i zapomnieć!

„Zimno, ciepło, gorąco” Krzysztofa Rewiuka (cobolda) – że Autor pisać potrafi, wiadomo nie od dziś. Zajdla byle komu nie dają. Także ten tekst jest pięknie napisany, skrzący się odniesieniami (nie tylko do bajek i mitów). Umyka mi jedynie jakiś głębszy sens tego opka, ale kładę to na karb mojego gapiostwa. Bardzo, bardzo ładne!

„Moja matka stała się Słowem” Marty Kładź-Kocot – ech… Można ten tekst odczytywać jako bieżącą, polityczną agitkę: uchodźcy, płot, globalne ocieplenie, cierpiące zwierzęta, złe elity i odrzucone masy. Można, ale wolę nie. Wolę ten tekst traktować jako oskarżenie ludzi, że nie dorośli do ludzkości. I potrzebni nam są kosmici, żebyśmy mogli odnaleźć w sobie humanizm. Ale takie odczytanie tego tekstu też budzi mój głęboki sprzeciw. Chybiony jest tu dla mnie wtedy motyw biblijny. Znaczy – to opowiadanie nie gra mi na tylu poziomach, że je po prostu odrzucam jako fałszywie brzmiące w całości.

 

Za granicą natomiast znacznie lepiej.

„Rzep na duchy” Niny Kiriki Hoffman – opowiadanie nie udające niczego poza tym, czym jest: lekką literaturą rozrywkową, w sam raz na wakacje. Trochę w stylu „Szóstego zmysłu”.

„Pani na Żemerach” Ołeksija Gedeonowa – w sumie ciekawe, ale pewnie 80% siły tego tekstu tkwi w nawiązaniach do twórczości Gogola, której niestety nie znam. Przeczytałem z ciekawością, ale i żalem, że tyle mi umyka.

„Projekt smok” Naomi Kritzer – literatura rozrywkowa w najlepszym stylu. Choć właściwie cudów w tym tekście nie ma, to czytało mi się z wielką przyjemnością. Dla mnie najlepszy tekst numeru!

„Biuro rzeczy zagubionych” Valentino Poppiego – pomysł jak z Kinga, wykonanie ciut gorsze. Ale w sumie ciekawy tekst!

 

I publicystyka…

Odszedł Lech Jęczmyk – guru moich lat młodzieńczych i moich lat dojrzałych. Kiedyś ceniłem go za świetny dobór tekstów i mistrzowskie operowanie słowem, później – za trzeźwe spojrzenie na świat i przemyślenia, którymi się z nami dzielił. Na jego felietony czekałem kiedyś z nabożnym oczekiwaniem, a potem po lekturze zachodziłem w głowę, jak mogłem nie zauważyć tych zjawisk, które opisywał.

Żegnaj, Mistrzu!

Po Jęczmyku właściwie już nic nie zostało do powiedzenia, ale jeszcze dwie sprawy: w wywiadzie z Robem Wilkinsem indagujący mówi więcej niż indagowany. Tak to powinno wyglądać?

Oraz, już całkiem na marginesie, brawa dla Redakcji! Idzie w ślady Stephena Hawkinga, a to już wielka rzecz!

Do czego piję? Tak jak Hawking urządził przyjęcie dla podróżników w czasie, tak i Redakcja wspólnie z FineArtPrints organizuje promocje dla nich: „zniżka ważna do 30.07.2023 r.”. Zaiste fantastyczne posunięcie ;).

 

 Literówek – 4.

Pierwsze prawo Starucha - literówki w cudzych tekstach są oczobijące, we własnych - niedostrzegalne.

PUBLICYSTYKA

 

Orbitowskiego tym razem pochwalę podwójnie, bo “Pi” to naprawdę zacny film, wspaniały, niesamowity – i tak mógłbym jeszcze wiele przymiotników dopisać. Niestety również stopniowo zapominany, a przecież niesamowicie się to ogląda. Co ciekawe, na małym ekranie robi tylko ułamek tego wrażenia, co w kinie studyjnym – i to mimo braku jakiś superefektów. Chyba po prostu dobre udźwiękowienie tu mocno buduje klimat.

“W poszukiwaniu windy idealnej” – Jerzy! Rzadko widzę Twoje recenzje, ale jak już są, zazwyczaj wyławiasz bardzo ciekawe rzeczy. Tak kiedyś trafiłem na serial “Counterpart”. I ta recenzja tutaj też dość zaskakuje i… zamierzam sięgnąć po ten tytuł, bo brzmi intrygująco na wiele sposobów. Dzięki!

“To zawsze by macki” – no nie chwyciło.

“Niezniszczalna część ludzkiej natury” – a to dla odmiany bardzo ciekawe, głównie od strony podejścia do kultury i do procesu twórczego.

“Wielki stwórca” – a to bardzo inspirująca rozmowa, z wieloma wątkami, które mogą dawać do myślenia i odbiorcom i twórcom. Szczególnie fragment o wysyłaniu windy w dół cenny.

 

OPOWIADANIA POLSKIE

 

“Krucze pióra” – bardzo cenię twórczość Adrianny Filimowicz, tu jednak tekst sporo by zyskał, gdyby go skrócić. Zwłaszcza początek trochę za bardzo się rozciąga. za to klimat góralski z elementami kultury pogańskiej bardzo fajnie wyszedł.

“Kapitan Rackham” – bardzo sprawny warsztat, aż mio się czyta. Z drugiej strony zmarnowany tym, że druga połowa opowieści jest po prostu po jednym szablonie, bardzo przewidywalna i… chyba sam autor zdaje sobie z tego sprawę, w pewnym momencie puszczając oko do czytelnika w dialogu, jaki bohater toczy z karczmarzem. Ale niestety, nawet lekki twist (na tyle lekki, że w granicach przewidywania) na końcu nie pomaga. Ostateczne wrażenia są dobre, ale dzieki pierwszej połowie opowiadania (nawet jeśli miało to być jedynie tło postaci).

“Zimno, ciepło, gorąco” – portalowy Cobold zafundował nam iście grimmowską baśń, pełną nawiązań do życia realnego. Tekst nie dla każdego, za to bardzo dobry i smutno-mocny.

“Moja matka stała się słowem” – smutny tekst, łączący wątki bliskiej przyszłości, katastrofy klimatycznej i zderzenia z czymś obcym. I łączy to bardzo umiejętnie, pokazując przy tym zagubienie jednostki, która miała zbyt wysoką wrażliwość na przetrwanie zarówno w tym świecie, jak i w kontakcie z obcą formą istnienia.

Nie rozumiem przy tym zarzutu Starucha o “agitkach”. Zmiany klimatyczne to coś, o czym naukowcy mówili zanim zainteresowali się tym politycy. A gdy już się ci ostatni zainteresowali tematem, problemy klimatyczne nie zniknęły. Jeśli przestaną o tym mówić, nadal zmiany klimatyczne będą wyzwaniem. Już od jakiegoś czasu dotykają wielu ludzi, tych na południu mocniej, ale nas też (nadmiarowe zgony osób starszych w upały, pustynnienie niektórych obszarów Polski). Sytuacja ta będzie stopniowo się pogłębiać, nawet jeśli spowolnimy tempo tych zmian. U będzie powodować (a w zasadzie już powoduje) mnóstwo zmian w ekosystemie, w dostępie do wody i żywności, ale też społecznych.

Opowiadanie co najwyżej pominęło aspekt wpływu na zakres chorób zakaźnych. Za to omawia jeden z możliwych scenariuszy, gdy część ludzi izoluje się od innych po to, by zachować jakiś poziom komfortu i w tym świecie opisano jednostkę empatyczną (która przeciez mogła zaistnieć), Jednostka ta bynajmniej nie jest przedstawiona jako ktoś bohaterski, przeciwnie, wręcz ucieka w zderzeniu z rzeczywistością poza enklawą spokoju. Agitka? (i w którą stronę, skoro obok pokazania problemów, zostaje tez pokazana ucieczka przed patrzeniem na nie). No chyba nie, raczej oddanie ludzkiej natury w scenariuszy przyszłości.

 

OPOWIADANIA ZAGRANICZNE

“Rzep na duchy” – sympatyczne, dla mnie do zapomnienia, ale to akurat raczej fantastyka młodzieżowa. Nie dla mnie, ale dobrze, ze NF myśli tez o młodszych odbiorcach, żeby się nie “starzeć” jako tytuł.

“Pani na żemerach” – opornie się czytało, trochę jakby lekturę szkolną. I chyba to porównanie może być trafne, zważywszy na przypis na końcu tekstu.

“Projekt smok” – tu w sumie uwagi jak w przypadku “Rzepu”. I z tymi samymi wnioskami – nie dla mnie, ale dobrze, że takie teksty się pojawiają.

“Biuro rzeczy zagubionych” – dobrze napisane, ale to jednak wariacja na temat historii, która już w wielu wersjach krążyła (po prostu zamieniono spełnianie marzeń na znajdowanie rzeczy, o których znalezieniu się marzy).

 

OKŁADKA

Niby prosta, a z zaszytym easter eggiem dla osób, które się dokładniej przyjrzą.

 

Stopka od dłuższego czasu z mocną zadyszką.

 

Świetny numer! Uśmiechałam się przy rzepie i smokach, a łzy wzruszenia drapały w gardle przy czytaniu wspomnienia o Jęczmyku i rozmowie z Wilkinsem.

 

Wstępniak

Obyśmy nie wysadzili siebie w kosmos, bo planeta i życie przetrwa. Obcy, byli, są i będą. Przesłuchanie, doniesienia i dyskusje "dookoło" niego były megaciekawe. :-)

 

Opowiadania polskie

Krucze pióra: przednia historia, miejscami coś językowo skrzeczy.

Kapitan Rackham: ciekawe, czyta się, trochę przesadne opisy Jamesa – czy uzasadnione?

Zimno, ciepło, gorąco: piękne, współczesne trawestacje baśni połączone w jedną opowieść. 

Moja matka stała się słowem: pomysły ciekawe i warte podrążenia, choć znajome. Wielka szkoda, że tekst niedopracowany, po łebkach. Narracyjny misz-masz z granicą i wtrąceniami postmodernistycznymi z przyprawą techno lekko trącącymi bełkotem; dziwne przejścia do czasu teraźniejszego. 

 

Opowiadanie zagraniczne:

Rzep na duchy: kapitalna opowieść, fajnie skonstruowana, odmiana supermocy, i tu akurat fajnie autorka używa czasu teraźniejszego, czyta się jak z nut.

Pani na Żemerach: dzięki za przypis, fajne, wciągające narracyjnie.

Projekt smok: zabawne opko, czytało się samo. Tekst naturalny, konkretny, a smoki są świetne!

Biuro rzeczy zagubionych: niesamowite, zabójcza wariacja utraty, sprawnie opowiedziana.

 

Najlepsze opowiadania numeru: z polskich – zdecydowanie Rewiuk; z zagranicznych – wszystkie były interesujące i warte przeczytania, lecz jeśli koniecznie musiałabym wybrać, padłoby na zmuszona "Biuro rzeczy znalezionych".

 

Publicystyka

Nestor polskich fantastów: dziękuję za wspomnienie! Chciałoby się zatrzymać odejście tak niezależnych, mądrych, świadomie żyjących osób. Tłumaczył mojego ukochanego Vonneguta i Lafferty'ego. Ostatnio zmarł Ireneusz Kania. I jeden, i drugi dbał o ciało, tężyznę fizyczną, byli sportowcami. Umysł to ciało, sprawnie funkcjonujący organizm.

To zawsze były macki: dziękuję za wywiad. Wzruszający!

Niezniszczalna część ludzkiej natury: wydaje mi się, że pytania o warsztat pisarski, samo pisanie niekoniecznie są ciekawe.

Wielki stwórca: o, twórca "Babilonu 5", serialu, który ciągam za sobą. Fajny, skromny, konkretny.

Głos z maszyny: taki trochę za bardzo erudycyjny, faktograficzny.

 

Felietony, jak zwykle mi się podobają. :-)

Vargas – syn marnotrawny z piekieł, i takie diabły bywają, haj;  Klęczar – zajmująca opowieść, zastanawia mnie jak to możliwe, że tyle baśni dotyka podobnych motywów (te są najstarsze), ostatnio poleciała sonda do Psyche, rozwikłać zagadkę "żelaznego jądra", czy jest niedoszłą, zniszczoną planetą?; Kosik – wygląda , że na to wygląda, niemniej tylko wygląda, bo nie lekceważyłabym procesów, na które zamykamy oczy i jednostek, gdyż tak jest łatwiej wygodniej, co, moim zdaniem, nie ma sensu, rzeczywistość jest obecna, ostatni tydzień był zabójczy, nasłuchałam się wielu analitycznych, eksperckich  "mądrości" i w zasadzie zastanawia mnie tylko jedno – dlaczego większość pływa, jeśli chodzi o Webera, zostawiłabym go już w spokoju, przewałkowany na tysiące sposobów, znamy wady i zalety biurokracji, wydajnościowego systemu, opisywał określoną rzeczywistość, poniekąd duszą instytucji i przepisów są ludzie, czego nam życzę; Orbitowski – kurcze, "Pi" zrobiło na mnie wrażenie, od niego uszczknęłam zamiłowanie i szacunek do liczb. Oraz transcendencji. ;-)

 

Recenzje książek: Clarca zawsze warto, do Matuszaka już sobie obiecałam, że zaglądnę, dzięki za "Intuicjonistkę" Whiteheada, do "Cyberpunka 2077" też zajrzę, choć pewnie nie moje klimaty.

 

Komiksy jak zwykle przeskanowałam, lecz zamieszczajcie i rozszerzajcie!

Lil i Put: dobre, niektórym nigdy nie dogodzisz! :-)

Logika zaprowadzi cię z punktu A do punktu B. Wyobraźnia zaprowadzi cię wszędzie. A.E.